عصمت‌اللهی در گفت‌وگو با ایلنا:
میزبانی نروژ از طالبان به نفوذ مذهبی اسلو در افغانستان برمی‌گردد/ طالبان ناامید از منطقه به سمت غرب رفته است/ تقویت داعش صرفاً نفوذ روسیه را چند برابر کرد
تحلیلگر ارشد مسائل افغانستان گفت: واقعیت این است که ناتو، اتحادیه اروپا و حتی یوناما هیچ دستاوردی برای افغانستان نداشتند و حتی حمایت فعلی اروپا از طالبان هم در شرایط کنونی به نفع مردم افغانستان نیست.
«محمدهاشم عصمت‌اللهی» تحلیلگر ارشد مسائل افغانستان در تشریح ابعاد سفر هیات سیاسی طالبان به نروژ در گفت‌وگو با اخبرنگار ایلنا اظهار کرد: طی روزهای اخیر شاهد سفر هیات طالبان به نروژ بودیم که رهبری این تیم را امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان به عهده داشت. در این میان اعتراض‌های زیادی نسبت به سفر اعضای این جریان به اروپا مطرح شد و برخی‌ها این اقدام نروژ و اروپایی‌ها را مشروعیت‌بخشی به این جریان اعلام کردند. در این میان باید توجه داشت که انتخاب نروژ برای سفر طالبان و مذاکره با طرف‌های غربی به سال‌ها قبل بازمی‌گردد. پس از اجلاس بُن و ورود ناتو و اتحادیه اروپا به افغانستان، کشورهای مختلفی وارد پرونده افغانستان شدند و یک تقسیم کار مشخص در این میان صورت گرفت. این تقسیم کار در مورد مسائل سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی به صورت جداگانه انجام شد و حتی در محورهای فرهنگی، دینی و اجتماعی هم شاهد این تقسیم کار میان کشورهای اروپایی بودیم.
وی ادامه داد: در این میان نروژ ایفای نقش دینی و مذهبی را به عهده گرفت و به نوعی در این محور فعال بود. به یاد دارم که نروژی‌ها در زمان دوران حامد کرزی به نوعی در جامعه افغانستان نفوذ کرده بودند که در نهایت تبلیغ مسیحیت را در دستور کار گذاشته بودند. نروژی‌ها در آن زمان با پوشش دینی و تبلیغ مسیحیت، بسیاری از نخبگان افغانستان را به عنوان پناهنده از کشور خارج کردند و در این میان دانمارک هم به نوعی با نروژ همکاری داشت. این کشور افراد زیادی را نشان کرده بود و روند خارج کردن آنها و تشویقشان برای گرایش به مسیحیت به حدی زیاد شد که رسانه‌های افغانستان درباره این موضوع گزارش‌های متعددی را منتشر کرده بودند. حتی به یاد دارم برخی از کسانی که این موضوع را از نزدیک دیده بودند و یا به صورت مستقیم با این پرونده ارتباط داشتند، در رسانه‌های افغانستان حاضر شدند و در این مورد شهادت دادند.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: اینکه دیده می‌شود طالبان به عنوان یک جریان دینی در ابتدا به نروژ سفر می‌کند، به احتمال زیاد ریشه در سابقه‌ای دارد که به آن اشاره کردم؛ چراکه دو طرف به نوعی ریشه‌های مذهبی دارند اما دو دین جدا از یکدیگر به حساب می‌آیند و تنها چیزی که در این میان می‌تواند طرفین را به یکدیگر وصل کند، منافع مشترک یا هماهنگی‌های پشت پرده است. فراموش نکنیم که پیش‌قراول حضور غرب در افغانستان، جنگ نظامی یا صرفاً اعزام نظامیان آمریکا و اتحادیه اروپا به این کشور نبود، بلکه ما در افغانستان شاهد جنگ روایت‌ها و در نهایت جنگ روانی و رسانه‌ای بودیم و همین حالا هم این روند ادامه دارد. آنچه در صحنه سیاسی افغانستان در حال رخ دادن است، بحث تلاش طالبان برای جلب حمایت‌های خارجی خواهد بود. طالبان بارها به دنبال جذب حمایت کشورهای منطقه بودند که این اقدام انجام نشد و حالا به دنبال غربی‌ها رفتند.
عصمت‌اللهی افزود: طالبان به خوبی می‌داند که ابعاد منطقه‌ای تحولات افغانستان با مسائل فرامنطقه‌ای دو چیز متفاوت از یکدیگر است و باید این موضوع را به یاد داشته باشند که ناتو، اتحادیه اروپا و حتی یوناما هیچ دستاوردی برای افغانستان نداشتند و حتی حمایت فعلی اروپا از طالبان هم در شرایط کنونی به نفع مردم افغانستان نیست. از سوی دیگر توجه داشته باشید که تنها چند روز قبل از سفر امیرخان متقی به نروژ، اخباری منتشر شد که نشان داد اتحادیه اروپا سفارت خود در کابل را افتتاح کرده است. این خبر که توسط سخنگوی وزارت خارجه طالبان بعداً تایید شد، نشان می‌دهد که اروپایی‌ها صرفاً به دنبال نفوذ خود در افغانستان و تعمیق سلطه‌شان در این کشور هستند. حتی معتقدم مذاکراتی در پشت پرده در مورد افتتاح سفارت اتحادیه اروپا در کابل انجام شده که سفر هیات طالبان به نروژ هم در همان چارچوب می‌گنجد.
وی گفت: بر اساس داده‌ها قرار بر این بوده که نمایندگان طالبان با هیات‌های متشکل از نمایندگان آمریکا، فرانسه، ایتالیا، انگلیس و اتحادیه اروپا در نروژ دیدار کنند اما بحث اینجاست که باز هم این رفت و آمدها مشکل خاصی را در افغانستان حل نخواهد کرد. در مقابل این وضعیت، استراتژی همسایگان افغانستان از جمله روسیه، چین، هند، ایران و غیره به گونه‌ای است که توانسته‌اند تا حدودی با طالبان ارتباط برقرار کنند اما در نهایت ما شاهد برخورد منافع در کابل هستیم. طالبان بر اساس توافق دوحه و قطر که ۱۷ جلسه مذاکرات را با آمریکایی‌ها داشتند، قراردادهایی را با ایالات متحده امضا کردند که هیچگونه اطلاعاتی از آن در دسترس نیست. در زمان اشرف غنی هم هرچه کارشناسان و تحلیلگران بعلاوه مقامات و نخبگان افغانستان اصرار کردند اما جزئیات این توافقات علنی نشد.
این پژوهشگر مسائل افغانستان عنوان کرد: اینها مسائلی است که می‌تواند در آینده‌ای نزدیک افکار عمومی را با یک شوک آنی مواجه کند و آنجاست که می‌فهمیم چه اتفاقی در دوحه رخ داده؛ چراکه سرعت تحولات در آگوست ۲۰۲۱ که منجر به ورود طالبان به کابل شد به حدی زیاد بود که هیچکس باور نمی‌کرد چنین اتفاقاتی بیفتد، اما به هر ترتیب شاهد استقرار این جریان در سراسر افغانستان بودیم. طالبان حالا به دنبال استحکام قدرت خود در افغانستان است و تلاش می‌کند که کشورهای غربی را با خود هماهنگ کند اما واقعیت این است که طالبان به آن حد از بلوغ نرسیده که بین دو انتخاب میان کشورهای منطقه و فرامنطقه یکی را انتخاب کند یا حداقل در ابتدا محیط اطرافش را آرام کند و سپس به غرب برود.
ور در پایان خاطرنشان کرد: موضوعی که در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد این است که با استقرار طالبان در کابل، اساساً جریان‌های رادیکال ظهور کرده‌اند که داعش یکی از آنها خواهد بود. در این میان مجموعه غرب اعم از آمریکا و اتحادیه اروپا یک محاسبه غلط را عملیاتی کرده‌اند و آن انتقال داعش به افغانستان و مرزهای منتهی به روسیه است. استقرار این جریان تروریستی در مرزهای افغانستان به نوعی باعث شد که منافع غرب در منطقه زیر سوال برود؛ چراکه آنها با استقرار داعش در این جغرافیا موجب شدند که روس‌ها نفوذ خود را چند برابر کنند و در نهایت یک فرصت دیگر برای مسکو در عرصه نظامی و امنیتی به وجود آوردند. بر همین اساس معتقدم جنگ به نوع دیگری در افغانستان میان شرق و غرب ادامه دارد و در این میان باید منتظر بود و دید که خروجی نشست اسلو چه خواهد شد.
گفت‌وگو: فرشاد گلزاری
