کودتای عقیم در سودان/ بلاتکلیفی در لیبی/ حذف و هرس «قیس سعید» در تونس/ اتیوپی درگیر مخاصمه داخلی/ تنش الجزایر و مراکش با محوریت اسرائیل

«جعفر قنادباشی» کارشناس مسائل آفریقا در تشریح مهمترین وقایع آفریقا در سال ۲۰۲۱ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: یکی از مهمترین نقاطی که طی ۱۲ ماه گذشته در قاره آفریقا مورد نظر قرار داشت، سودان بود. این کشور در سال ۱۳۹۸ و پس از سقوط عمرالبشیر، رئیس جمهوری پیشین به نوعی به دست نظامیان افتاد و طی دو سال گذشته یعنی سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ شورای نظامی سودان اوضاع را بر سر انگشتانش می‌گرداند. آنچه در این میان  باید مورد نظر قرار بگیرد برقراری روابط علنی سودان با رژیم صهیونیستی است. ایالات متحده از همان روزهای اول معتقد بود که اگر سودان خواهان لغو تحریم‌های خود باشد، باید روابط با اسرائیل را بپذیرد و همین مسأله باعث شد تا در سال ۲۰۲۱ میلادی بسیاری از احزاب علیه نظامیان این کشور صف‌کشی کنند. از سو دیگر باید متوجه باشید که کودتای نصفه و نیمه‌ای که علیه بخش غیرنظامی دولت سودان انجام شد، علناً یک سناریو برای تقویت جایگاه نظامیان بود؛ چراکه تا همین امروز وعده‌های آنها به مردم عملیاتی نشده است و از سوی دیگر اتحادیه مشاغل و برخی دیگر از اصناف در بحران اقتصادی زاییده شده از کرونا به سر می‌برند.

لیبی

وی ادامه داد: در لیبی شاهد شروع یک نزاع تمام‌عیار سیاسی و نظامی میان دولت شرق و غرب این کشور بودیم ولی به هر ترتیب درگیری‌های نظامی میان نیروهای خلیفه حفتر و دولت حاکم بر غرب لیبی افزایش پیدا کرد که بخشی از این درگیری‌ها به دلیل دخالت کشورهای خارجی تشدید شده بود. این دخالت‌ها، لیبی را به عرصه درگیری تمام‌عیار سیاسی و همچنین میدانی برای سهم‌خواهی تبدیل کرد. اوضاع به حدی به هم ریخت که اجلاس در آلمان برای حل و فصل اختلاف‌ها برگزار شد اما معادلات و تحولات نظامی به حدی محیط را به صحنه تضاد منافع تبدیل کرد که آلمانی‌ها هم نتوانستند این بحران را به پایان برسانند. در این میان بسیاری از فعالان مدنی به فروش سلاح توسط کشورهای خارجی به لیبی اعتراض کردند و همین اخیراً باز هم سازمان ملل و برخی دیگر از کشورهای درگیر در پرونده لیبی این موضوع را خاطرنشان کردند. در این میان از اتحادیه عرب گرفته تا اتحادیه اروپا و بسیاری از نهاد‌های بین‌المللی همچنان معتقدند که حضور مزدوران خارجی و اختلافات و دخالت‌های خارجی مانع از ایجاد ثبات در لیبی می‌شود. این در حالیست که تشکیل دولت وحدت ملی لیبی به نخست‌وزیری عبدالحمید الدبیبه به نوعی این امید را زنده کرده بود که اوضاع در این کشور بهبود می‌یابد اما حالا بلاتکلیفی در لیبی به وجود آمده و حالا اختلاف‌های زیادی در مورد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری نمایان شده که نشان می‌دهد همچنان این کشور با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند.

تونس و اتیوپی

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: در ادامه این تحولات، در تونس هم شاهد تحولات سیاسی مهم بودیم به نوعی که پس از روی کار آمدن گروه‌های لائیک می‌بینیم که حزب النهضه به حاشیه رفته و در این میان اعتراضات به اوج خود رسیده است. در ماه‌های گذشته شاهد آن بودیم که قیس سعید، رئیس‌جمهوری این کشور تعداد زیادی از مقام‌های این کشور را عزل کرد و تا به امروز هم این تسویه حساب‌ها در تونس ادامه دارد. از سوی دیگر بسیاری از جریان‌های سیاسی تونس به دنبال استعفای قیس سعید هستند اما همچنان کشمکش‌ها در این کشور به قوت ادامه دارد. جغرافیای دیگری که در سال ۲۰۲۱ قاره آفریقا با تحولات بسیار مهم نظامی و سیاسی دست و پنجه نرم کرد، اتیوپی بود. در این کشور درگیری میان اقلیم تیگرای (واقع در شمال اتیوپی) و دولت مرکزی به رهبری «آبی احمد» روی داد که چندین هزار نفر آواره و صدها نفر کشته بر جای مانده است. رسانه‌های غربی به دلیل آن‌که آبی احمد برنده جایزه صلح نوبل شده بود، بسیاری از اخبار درگیری‌ها در اتیوپی را بایکوت کردند و حالا هزاران آواره اتیوپیایی روانه سودان شدند. بر این اساس، بحران در اتیوپی نه تنها در ۱۲ ماه گذشته آرام نشد، بلکه به اوج خود رسید و حالا هم شاهد پیشروی ارتش اتیوپی به نفع دولت در اقلیم تیگرای بودیم.

الجزایر و مراکش

قنادباشی در پایان تصریح کرد: یکی دیگر از تحولات مهم آفریقا در مراکش رخ داد. در سال ۲۰۲۱ بیشترین نزدیکی میان رژیم صهیونیستی با این کشور آفریقایی را شاهد بودیم و در این میان، سفر وزیر جنگ رژیم صهیونیستی به رباط و عقد قراردادهای نظامی و امنیتی را شاهد بودیم. همین مساله و نوع تسلیحاتی که قرار است به مراکش از سوی تل‌آویو تحویل شود موجب شده تا صدای الجزایر دربیاید. الجزایر در سالی که حالا به انتهای آن نزدیک شده‌ایم در داخل با مشکلاتی روبه‌رو بود اما بیشتر در محور سیاست خارجی این کشور را در صدر اخبار بود. به گونه‌ای که تنش میان این کشور و فرانسه به دلیل سخنان امانوئل مکرون بالا گرفت و از سوی دیگر شاهد حملات لفظی این کشور به مراکش و سپس اسرائیل بودیم که به نظر می‌رسد در سال جدید میلادی این روند شیب صعودی به خود بگیرد.