جهان در سال ۲۰۲۱/ پرونده دوم: لبنان و یمن
حذف سعد الحریری، انتخاب میقاتی/ بحران سوخت و آب در بیروت/ فتح مأرب توسط انصارالله/ بازی دوگانه ریاض و واشنگتن برای پایان جنگ یمن
سفیر پیشین ایران در لبنان گفت: به‌رغم آنکه سعودی‌ها در پرونده لبنان خود را دارای دست بالا می‌دانند اما در یمن این وضعیت ۱۸۰ درجه تفاوت دارد و به ضرر آنها رقم خورده است.
«احمد دستمالچیان» سفیر پیشین ایران در لبنان در تشریح مهمترین وقایع لبنان و یمن در سال ۲۰۲۱ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: در مورد لبنان باید بگویم که این کشور سال ۲۰۲۱ را به سختی گذراند. پس از آنکه جنگ‌های نیابتی که توسط مثلث عبری، عربی و غربی در سوریه و عراق به راه افتاد بود، به بن‌بست رسید و علناً این سناریو با مشکل مواجه شد، شاهد آن بودیم که یک‌باره لبنان در عرصه داخلی با مشکلات مختلفی روبه‌رو شد. این مشکلات در سال ۲۰۲۱ عموماً بر مسائل اقتصادی و معیشتی استوار بود که یکی از آنها و مهمترینش افزایش قیمت دلار بود اما ریشه این تحولات به نوعی اقدام‌های متعدد علیه بیروت بود. طی ۱۲ ماه گذشته ما شاهد آن بودیم که قیمت سوخت به دلیل مشکلاتی که در بانک مرکزی و همچنین نظام اقتصادی لبنان رخ داد، افزایش پیدا کرد و همین مسأله موجب ایجاد یک به هم‌ریختگی در داخل این کشور شد ولی این تازه اول کار بود.
وی ادامه داد: واقعیت این است که بحران سوخت در لبنان به نوعی موتور محرک اعتراض‌ها در این کشور بود و بر این اساس یک‌باره دیدیم که این مسأله به سایر بخش‌های جامعه لبنان تسری پیدا کرد که بخشی از این سناریو توسط ایالات متحده آمریکا خصوصاً سفیر این کشور در بیروت پایه‌گذاری و پیاده‌سازی شد. یکی از خطرناک‌ترین و مخرب‌ترین اقدام‌هایی که در این راستا از سوی غربی‌ها و برخی دیگر از کشورهای عربی منطقه، به انضمام رژیم صهیونیستی رخ داد، هدف قرار دادن پایه‌های ثبات بود؛ به گونه‌ای آنها در بیرون از مرزهای لبنان اقدام به سناریوچینی علیه بیروت کردند و در نهایت پس از ماه‌ها بی‌دولتی شاهد آن بودیم که مجدداً سعد الحریری به عنوان نخست‌وزیر مکلف برای تشکیل دولت لبنان منصوب شد. واقعیت این است که بسیاری از تحلیلگران و حتی چهره‌های سیاسی در لبنان معتقد بودند که آمدن سعد الحریری به میدان می‌تواند اوضاع لبنان را درست کند اما او هم نتوانست این کار را انجام دهد.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: میزان سهم‌خواهی و اختلافات در بیروت به حدی بود که در نهایت او هم کنار نشست. پس از آنکه سعد الحریری کنار رفت، نجیب میقاتی وارد فرایند تشکیل دولت در لبنان شده است که رایزنی او با مقام‌ها و احزاب لبنان برای تشکیل دولت این کشور ادامه داشت تا بالاخره او توانست دولت لبنان را تشکیل دهد اما توجه داشته باشید که آمریکایی‌ها به صورت علنی اکثر مقام‌ها و همچنین فرایند مالی و اقتصادی لبنان را در فهرست تحریم قرار دادند و دلیل‌شان هم این بود که این کشور باید هر چه زودتر دولت تشکیل دهد. از سوی دیگر، یونیسف بحث بحران آب در لبنان را مطرح کرد که نشان می‌دهد چیزی نزدیک به پنج میلیون نفر در خطر کمبود آب آشامیدنی قرار خواهند گرفت و این در حالی است که نه تنها غرب و آمریکا مردم لبنان را حمایت نکردند، بلکه شاهد تشدید تحریم‌ها و پیاده‌سازی انواع و اقسام سناریوها برای به هم زدن امنیت این کشور بودیم. وی افزود: در این میان اما فشار عربستان بر بیروت به دلیل اظهارات وزیر اطلاع‌رسانی پیشین لبنان هم باعث شد تا یک بحران دیپلماتیک به وجود بیاید که اگرچه باز دو طرف با یکدیگر روابط خود را از سر گرفتند، اما ریاض همچنان معتقد است که باید نفوذ سیاسی خود در بیروت را افزایش دهد. این در حالیست که فرانسه و اتحادیه اروپا هم طی ۱۲ ماه گذشته صرفاً در حال میدان‌داری در بیروت به نفع خود بودند اما عملاً قدمی برای بهبود بحران لبنان برنداشتند.
یمن
دستمالچیان با اشاره به مهمترین تحولات یمن در سال ۲۰۲۱ افزود: در یمن اوضاع و احوال تا حد زیادی نسبت به سال‌های قبل متفاوت بود و این تفاوت هم در حوزه میدانی و هم در حوزه سیاسی حس می‌شد. در این کشور شاهد ابتکار عمل‌های متفاوتی بودیم؛ به گونه‌ای که هجمه‌های زیادی از سوی انصارالله یمن به عربستان سعودی و مواضعش در این کشور وارد شد و چندین مقر کلیدی سعودی‌ها مورد حمله قرار گرفت که توانست ریاض را وارد یک شوک و بحرانی آنی کند. به عنون مثال در ابتدای سال ۲۰۲۱ ما شاهد آن بودیم که بارها فرودگاه ابهاء و پایگاه نظامی ملک خالد عربستان در اطراف ریاض مورد هدف قرار گرفت. همین مسأله موجب شد تا کنترل این بحران از توان سعودی‌ها هم خارج شود و در مقابل ریاض سعی کرد تا به انجام برخی از عملیات‌های پراکنده برای خود آبرو بخرد. اقدام‌های انصارالله صرفاً از طریق حملات هوایی صورت نگرفت، بلکه حملات زمینی هم مکمل آن شد که یکی از مهمترن آثارش، آزادسازی شهر مأرب بود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در ماه‌های اخیر نماینده سازمان ملل در پرونده یمن و همچنین برخی از مقام‌های آمریکا، با مقام‌های یمنی در عمان دیدار کردند و در جایی دیگر سعودی‌ها وارد این پرونده شدند که تمام این جنب و جوش‌های سیاسی به پیش‌روی انصارالله در استان مأرب مربوط می‌شود. علاوه بر آمریکایی‌ها، سعودی‌ها هم بارها اعلام کرده‌اند که انصارالله نباید در مأرب پیش‌روی انجام دهند و واشنگتن هم با انواع و اقسام سناریوها به دنبال آن است تا مانع این پیش‌روی شود؛ چراکه این استان منبع عظیم انرژی است اما به هر ترتیب انصارالله در این پرونده توانست دست برتر را برای خود حفظ کند. در این میان آمریکا و عربستان هم بارها اعلام کرده‌اند که خواهان پایان جنگ در یمن هستند اما ما شاهد یک رفتار دوگانه از سوی آنها هستیم. دلیل اینکه سعودی‌ها اینگونه رفتار می‌کنند و هر چند وقت یک بار خود را مشتاق پایان جنگ یمن نشان می‌دهند، این است که می‌خواهند فشار افکار عمومی به خصوص افکار عمومی اروپا و آمریکا بر روی ریاض کاهش پیدا کند. معتقدم تناقض‌های بسیار زیادی در حرف و عمل عربستان با محوریت پایان دادن به جنگ یمن وجود دارد؛ به عنوان مثال آنها از یک سو اعلام می‌کنند که به دنبال گفت‌وگو با انصارالله و توقف حملات خود و در نهایت اعلام آتش‌بس سراسری هستند و از سوی دیگر شاهد آن هستیم که حجم زیادی از تسلیحات نظامی را برای تقویت جبهه مأرب علیه انصارالله وارد این استان کرده‌اند که در نهایت صلح را مبهم می‌کند.
