جهان در سال ۲۰۲۱/ پرونده اول: عراق و سوریه
اعلام حضور صهیونیست‌ها در اقلیم کردستان/ تشنج پس از انتخابات پارلمانی/ حضورتاریخی پاپ در بغداد/ تلاش قطر و امارات برای نفوذ در شامات/ تثبیت «بشار اسد»
تحلیلگر مسائل منطقه گفت: سوریه و عراق طی سال ۲۰۲۱ میلادی ازحیث میدانی آرام بودند اما سیر صعودی سیاسی را تجربه کردند.
«سیدرضا صدرالحسینی» تحلیلگر مسائل منطقه در تشریح مهمترین وقایع عراق و سوریه در سال ۲۰۲۱ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: عراق در سال گذشته میلادی شاهد تحولات مهم سیاسی و بعضاً میدانی بود اما یکی از مهمترین آنها را باید سفر رهبر کاتولیک‌های جهان به این کشور دانست. این سفر باعث شد تا عراق به کانون توجهات در دنیا تبدیل شود که باید آن را یک تحول مهم دانست. این سفر به نوعی همبستگی میان جهان اسلام و مسیحیت را به تصویر کشید و از سوی دیگر، جایگاه عراق را به دنیا گوشزد کرد. از سوی دیگر، این سفر به نوعی به همگان نشان داد که عراق به‌رغم مشکلاتی که دارد به خوبی می‌تواند چالش‌های امنیتی را پوشش دهد و آن را مدیریت کند که این موضوع از منظر نظامی و امنیتی بسیار مهم به حساب می‌آید. مسأله دیگر در عراق که بسیار بحث برانگیز به حساب می‌آید، کنفرانس صهیونیستی در اقلیم کردستان بود که واکنش‌های زیادی را در داخل و خارج از عراق به دنبال داشت و باید آن را یکی از تحولات بسیار مهم سال ۲۰۲۱ در این کشور دانست.
وی ادامه داد: با نگاهی به سابقه بخشی از جریانات حاضر در استان‌های کردنشین عراق از جمله جریان منتسب به مسعود بارزانی، می‌بینیم که خواسته این جریانات از گذشته تاکنون تجزیه کردستان عراق بوده است. بر این اساس، از سال‌های اخیر تاکنون تلاش‌هایی رخ داده و بر همین اساس برگزاری این نشست در کردستان عراق با محوریت رژیم صهیونیستی و تجزیه عراق انجام شد. همه به یاد دارند در آخرین رفراندوم استقلال کردستان عراق اولین کسانی که از این همه‌پرسی و جدا شدن کردستان عراق استقبال کردند، صهیونیست‌ها بودند. اسرائیل طی سالیان گذشته سعی کرد تا نفوذ خود در کردستان عراق را افزایش دهد و این روند تا جایی ادامه پیدا کرد که در رفراندوم اخیر، پرچم رژیم صهیونیستی در کردستان عراق به اهتزاز درآمد که نشان می‌داد آنها از تجزیه عراق حمایت می‌کنند.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: عادی‌سازی و علنی کردن حضور اسرائیل در کردستان عراق و همچنین تجزیه این منطقه، دو هدف اصلی نشست اخیر در بخش کردنشین عراق بود. توجه داشته باشید که این نشست به شدت افکار عمومی این کشور و مقام‌های رسمی عراق را ناراحت کرد و مواضع مسئولان بغداد و استان‌های کردنشین به نوعی بود که این کنفرانس را محکوم کردند. از سویی دیگر، شورای عالی دستگاه قضایی عراق حکم جلب برخی از شخصیت‌هایی را که در نشست عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی شرکت کرده بودند را صادر کرد که این نشان می‌دهد بغداد همچنان مخالف چنین مسائلی است و خطر تجزیه را به خوبی درک کرده است. بر اساس مؤلفه‌هایی که به آنها اشاره شد، به نظر می‌رسد که هدف اسرائیل از نفوذ در کردستان همانند تجزیه سودان است. بر این اساس بغداد باید کمی بیشتر مراقب اوضاع و احوال در کردستان عراق باشد.
وی گفت: مسأله مهم دیگر، انتخابات پارلمانی در عراق بود که حاشیه‌های زیادی را ایجاد کرد. واقعیت این است که اصولاً انتخابات در عراق به دلیل بافت قومی و همچنین سازوکاری که در قانون اساسی این کشور مطرح شده عموماً با موانع و بعضاً زد و خوردهای سیاسی روبه‌رو بوده است. در انتخابات اخیر هم ما شاهد آن بودیم که احزاب شیعی به نتایج انتخابات اعتراض داشتند و بسیاری از آنها معتقدند که این نتایج دستکاری شده است. اینکه می‌بینیم طرفداران احزاب به خیابان می‌آیند موضوعی است که در عراق یک کُنش سیاسی به حساب می‌آید اما متأسفانه شاهد آن بودیم که در این اعتراضات یکی از رماندهان حشدالشعبی به شهادت رسید که نشان می‌دهد پشت‌پرده‌های زیادی در این میان وجود دارد. در این راستا احزاب شیعی هم شکایت‌های خود را به صورت کاملاً قانونی به مراجع رسیدگی کننده ارائه دادند ولی همچنان بررسی‌ها به طول انجامیده است و باید منتظر این نتایج بود. تخلیه پایگا‌ه‌های عراق توسط ایالات متحده هم یکی دیگر از وقایع سال ۲۰۲۱ میلادی به حساب می‌آید که در نمای کلی باید آن را اجرایی شدن نمایندگان پارلمان برای اخراج آمریکا از منطقه دانست.
سوریه
صدرالحسینی با اشاره به مهمترین مسائل و وقایع مهم سوریه در سال ۲۰۲۱ میلادی خاطرنشان کرد: سوریه در سال گذشته در عرصه میدانی نسبت به سال‌های قبل آرام‌تر بود و ما دیگر شاهد آن درگیری‌های سهمگین و خونین در این کشور نبودیم. از سوی دیگر بحث ساز و کار سه‌گانه مشورتی برای حل بحران سوریه به یکی از محورهای مهم در سوریه تبدیل شد. واقعیت این است که از ماه‌ها پیش سازوکار مشورتی سه گانه با حضور روسیه، ترکیه و قطر برای حل و فصل بحران سوریه تشکیل شد که به نوعی نشان از فعال شدن قطر در این پرونده دارد. قبل از هرچیز باید توجه داشت که در مسأله بحران تروریستی و سیاسی سوریه، ما به وضوح می‌توانیم رد پای قطر را در این بحران به چشم ببینیم. بسیاری از جریان‌های تروریستی که طی یک دهه اخیر در سوریه اقدامات عملیاتی و خرابکارانه انجام داده‌اند و عموماً رگ و ریشه اخوانی داشته‌اند، از سوی قطر هدایت شده‌اند و به عبارتی گویاتر می‌توان گفت که قطر این جریان‌ها را از حیث مالی، پشتیبانی می‌کرد. این پشتیبانی‌ها در برخی اوقات یک نوع مسابقه و رقابت میان دوحه و ریاض به وجود آورد که البته این رقابت همین حالا در پرونده‌های دیگر جریان دارد.
وی افزود: قطر تلاش می‌کند که با استفاده از نفوذ روسیه در سوریه و همچنین نفوذ نظامی ترکیه در این کشور به نوعی بتواند وارد پرونده سوریه شود و منافع خود را تامین کند. به همین دلیل ما شاهد آن هستیم که این کشور در سازوکار مشورتی سه‌گانه که روسیه و ترکیه هم در آن حضور دارند، در حال فعالیت علنی است و به نوعی منافعی را مدنظر قرار داده که بیشتر جنبه سیاسی دارد. رویداد مهم دیگر در عرصه سوریه را باید انتخابات ریاست‌جمهوری در این کشور دانست. برگزاری این انتخابات به نوعی نشان داد که مردم سوریه همچنان به بشار اسد اعتماد دارند و از سوی دیگر این انتخابات در شرایطی برگزار شد که نظام سلطه بارها آن را مردود اعلام کرده بود و حتی در صدد سنگ‌اندازی بر سر راه برگزاری آن بودند. اگرچه ارتش سوریه با کمک مقاومت توانست بحران تروریستی در این کشور را کنترل و ریشه کن کند اما واقعیت این است که برگزاری انتخابات در سوریه از منظر امنیتی هم یک کارنامه مثبت برای این کشور به حساب می‌آید؛ چراکه در میانه تهدیدهای لکه‌ای تروریست‌ها، دولت موفق شد انتخابات را در محیط امن برگزار کند.
صدرالحسینی در پایان گفت: یکی دیگر از مهمترین رویدادهای سال ۲۰۲۱ در سوریه، برقراری روابط میان دمشق و سایر کشورهای منطقه بود که می توان در این مسیر به اردن و امارات اشاره کرد. سفر وزیر خارجه امارات به سوریه که پس از ۱۰ سال قطع روابط میان دو طرف صورت گرفت، نشان از وجود اراده منطقه‌ای برای تعامل با دمشق دارد. اگر چه اماراتی‌ها و عربستان سعودی طی یک دهه گذشته نقش تخریبی در پرونده سوریه ایفا کردند، اما در شرایط کنونی شاهد چرخش این کشورها به سمت دمشق هستیم. طبیعی است که امارات به عنوان یکی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس به سمت سوریه خیز برداشته است؛ چراکه ابوظبی به دنبال تعمیق و گسترش نفوذ خود در منطقه است و در سوی دیگر این روابط نشان می‌دهد که دمشق هیچ‌گاه ارتباط عربی – عربی را قطع نمی‌کند. حتی گفت‌وگوی تلفنی بشار اسد با پادشاه اردن و بازگشایی تنها گذرگاه مشترک اردن و سوریه را هم باید در مسیری دانست که حالا نشان می‌دهد همه به دنبال احیای عضویت سوریه در اتحادیه عرب هستند و از سوی دیگر به این نتیجه رسیده‌اند که دمشق پیروز بحران یک دهه اخیر است.
