دلایل شروع طرح آشتی ملی لیبی/ سناریوی بریتانیا برای برجسته کردن فرزند ارشد قذافی/ سازوکار دولت آینده طرابلس

«جعفر قنادباشی» تحلیلگر مسائل آفریقا در تشریح آغاز رسمی طرح آشتی ملی در لیبی برای رسیدن به صلح سراسری در این کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اخیراً رئیس شورای ریاست جمهوری لیبی از آغاز طرح آشتی ملی در کشورش خبر داده و اعلام کرده که اجرای این طرح گامی مهم برای پایان دادن به خشونت‌ها قلمداد می‌شود. بر اساس مستندات موجود، بحث پروژه آشتی ملی در ابتدا با آزادی برخی از زندانیان رژیم سابق به رهبری معمر قذافی کلید خورده است. آن‌گونه که اعلام شده الساعدی قذافی، فرزند سوم معمر قذافی و همچنین منشی ویژه وی به همراه شش مسئول دیگر دولت پیشین لیبی از زندان آزاد شدند اما در این میان باید توجه کرد که اساساً طرح آشتی ملی به نظر یک حلقه واسط برای عبور این کشور از وضعیت فعلی و رسیدن به بحث دولت‌سازی قلمداد می‌شود که بارها کلید خورده اما ناکام مانده است.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم در نمای کلی، این طرح را تحلیل کنیم، باید بگوییم که روند مذکور به نوعی به دنبال آن است تا وضعیت لیبی را تا حد معقول آرام و در نهایت پس از تشکیل جناح‌ها و جریان‌های مورد نظر، به سمت برگزاری انتخابات پیش برود. از سوی دیگر هم باید توجه کرد که این طرح زمانی مطرح شد که درگیری‌ها در لیبی چندشاخه شده بود؛ به گونه‌ای که ترکیه وارد معادلات نظامی و سیاسی لیبی و مدیترانه شرقی شد و در سوی دیگر کشورهایی مانند فرانسه، روسیه و بریتانیا هم اقدام به حمایت از خلیفه حفتر در شرق لیبی کردند. این در حالی بود که آتش‌بس هم با خروجی مثبت پیش نرفت و بر همین اساس باید توجه شود که اوضاع به نوعی به سمت برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی با محوریت لیبی متمایل شد که البته هر کدام از این نشست‌ها یا عملاً خروجی نداشت یا اختلاف‌ها را صرفاً نمایان کرد.

این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: نکته اینجاست که از حدود یک سال گذشته روند سیاسی به سمت و سویی رفت که درگیری‌های نظامی در اطراف مصراته، طرابلس و دیگر نقاط لیبی کاهش پیدا کرد و در شرایط کنونی بحث توافق‌های سیاسی بین‌المللی و منطقه‌ای مطرح شده است. در این میان قطر و ترکیه نقش بسیار زیادی در سر و شکل دادن به آینده لیبی و وضعیت کنونی دارند و به همین دلیل معتقدم اگرچه اوضاع در حال آرام شدن است، اما به هر ترتیب مشکلات سیاسی و رقابت‌های این‌چنینی در حال رخ دادن خواهد بود. در این میان بریتانیا به دنبال فضاسازی به نفع سیف‌‌الاسلام قذافی، فرزند ارشد دیکتاتور سابق لیبی است تا بتواند او را برای انتخابات آتی این کشور آماده کند. از نظر غرب هیچ چهره‌ای در لیبی برای آنکه بتواند آراء کل این کشور را به دست بگیرد وجود خارجی ندارد و حتی معتقدند اشخاصی مانند خلیفه حفتر و فائز السراج هم نمی‌توانند به اندازه فرزند قذافی رأی داشته باشند.

قنادباشی افزود: در همین مسیر بسیاری دیگر معتقدند طرح آشتی ملی در نهایت باید به یک انتخابات درست و شفاف منجر شود اما من معتقدم این طرح همچنان مشکلات زیادی دارد. درست است که نام این طرح آشتی ملی ذکر شده و اوضاع به سمت رفع و رجوی مشکلات پیش رفته است اما واقعیت این خواهد بود که هنوز اختلاف‌های زیادی در این میان وجود دارد و به نظرم این طرح بیشتر به دنبال همگرایی و نزدیک کردن احزاب به یکدیگر است. از سوی دیگر وظیفه دولت خلق فضا برای برگزاری انتخابات است. واقعیت این است که از زمان سقوط قذافی تاکنون ۱۰ سال گذشته است و پروژه‌های متعدد دولت‌سازی در لیبی به اجرا گذاشته شده است، اما متاسفانه هیچکدام از آنها خروجی موثر نداشته و حالا هم باز به نقطه اول یعنی برگزاری انتخابات بازگشته‌اند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بسیاری معتقدند که اوضاع را نمی‌توان همانند گذشته در این کشور جلو برد اما توجه داشته باشید که دولت فعلی لیبی هم که حالا عبدالحمید دبیبه، نخست‌وزیری آن را برعهده دارد، از سوی یک هیات ۷۵ نفره غربی انتخاب شد. بر این اساس باید گفت که حتی دولت فعلی و احتمالاً دولت بعدی لیبی هم با هماهنگی غرب و سازمان ملل انتخاب خواهد شد و به همین دلیل باید گفت که بازهم گزینه مورد نظرِ قدرت‌های غربی در لیبی به روی کار می‌آیند. از سوی دیگر توجه داشته باشید که مردم هم از این وضعیت خسته شده‌اند و حتی حاضرند یک دولت وابسته بر سر کار بیاید که اوضاع را درست کند، ولی به هر ترتیب ما شاهد بی‌میلی عمیق به انتخابات هستیم که می‌تواند عدم مشروعیت را برای دولت آینده به دنبال داشته باشد.