اروپا با تشکیل نیروهای واکنش سریع به دنبال بازگشت به افغانستان است/ دست قاره‌سبز در کابل خالی شد/ احتمال وقوع جنگ نیابتی

«سیدجلال ساداتیان» کارشناس مسائل بین‌الملل در تشریح دلایل پیشنهاد تشکیل شورای واکنش سریع اروپا برای پاسخ احتمالی به تحولات افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: قبل از ورود طالبان به کابل بسیاری از کشورهای اروپایی نسبت به آنچه که در افغانستان اتفاق می‌افتاد، اعتراض‌های گوناگونی داشتند. بخشی از این اعتراض‌ها به نحوه خروج ایالات متحده از افغانستان بود؛ چراکه به نظر می‌رسد که طالبان تغییر رفتار نداده و حالا هم اروپایی‌ها معتقدند این جریان در حال بازی با افکار عمومی از طریق رسانه‌ها است. اروپایی‌ها و بسیاری از کشورهای منطقه معتقدند طالبان به آنچه که می‌گوید، پایبند نخواهند بود و حالا یک سوال بسیار بزرگ برای اروپایی‌ها در مورد آینده این کشور و البته منافع خودشان در افغانستان به وجود آمده است. آنها می‌خواهند بدانند که چگونه باید خروج یک‌باره و هیجانی ایالات متحده را پوشش دهند تا خللی به منافعشان وارد نشود.

وی ادامه داد: در این میان باید توجه داشته باشیم که کشورهای اروپایی نسبت به آنچه که از سال ۲۰۱۸ میلادی در قطر رخ داد و نهایتاً به امضای توافق دوحه منجر شد، خوش‌بین نبودند و حالا هم به شدت در مورد خروج از افغانستان با آمریکا زاویه پیدا کرده‌اند. معتقدم معادله در افغانستان به خصوص زمان ورود طالبان به کابل به حدی مشکوک بود که آرام آرام اروپایی‌ها فهمیده‌اند تمام این روند و خروج اشرف غنی از افغانستان، صرفاً یک نمایش طراحی شده از سوی آمریکا بود. جدیدترین اسناد منتشر شده نشان می‌دهد که اشرف‌غنی با هماهنگی ایالات متحده کشورش را به طالبان تحویل داد و اجرای ساز و کار آمریکایی در سراسر افغانستان را در ازای اخذ یک تضمین به عهده گرفت. از سوی دیگر بسیاری معتقدند مقاومت احمد مسعود در پنجشیر علیه طالبان می‌تواند یک سناریوی اروپایی باشد؛ چراکه طالبان از محاصره پنجشیر سخن می‌گوید و از سوی دیگر به نظر می‌رسد که اروپایی ها خواهان مقاومت احمد مسعود در مقابل طالبان هستند.

این دیپلمات پیشین کشورمان تصریح کرد: به نظر می‌رسد بخشی از دلایل تشکیل نیروهای واکنش سریع اروپا به همین مسأله و به خصوص آینده افغانستان مرتبط است. آنچه که از داده‌ها و اسناد فعلی بر می‌آید این است که اوضاع و احوال فعلی افغانستان نشان می‌دهد که رفتار طالبان نگرانی اروپایی‌ها را دو چندان کرده است. من معتقدم نیروهای واکنش سریع اروپا اگر هم بخواهند وارد افغانستان شوند، باید مشخص شود که آنها چگونه دست به کار خواهند شد. مشخص نیست که آیا این نیروها به دنبال منابع معدنی یا گاز افغانستان هستند یا به دنبال تامین منافع خود بر اساس حضور نظامی در افغانستان خواهد بود. آنچه که مشخص است و نمی‌توان از دایره تحلیل خارج دانست، ناراحتی اتحادیه اروپا از عملکرد آمریکا در افغانستان و به خصوص در خلال تخلیه فرودگاه کابل است. توجه داشته باشید که اروپایی‌ها در برخی از امور به آمریکا نزدیک می‌شوند و در برخی اوقات هم اینگونه عمل نمی‌کنند و حالا هم از دست واشنگتن ناراحت هستند.

ساداتیان افزود: سوال این است که آیا اروپایی‌ها می‌توانند با ورود به افغانستان اوضاع را کنترل کنند یا خیر و به نظرم این موضوع هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. ما به وضوح دیدیم که اتحادیه اروپا از پرونده لیبی و برجام گرفته تا پرونده افغانستان، نتوانست به صورت صددرصد به آمریکا تکیه کند و حتی در این میان تضادهای دیدگاه و منافع را شاهد بودیم. حالا هم در افغانستان همین مسأله تکرار شده و معتقدم دست اروپا در این پرونده کاملاً خالی است. اروپا به دنبال آن است تا با تشکیل ارتش اروپایی و نیروهای واکنش سریع بتوانند منافع خود را تامین کنند اما باید توجه داشت که مسأله حضور کشورهای قاره سبز در افغانستان بسیار پیچیده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: معتقدم که مشخص نیست اروپایی‌ها چگونه در افغانستان کار خواهند کرد و حتی بحث حمایت از احمد مسعود هم فعلاً ابهام دارد. این در حالی است که تمامی ذخایر ارزی افغانستان در اروپا و آمریکا مسدود شده و به همین دلیل طالبان حالا با مسأله و مشکل بودجه روبه‌رو است تا جایی که آنها پول برای پرداخت به کارمندان نخواهند داشت. این موضوع می‌تواند طالبان را ناچار به گردش به سمت عربستان سعودی کند و به همین دلیل معتقدم افغانستان به زودی می‌تواند به محل درگیری میان قطب‌های مختلف خارجی به خصوص اروپا و آمریکا تبدیل شود اما این درگیری‌ها مستقیم نخواهد بود و صرفاً جنگ نیابتی متصور است.