خروج آمریکا از کابل با اما و اگر روبه‌روست/ واشنگتن از لیبرال‌های افغانستان عبور کرد/ نگرانی از نفوذ القاعده و داعش به غرب

«پیرمحمد ملازهی» تحلیلگر ارشد مسائل افغانستان با اشاره به امکان عملی تکمیل روند خروج آمریکا از افغانستان تا ۳۱ آگوست و دلیل مخالفت واشنگتن با پیشنهاد هم‌پیمان‌هایش برای تمدید ضرب‌الاجل خروج، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: واقعیت این است آمریکایی‌ها در زمانی که توافق دوحه را با طالبان به امضا رساندند بر این موضوع توافق کردند که نهایتاً تا ۳۰ شهریور از افغانستان خارج خواهند شد و این موضوع به صورت کامل از سوی کاخ سفید تأیید شد. حالا گفته می‌شود که قرار است ایالات متحده زودتر از این زمان از افغانستان خارج شود، اما در این میان آنچه که باعث شد آمریکایی‌ها پیش از موعد از افغانستان خارج شوند بحث پیروزی طالبان و سقوط دولت اشرف غنی در کابل بود. این وضعیت باعث شده تا یک بحران چند ضلعی در کابل و به خصوص در اطراف فرودگاه حامد کرزی به وجود بیاید.

وی ادامه داد: تصاویر و ویدئوهای منتشر شده از فرودگاه کابل واقعاً همه را متاسف و متاثر می‌کند؛ چراکه یک جمعیت به شدت سرگردان با حجم عظیم در فرودگاه کابل و اطراف آن صرفاً به دنبال آن هستند تا از کشورشان خارج شوند. به گونه‌ای که آمدن طالبان به کابل، آنها را به یاد ۲۵ سال گذشته می‌اندازد و حاضر نیستند دیگر به گذشته بازگرداند. در این میان روز چهارشنبه ایالات متحده و همچنین بریتانیایی‌ها اعلام کردند که شهروندانشان و حتی کسانی که با آنها مرتبط بودند، به فرودگاه کابل و حتی اطراف آن وارد نشوند؛ چراکه واشنگتن، لندن و بسیاری از کشورهایی که طی سالیان گذشته در افغانستان حضور داشتند، معتقدند که داعش و القاعده احتمال دارد دست به یک عملیات خشن در فرودگاه کابل و اطراف آن بزنند. از سوی دیگر، ایالات متحده و برخی دیگر از کشورهای عضو ناتو معتقدند که احتمال دارد در میان این حجم از شهروندانی که خواهان خروج از افغانستان هستند، عناصر داعش و القاعده حضور داشته باشند و آنها به راحتی وارد دنیای غرب شوند و چند سال دیگر پیامدهای مخرب آن نمایان شود.

این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: موضوع دیگر این است که روز گذشته طالبان هم ورودی‌های فرودگاه کابل را روی افغان‌ها بست و این در حالی است که رئیس‌جمهوری ایالات متحده همچنان بر خروج نیروهایش از افغانستان تاریخ ۳۱ آگوست تاکید می‌کند. در این میان بسیاری معتقدند جو بایدن دلایل خاصی برای عدم تمدید ضرب‌الاجل در افغانستان نمی‌بیند و برخی دیگر هم معتقدند آمریکایی‌ها اگر لازم باشد به توافق‌های جدید در مورد فرودگاه افغانستان با طالبان دست خواهد یافت. نکته دیگر این است که ایالات متحده به نوعی از جریان لیبرال دموکرات که خودش ۲۰ سال پیش آن را وارد افغانستان کرد، گذر کرده است. به یاد داریم که حامد کرزی در سال ۲۰۰۱ توسط یک هواپیمای بوئینگ آمریکا وارد کابل شد و حالا هم ملا برادر از قطر توسط یک هواپیمای نظامی آمریکا که اتفاقاً ساخت شرکت بوئینگ بود وارد کابل شد. این نشان می‌دهد که واشنگتن در حال طرح یک سناریوی جدید بر اساس منافع خود است.

ملازهی افزود: دولت بایدن به خوبی می‌داند طالبان ظرفیت بسیج توده‌ها را به صورت کاملاً مهندسی‌شده فرا گرفته است و می‌تواند دست به اقدامات گوناگون بزند. نکته بسیار مهم این است که آمریکایی‌ها به این جمع‌بندی رسیدند که لیبرال‌ها در کابل شکست خوردند و فساد آنها در این دو دهه دیگر جایی برای پوشش دادن و لاپوشانی باقی نمی‌گذارد. بر این اساس معتقدم واشنگتن طالبان را به میدان آورد و کابل را به دست آنها داد تا بتواند اوضاع را مجدداً به نفع خود اما این بار با گزینه طالبان پیش ببرد. در این میان معتقدم که  یک مسابقه عجیب و غریب سیاسی، امنیتی و نظامی در افغانستان با محوریت کشورهایی مانند روسیه، آمریکا چین در حال کلید خوردن است؛ تا جایی که گفته می‌شود پرونده افغانستان توانسته یک تغییر محسوس هم در همیاری شرکای عربِ آمریکا به وجود بیاورد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بسیاری معتقدند که تغییرات ژئوپلیتیکی در افغانستان را باید جدی گرفت؛ چراکه نشانه‌هایی از یارکشی جدید در سطح منطقه به چشم می‌خورد که یکی از آنها انعقاد قرارداد تسلیحاتی عربستان سعودی با روسیه است که توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. یکی دیگر از احوالات این روزهای افغانستان، تقابل پسر احمد شاه مسعود با طالبان است. معتقدم که احتمال دارد یک مصالحه ملی میان طالبان و احمد مسعود به وجود بیاید؛ چراکه اگرچه مقاومت در پنجشیر در مقابل طالبان وجود دارد، اما این مقاومت به حدی نیست که بتوانند معادلات افغانستان را به هم بریزد و تغییر ایجاد کند. بر همین اساس باید بگویم که مشخص نیست طالبان چه قرائتی را از شرع در افغانستان پیاده خواهد کرد و به همین دلیل واقعاً اوضاع و احوال این کشور مبهم است و برخی‌ حتی مجدداً بحث شروع جنگ داخلی را مطرح کرده‌اند که به نظرم این موضوع هم دور از ذهن نخواهد بود اما باید دید که رفتار طالبان پس از خروج خارجی‌های از کابل که قرار است ۳۱ آگوست انجام شود، چه خواهد بود.