استاد دانشگاه کابل در گفت‌وگو با ایلنا:
بلوکه کردن منابع مالی افغانستان بلاتکلیفی واشنگتن را نشان داد/ راهی جز تشکیل حکومت اشتراکی نیست/ اختلاف طالبان و حقانی مشهود است/ آمریکا در افغانستان می‌ماند
استاد دانشگاه کابل گفت: رئیس‌جمهوری آمریکا به جای توهین به مردم افغانستان به این پرسش پاسخ دهد که چگونه پس از ۲۰ سال کابل به دست طالبان افتاد.
«محمود مرهون» استاد دانشگاه کابل با اشاره به مواضع جدید طالبان و همچنین سخنان اخیر مقام‌های امنیتی و نظامی آمریکا در مورد وقایع افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: پس از مشرف شدن طالبان بر افغانستان و خصوصاً در زمانی که طالبان بر کابل مسلط شد، شاهد یک حالت فوق‌العاده بودیم و هیچکس باور نداشت که چنین اتفاقی در افغانستان آن هم در کمتر از چند ساعت رخ دهد. معتقدم که حتی طالبان هم انتظار نداشت به این سرعت بتواند وارد کابل شود و اوضاع را به دست بگیرد؛ حتی بسیاری از تحلیلگران و مقام‌های امنیتی افغانستان معتقدند که طالبان آمادگی استقرار در کابل از منظر سیاسی و رسانه‌ای را نداشت اما آنها در نهایت توانستند خود را در کابل مدیریت کنند. حالا پرسش این است چه اتفاقی قرار است در افغانستان رخ دهد و چه متغیرهایی در این میان وجود دارند که ما نمی‌توانیم آنها را در نظر نگیریم؟
وی ادامه داد: به نظرم آنچه در افغانستان بیش از هر چیز دیگر مهم خواهد بود، مسأله تشکیل دولت موقت در این کشور خواهد بود. طالبان معتقد است که باید یک دولت مشارکتی با حضور تمام احزاب و اقوام برای اداره کشور تشکیل دهد، اما واقعیت این است که آنها در اصل نمی‌توانند به تنهایی افغانستان را مدیریت کنند و به همین دلیل باید بگویم که هیچ راهی به جز تشکیل حکومت اشتراکی با حضور تمام احزاب، اقوام و مذاهب وجود ندارد. از سوی دیگر باید توجه شود که روسیه، چین و ایران در حال رصد کردن اوضاع افغانستان به عنوان کشورهای تاثیرگذار هستند؛ چراکه مهره‌های هماهنگ با آنها مانند حامد کرزی یا عبدالله عبدالله فعلا در کابل هستند و این نشان می‌دهد که آنها از حمایت نسبی این سه کشور برخوردارند. البته نباید از نفوذ پاکستان در افغانستان و وابستگی طالبان به آنها هم چشم‌پوشی کرد.
این پژوهشگر مسایل سیاسی گفت: در این میان نکته‌ای وجود دارد که شاید بسیاری از تحلیلگران و ناظران بین‌المللی و منطقه‌ای به آن توجه نکرده باشند و آن هم مشهود شدن اختلاف میان طالبان و حقانی است. در روزهای اخیر شاهد آن بودیم که مقام‌های شبکه حقانی به خصوص انس حقانی، فرزند بنیانگذار این جریان به صورت جداگانه با سیاسیون افغانستان دیدار کردند و از سوی دیگر مقام‌های طالبان هم به صورت جداگانه با سیاسیون افغانستان دیدار کردند. از نظر من این دیدارهای جداگانه به معنای به وجود آمدن اختلاف میان این دو جریان است؛ چراکه طالبان یک جریان سیاسی به حساب می‌آید و از سوی دیگر شبکه حقانی یک جریان نظامی محسوب می‌شود و این دو می‌توانند با هم اختلاف نظرهایی داشته باشند؛ چراکه شبکه حقانی احتمالاً خواهان یک مدل از حکومت دیگر است اما مقام‌های طالبان به گونه‌ای دیگر فکر می کنند و تا به اینجای کار به دنبال مشارکت حداکثری احزاب و اقوام در دولت آینده هستند.
مرهون افزود: اینکه اخیراً سخنگوی طالبان با گذشت بیش از بیست و چند سال در نشست خبری چهره خود را علنی می‌کند، نشان می‌دهد که طالبان وارد فاز جدیدی از رفتارهای سیاسی خود در افغانستان شده است و به مرور چهره مابقی آنها هم علنی خواهد شد. همانگونه که ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان اعلام کرد، به نظر می‌رسد که این جریان نسبت به گذشته که به یک پختگی سیاسی رسیده است و از سوی دیگر مردم افغانستان هم خواهان استقرار یک نظام غیر فاسد در کشور هستند. معتقدم که طالبان به این جمع‌بندی رسیده که باید وارد یک فاز جدید سیاسی شود اما در مقابل اقدام‌هایی که از سوی ایالات متحده و هم پیمانان آنها در افغانستان صورت گرفت نشان می‌دهد که اوضاع فعلاً مبهم است. آمریکایی‌ها سال‌ها در افغانستان هزینه کردند و یکباره از این کشور خارج شدند، اما اینها مسائل مهمی به حساب نمی‌آید، بلکه آنچه به نظرم باید زیر ذره‌بین قرار بگیرد سخنان اخیر «جو بایدن» بود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: واقعیت این است که رئیس جمهور ایالات متحده در مقابل چشم میلیون‌ها نفر به مردم افغانستان توهین کرد و این در حالی است که آنها سال‌های سال حریم هوایی افغانستان را در دست داشتند و حالا مردم افغانستان مایل هستند که بدانند چطور می‌شود که با حضور آمریکایی‌ها در فرودگاه کابل، پایتخت افغانستان پس از گذشت ۲۰ سال دوباره به دست طالبان می‌افتد؟ در مجموع معتقدم که آمریکایی‌ها هم به استقرار طالبان در افغانستان راضی بودند اما از سوی دیگر شاهد هستیم که صندوق بین‌المللی پول و وزارت خزانه‌داری آمریکا دارایی‌های افغانستان و ذخایر پولی آن به رقم ۴۴۰ میلیون دلار را مسدود کرده‌اند و به نوعی نشان می‌دهند که به دنبال اعمال فشار بر طالبان هستند. بنابراین بازهم رفتار آمریکایی‌ها دوگانه و بلاتکلیف است اما در نهایت معتقدم که ایالات متحده به هیچ وجه از افغانستان خارج نخواهد شد؛ چراکه آنها میلیاردها دلار در این کشور سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
گفت‌وگو: فرشاد گلزاری
