مشاور امنیتی رئیس جمهوری افغانستان در گفت‌وگو با ایلنا:
هیچ طرح صلحی از طرف طالبان دریافت نکرده‌ایم/ آمریکا قصد تعمیق نفوذش را دارد/ گریختن سربازان به دلیل عدم پشتیبانی عملیات بود/ خواستار مشارکت کشورهای منطقه هستیم
مشاور امنیتی رئیس جمهوری افغانستان گفت: گرچه آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که به افغانستان کمک می‌کنیم، اما به نظرم نقش آنها در بازسازی و ترمیم افغانستان کمرنگ خواهد شد.
افغانستان همچنان در صدر اخبار تمام رسانه‌های دنیا قرار دارد. اخباری که نشان می‌دهد اوضاع میدانی در این کشور ساعت به ساعت و حتی دقیقه به دقیقه در حال تغییر است؛ به گونه‌ای که ابتدای روز یک ولسوالی در اختیار طالبان قرار دارد و یک‌باره ساعاتی بعد و پس از پیشروی نیروهای خیزش مردمی، همان مکان به دست نیروهای دولتی می‌افتد. این روند طی روزهای اخیر افزایش زیادی پیدا کرده و به نوعی می‌توان گفت که در حوزه میدان، دولت و مردم افغانستان به دنبال ایجاد یک توازن به نفع خود هستند.
در این میان کشورهای همسایه افغانستان، به علاوه روسیه و چین گرفته تا سایر کشورهای غیر همسایه به دنبال آن هستند تا بتوانند نقش خود را در تحولات جدید افغانستان بیش از گذشته برجسته کنند. از یک سو روس‌ها معتقدند که اوضاع در افغانستان رو به وخامت پیش می‌رود و از سوی دیگر قرار بر این شده که ترکیه نظامیان خود را در قالب ناتو وارد فرودگاه کابل کند.
این در حالی است که گفته شده هیأتی بلندپایه از سوی دولت افغانستان به دوحه سفر کرده تا علاوه بر دیدار با مسئولان دفتر سیاسی طالبان، با مقام‌های دوحه هم گفت‌وگو داشته باشند تا بتوانند به یک جمع‌بندی برای برون‌رفت از بحران فعلی برسند. در همین راستا برای پاسخ به پرسش‌های مذکور و بررسی آخرین وضعیت سیاسی و میدانی افغانستان به گفت‌وگو با محمد محقق، مشاور ویژه امنیتی – سیاسی رئیس‌جمهوری افغانستان نشستیم که مشروح آن از نظر می‌گذرد:
گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد با تشدید تنش‌ها بین آمریکا و چین، افغانستان به نوعی در این میان وجه المصالحه قرار گرفته و آمریکا با واگذاری عرصه سیاسی و میدانی افغانستان به چین به دنبال امتیازگیری از این کشور در حوزه‌های دیگر است. به نظر شما این گزارش‌ها تا چه حد قابل استناد است؟
محمد محقق: بدون تردید پس از خروج کامل ایالات متحده از افغانستان نقش کشورهای منطقه در بازسازی افغانستان پررنگ‌تر خواهد شد. کشورهایی مانند ایران، روسیه، هند و غیره در این میان نقش مهمی دارند و چین هم یکی دیگر از همین کشورها به حساب می‌آید. گرچه آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که به افغانستان کمک می‌کنیم و روند گذشته را ادامه می‌دهیم، اما به نظرم نقش آنها در مورد بازسازی و ترمیم افغانستان کمرنگ خواهد شد. به این جهت شرایط برای مشارکت کشورهای منطقه در مسائل افغانستان کاملاً مهیا است.
از چندی پیش تاکنون شاهد آن هستیم که اخبار گوناگونی در مورد طرح صلح طالبان از گوشه و کنار مطرح می‌شود. بسیاری معتقدند این طرح اساساً وجود خارجی ندارد و معتقدند طالبان در حال بازی با افکار عمومی است. برخی دیگر هم می‌گویند که ماهیت این طرح مشخص نیست. نظر شما در مورد طرح صلح طالبان چیست و در شرایط فعلی تا چه حد می‌تواند کارساز باشد؟
محمد محقق: من هم مانند شما و بسیاری دیگر از اصحاب رسانه و سیاسیون، حرف و حدیث‌های زیادی در مورد طرح صلح ادعایی طالبان شنیده‌ام. باید اعلام کنم که تاکنون هیچ طرح صلحی از سوی طالبان به دست ما نرسیده است.
بر اساس اعلام مقامات دولت افغانستان، قرار بر این بود تا هیأتی از کابل به دوحه سفر کند و با مقام‌های طالبان در قطر دیدار داشته باشند. این سفر به چه علت انجام شد؟
محمد محقق: تیمی که از افغانستان برای دیدار با اعضای طالبان و مقام‌های قطر راهی دوحه شدند را کسانی مانند عبدالله عبدالله، رئیس شورای مصالحه ملی افغانستان و چندین نفر از چهره‌های جهادی تشکیل می‌دهد و قرار بر این بود که در مورد سازوکارهای حل بحران در افغانستان گفت‌وگو کنند تا بتوانند کشور را از این وضعیت بیرون بیاورند.
بر اساس اعلام دولت ترکیه، نظامیان این کشور قرار است در قالب ناتو کنترل و حفاظت فرودگاه کابل را به عهده بگیرند. آیا این قرارداد نهایی شده است؟
محمد محقق: اطلاعی از این قراردادها و ابعادش ندارم.
به‌رغم تکذیب‌های مکرر اسلام‌آباد، بسیاری از کارشناسان و ناظران بین‌المللی معتقدند که آمریکا پس از خروج از افغانستان با ایجاد پایگاه در پاکستان، حضور خود را در منطقه حفظ خواهد کرد. نظر شما در این‌باره چیست؟
محمد محقق: پاکستان اعلام کرده که موافق احداث پایگاه آمریکا در خاک خود نیست اما به نظر باید دید که چه اتفاقی رخ می‌دهد. از نظر من آمریکایی‌ها نه تنها به دنبال حضور در منطقه هستند، بلکه قصد دارند تا نفوذ خود را نسبت به گذشته افزایش دهند. لذا باید دید که در کوتاه‌مدت و میان‌مدت چگونه رفتار می‌کنند.
پس از آغاز حملات طالبان، شاهد انفعال نیروهای امنیتی افغان بودیم و حتی از آنها به کشورهای همسایه گریختند. این سناریو که انفعال این نیروها نتیجه آموزش‌های غربی و سیاست زیرساختی آمریکا بوده است را تا چه حد قابل قبول می‌دانید؟
محمد محقق: معتقدم که اردوی ملی افغانستان و همچنین پلیس کشور، راحت‌طلب شده‌اند. به گونه‌ای که نیروهای امنیتی و اردوی ملی افغانستان در این سال‌ها هر جایی که عملیات انجام می‌دانند، از پشتیبانی ناتو یا آمریکایی‌ها برخوردار بودند و حالا این پشتیبانی وجود ندارد. اردوی ملی به اینگونه از عملیات‌ها عادت ندارد، اما آنها به خوبی درک کرده‌اند که حالا باید بتوانند از خاک کشورشان محافظت کنند. بر این اساس سازوکارهای جدید به زودی در حوزه عملیات‌ها در سراسر کشور، اصلاح و اجرایی می‌شود تا اوضاع میدانی کاملاً تحت کنترل قرار بگیرد.
بزرگ‌ترین سوالی که در اذهان عمومی و جامعه ملل مطرح است، بحث ساختار قدرت آینده افغانستان است. عده‌ای معتقدند طالبان تمام قدرت را می‌خواهد و برخی دیگر اعلام می‌کنند که صرفاً بخشی از قدرت به آنها داده خواهد شد. به نظر شما این موضوه را چگونه باید تفسیر کرد؟
محمد محقق: واقعیت این است که تحولات سیاسی و میدانی در افغانستان به سرعت در حال طی شدن است و بر همین اساس فکر می‌کنم در مورد اینکه ساختار نهایی دولت آینده مشخص شود، راه زیادی وجود دارد. در مورد مشارکت طالبان هم باید بگویم که این موضوع در مذاکرات آتی میان طرفین مشخص خواهد شد.
گفت‌وگو: فرشاد گلزاری
