مشاور رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان:
آمریکا یک باتلاق در افغانستان به جا می‌گذارد/ ترکیه تقویت خط ترانزیت خود در آسیای‌میانه را دنبال می‌کند/آزادی زندانیان طالبان باعث تشدید بحران شد
مشاور رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان گفت: دولت آمریکا نمی‌خواهد حکومت فعلی از بین برود و حتی نمی‌خواهد طالبان تضعیف شود تا بتواند بحران را بر سر افغانستان نگه دارد.
«محمدهاشم عصمت‌اللهی» مشاور رئیس‌جمهور پیشین افغانستان با اشاره به خروج نظامیان آمریکا از پایگاه بگرام و نهایی نشدن قرارداد امنیتی ترکیه و آمریکا برای حضور در فرودگاه کابل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اخباری که این روزها از افغانستان مخابره می‌شود نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها در حال خروج کامل خود از افغانستان هستند؛ به گونه‌ای که بر اساس اعلام منابع خبری و نظامی ایالات متحده، نظامیان این کشور از پایگاه بگرام خارج شدند. علاوه بر آنها آلمان و ایتالیا هم اعلام کردند که در حال خارج کردن نیروهای خود از افغانستان هستند؛ به گونه‌ای که گفته می‌شود ایتالیا در حال خارج کردن نیروهای خود از غرب و شمال افغانستان است. به این ترتیب باید بگویم که اوضاع و احوال در بسیاری از مناطق افغانستان ناامن و وخیم است. این در حالیست که آمریکایی‌ها بیش از بیست سال است که در افغانستان به دنبال آن هستند تا بتوانند منافع خود را تامین کنند و حالا هم در هاله‌ای از ابهام در حال خارج شدن از افغانستان هستند.
وی ادامه داد: آمریکایی‌ها طی دو دهه اخیر با شعار مبارزه با تروریسم و سر و سامان دادن حقوق بشر در افغانستان وارد این کشور شدند و حالا در حال خروج از این کشور هستند و مشخص نیست چه آینده‌ای در انتظار این کشور است. معتقدم تمام شعارهایی که آمریکایی‌ها طی ۲۰ سال گذشته داده بودند محقق نشده است، حتی می‌توانم بگویم که مذاکرات آنها با طالبان که دو سال و نیم به طول انجامید به جایی نرسیده و خروجی مثبتی نداشته است. آنها پس از توافق با طالبان سعی کردند تا این جریان را به سمت مذاکرات بین‌الافغانی سوق دهند که این اتفاق به صورت کامل رخ نداد؛ چراکه طالبان قرار بود با دولت افغانستان مذاکره کند و حتی قرار شد با سایر احزاب افغانستان به توافق برسند اما این اتفاق رخ نداد و حالا هم مشخص نیست که چه مسائلی پیش رو قرار خواهد گرفت.
این تحلیلگر ارشد مسائل افغانستان تصریح کرد: در این میان آزادی زندانیان طالبان توسط دولت افغانستان که با فشار آمریکا انجام شد به نوعی باعث شد تا این کشور با مشکل جدی امنیتی روبرو شود. آنچه در این میان باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد، دو نکته اصلی و اساسی است. نخست آنکه جنگ در افغانستان ابعاد وسیعی پیدا کرده و اکثر مناطق افغانستان وضعیت خوبی ندارند؛ تا جایی که مردم از روی ناچاری دست به سلاح شدند و حالا بسیج مردمی شکل گرفته است. بر این اساس معتقدم با خروج آمریکایی‌ها از افغانستان اوضاع نه تنها درست نخواهد شد بلکه باید منتظر بحران‌های جدید باشیم؛ چراکه آنها سناریوی خلق و توزیع بحران را دنبال می‌کنند و به دنبال آن هستند تا بتوانند وضعیت را به سمتی هدایت کنند که مجدداً مردم و دولت افغانستان از آنها بخواهند وارد این کشور شوند. مشکل دیگر این بود که مجاهدین افغان نباید به آمریکا اعتماد می‌کردند و همین مسئله موجب شد تا واشنگتن بتواند با طالبان بر سر میز بنشیند و به آنها مشروعیت بدهند.
عصمت‌اللهی افزود: آمریکایی‌ها در طی ۲۰ سال گذشته سعی کردند تا سلفی‌های جهادی را وارد افغانستان کنند که خروجی آنرا امروز می‌توانیم در بحران‌های به وجود آمده در عراق و سوریه و افغانستان و حتی آفریقا ببینیم. مساله دوم این است که هنوز توافقات پشت پرده آمریکا و طالبان مشخص نشده است و معلوم نیست که قرار است این جریان پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱ دست به چه اقدامی در حوزه سیاسی افغانستان بزند. به همین دلیل معتقدم که توافق‌های دو طرف با یکدیگر بسیار نگران کننده است. این در حالی است که همچنان مشخص نیست که آیا ارتش ترکیه قرار است در فرودگاه کابل مستقر شود یا خیر. بر اساس اسناد موجود، ترکیه از ۲۰ سال گذشته تاکنون در قالب ناتو در افغانستان حضور داشته و در کنار ایالات متحده مشغول به فعالیت بوده است. به نظر می‌رسد که آنها هم به دنبال تقویت حوزه نفوذ خود در آسیای میانه هستند و این در حالی است که منابع خبری روز گذشته (جمعه) اعلام کردند هنوز توافق آنکارا و واشنگتن در مورد حضور در کابل نهایی نشده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ترکیه به دنبال آن است تا بتواند از طریق سلطه بر فرودگاه کابل اولاً نفوذ خود را در افغانستان افزایش دهد تا در گام بعدی بتواند ترانزیت اقتصادی خود را در منطقه و به خصوص جنوب شرق آسیا را تقویت کند. ترکیه در گام اول سعی داشت تا بتواند با برگزاری اجلاس استانبول بیش از گذشته نقش خود را در صحنه سیاسی افغانستان برجسته کند که البته این اجلاس آنگونه که آنها می‌خواستند پیش نرفت. بر همین اساس معتقدم که آمریکایی‌ها در حال وکالت دادن به ترکیه هستند تا بتوانند خود را تا حدودی بازسازی کنند و به عقب بکشند. در همین راستا به اعتقاد من پس از ۱۱ سپتامبر آمریکا یک باتلاق را به شرکای خود در افغانستان تحویل خواهد داد و ترکیه هم یکی از همین شرکا به حساب می آید. دولت آمریکا نمی‌خواهد حکومت اشرف غنی از بین برود و حتی نمی‌خواهد طالبان تضعیف شود. فکر می‌کنم اگر کشورهای منطقه بتوانند از خروج آمریکا به نفع خود در عرصه سیاسی استفاده کنند احتمال دارد اوضاع به صورت دیگری پیش برود و حتی ممکن است یک صلح منطقه‌ای رقم بخورد. به هر ترتیب باید دید که اوضاع چگونه مدیریت می‌شود و قرار است کدام مولفه‌ها در آینده بروز و ظهور کنند.
