آمریکا بحران امنیتی را جایگزین حضور نظامی در افغانستان می‌کند/ عدم انسجام، سقوط کابل را دربر دارد/ پاکستان مجری ناامنی‌های جدید

«ابوالفضل ظهره‌وند» سفیر پیشین کشورمان در افغانستان با اشاره به زمینه‌سازی مخالفان پایان حضور آمریکا در افغانستان در مورد احتمال فتح کابل توسط طالبان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اخیراً برخی از مخالفان خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان اعلام کرده‌اند که پس از خروج این نیروها، طالبان کابل را فتح خواهد کرد و امتداد این نظر خود به خلأهای امنیتیِ آینده اشاره می‌کنند. این موضوع البته از سوی آمریکایی‌ها مورد نقد قرار گرفت اما واقعیت این است که ناامنی در افغانستان به حدی افزایش پیدا کرده که هم از نظر عمق و هم از نظر وسعت شاهد وقایعی هستیم که تبعات آن جبران‌ناپذیر و بسیار خطرناک است. در این میان طالبان به خوبی می‌داند که چگونه در این فضا به نفع خود بازی کند و یک موضع دوگانه و چند ضلعی را در محور میدانی و سیاسی اتخاذ کرده است.

وی ادامه داد: زمانی که صداهایی از خارج افغانستان علیه منافع طالبان برمی‌خیزد، این گروه یکباره  دست به اجرای عملیات‌های مشخص در اقصی نقاط این کشور می‌زند و زمانی که قرار است منافع آنها از طریق گفت‌وگو و غیره تامین شود، اوضاع را آرام می‌کنند و حتی یک فضای امیدبخش در افغانستان به وجود می‌آورند. در نهایت آنها شرایطی را خلق می‌کنند که هم بیم و هم امید بر آن ساکن باشد؛ یعنی اوضاع نه سفید باشد و نه سیاه تا کشورهای دخیل در پرونده افغانستان دچار خطای تحلیلی شوند. انفجارهایی که طی هفته‌های اخیر در ولایات مختلف افغانستان به اجرا درآمد به نوعی باعث شد تا مجدداً اوضاع به هم بریزد. این در حالیست که ما به وضوح می‌بینیم که هیچ عزم جدی و انسجام ملی برای مقابله  با روند ناامنی‌ها وجود ندارد و در ولایت‌های مختلف همچنان صدای درگیری‌ها به گوش می‌رسد  واین روند بی‌شک سیر صعودی خواهد داشت.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: گردانندگان طالبان به خوبی می‌دانند که در حال انجام چه سناریویی هستند و از سوی دیگر هم باید متوجه بود که مخالفان خروج آمریکا صرفاً با خروج آنها از افغاستان مخالف نیستند، بلکه آنها معتقدند فضایی که در کشورشان به وجود آمده توسط واشنگتن و هم‌پیمانانش در ناتو به افغانستان و جامعه آن تحمیل شده است. کسانی مانند گلبدن حکمتیار عملاً اعلام کرده‌اند که خروجِ اینگونه آمریکایی‌ها از افغانستان به هیچ وجه درست نیست و پیامدهایی آن را مورد اشاره قرار داده است. حکمتیار و کسانی مانند آن معتقدند که آمریکایی‌ها باید به صورت حساب شده از افغانستان خارج شوند؛ چراکه مقامات سطح بالای آمریکا و روسیه هم اعلام کرده‌اند که فعالیت‌های تروریستی در افغانستان و حتی شمال این کشور در حال تشدید و جان گرفتن است. به همین دلیل سناریوی آنها تزریق ناامنی به این کشور خواهد بود و دور جدید از به هم‌ریختگی را خواهیم دید.

ظهره‌وند افزود:‌ معتقدم که هیچ تمایزی میان گروه‌های رادیکالِ حاضر در افغانستان با یکدیگر نیست، اما توجه کنید که داعش حال به دنبال گسترش نفوذ خود در آسیای میانه است که بدون تردید پاکستان در پشت صحنه بحران‌های جدید امنیتی افغانستان قرار دارد. نکته بسیار مهم این است که تحولات افغانستان از وضعیت نظامی – سیاسی به سوی وضعیت امنیتی – سیاسی متمایل شده است. این بدان معناست که وزارت دفاع آمریکا جای خود در افغانستان را به سازمان سیا داده است و در این جابه‌جایی جریان‌هایی مانند داعش و غیره تسلیح و تجهیز می‌شوند و از سوی دیگر همین موضوع تقویت طالبان را به دنبال خواهد داشت. این وضعیت برای ایران، روسیه و چین بسیار خطرناک خواهد بود و نشان می‌دهد که آنها به دنبال تغییر ژئوپلیتیک منطقه هستند که نباید خروجی آن غافل بمانیم.  

وی در پایان خاطرنشان کرد: معتقدم که افغان‌ها برای آنکه بتوانند کشورشان را حفظ کنند و به روال طبیعی زندگی و زیستن خود برگردند، باید به میدان بیایند و خودکفایی امنیتی، اقتصادی و اجتماعی را رقم بزنند تا امنیت پایدار و بومی شکل بگیرد. در غیر این صورت افغانستان از هم پاشیده می‌شود و یک شرایط استیصالِ ملی را خواهیم دید. معتقدم که در این میان حتی ممکن است با توجه فاکتورهای پشت‌پرده، دولت اشرف غنی هم از بین برود و معلوم نیست چه بر سر این کشور خواهد آمد. این سناریو یک طرحِ میان‌مدت خواهد بود و به نوعی دولت بایدن و ساختار سیاسی ایالات متحده به دنبال آن است تا بتواند به دنبال تحمیل هزینه به سایر کشورهایی است که در افغانستان منافع دارند و بدون تردید پاکستان هم نقش محوری در این تحولات خواهد داشت. تا جایی که برنامه آنها این است تا بتوانند ایالت سین‌کیانگِ چین را هم شلوغ کنند و پرونده انحرافی در منطقه راه بیاندازند.

گفت‌وگو: فرشاد گلزاری