نگاهی به تحولات جهان در سال ۱۳۹۹/ پرونده هشتم: شرق‌آسیا
کودتا در میانمار/ پاندمی، محور تقابل پکن و واشنگتن/ روزهای سخت «کیم»/ کناره‌گیری «آبه»/ چالش مقبولیت «مون» در سئول
مدیرکل پیشین شرق‌آسیا گفت: پاندمی کرونا اگرچه چین و آمریکا را مقابل هم قرار داد ولی تبعات اقتصادی و اجتماعی برای دو کره به همراه داشت.
«سیدجلال ساداتیان» مدیرکل پیشین شرق آسیای وزارت خارجه در تشریح مهمترین وقایع شرق آسیا در سال ۱۳۹۹ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: بزرگ‌ترین و مهمترین واقعه‌ای که در سال گذشته مورد بحث بود، مساله ظهور کرونا در چین و پیامدهای آن بود. پس از آنکه شهر ووهان به عنوان منبع پیدایش کرونا به دنیا معرفی شد و یک شوک بسیار بزرگ به تمام افکار عمومی وارد شد، انتقادها رفته رفته از چین بالا گرفت که در راس آن دولت دونالد ترامپ قرار داشت. در ابتدا هیچکس این موضوع را جدی نگرفت ولی کمی بعد مشخص شد که این ویروس یک طاعونِ به تمام معناست که تاکنون صدها هزار نفر را به کام مرگ کشانده است. از سوی دیگر تاثیرات پاندمی کرونا بر اقتصاد و بازارهای جهانی و رکود حاصل از آن موجب شد تا اعتراض‌ها در مقیاس بین‌المللی علیه پکن به راه بیافتد.
وی ادامه داد: طی پاندمی کرونا نه تنها سهام و بورس جهانی سقوط کرد بلکه ما شاهد آن بودیم که سرمایه‌گذاری‌ها در چین لطمه دید و در نهایت دولت این کشور از موقعیت موجود به نفع خود استفاده کرد و سهام شرکت‌های سایر کشورها را خریداری کرد. کمی بعد هم «شی جین پینگ» خبر از مهار ویروس در ووهان و سراسر چین داد و پس از آن شاهد افزایش قیمت سهام شرکت‌هایی بودیم که توسط چین خریداری شده بودند. این وضعیت باعث شد تا اقتصاد ایالات متحده تنها چند ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری سوم نوامبر ۲۰۲۰ با مشکلات عدیده روبرو شود و در نهایت «دونالد ترامپ» کرونا را یک ویروس چینی خطاب کرد. او به دنبال آن بود تا بتواند افکار عمومی داخل آمریکا و همچنین افکار عمومی جهان را با خود و علیه چین هماهنگ کند که بخش اعظم آن مسائل اقتصادی بود؛ چراکه او تمام تلاشش طی چهار سال معطوف بر رشد اقتصادی آمریکا بود.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: توجه داشته باشید که رقابت اقتصادی چین و آمریکا از سال‌ها گذشته تاکنون ادامه داشته و دارد، اما چین به نوعی بر اساس اسنادی که منتشر کرده قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ به هر ترتیبی که شده خود را در جایگاه اول اقتصاد جهان قرار دهد. بر این اساس ما شاهد آن هستیم که ترامپ به هر روشی سعی کرد تا به پکن حمله کند و این در حالیست که چین از فرصت به وجود آمده در جهان، سعی کرد تا از اهرم کرونا برای تقویت اقتصاد خود استفاده کند که موفق به این کار هم شد. در این میان باید متوجه باشید که در سال گذشته همچنان جنگ تعرفه‌ای میان پکن و واشنگتن ادامه داشت که این موضوع هم تاثیر بین‌المللی بر اقتصاد جهانی گذاشت. پرونده‌های دیگری مانند هنگ‌کنگ، تایوان، تبت و اعمال فشار بر مسلمانان اویغور هم از جمله مسائل مورد نزاع دو طرف در سال گذشته بود که با روی کار آمدن دولت دموکرات‌ها به رهبری «جو بایدن»، همچنان همین تقابل در سطوح مختلف و به خصوص در ابعاد نظامی و سیاسی جدید قابل لمس و مشاهده است.
کره‌شمالی
وی افزود: در کره‌شمالی اوضاع بر خلاف سال‌های اخیر به نسبت آرام بود که باز هم بخشی از آن به کرونا مربوط است. در این میان باید توجه داشته باشید که مهمترین اتفاقی که در این کشور روی داد، سخنرانی اخیر «کیم جونگ اون» بود. او برای اولین بار در سخنرانی خود و در مقابل چشم تمام شهروندان کشورش، اشک ریخت. مهم نیست که این گریه کردن‌ها واقعی است یا خیر اما به اعتقاد من او با این اشک ریختن به نوعی چین را مورد خطاب قرار داد. رهبر کره‌شمالی به نوعی خواستار تجدیدنظر در قبال این کشور از سوی چین و آمریکا بود؛ چراکه او معتقد است سال‌های سال به پای چین سوخته و ساخته است و حالا که مردمش در خطر قرار گرفته‌اند و هیچکس به او کمک نمی‌کند. این سخنرانی در مراسمی انجام شد که کمی قبل از آن شاهد آزمایش موشک قاره‌پیما از سوی پیونگ‌یانگ بودیم و به نظر می‌رسید که آمریکا و کره‌جنوبی هدف این آزمایش موشکی بودند.
ساداتیان عنوان کرد: توجه داشته باشید که در سال قبل پیام‌های زیادی میان کره‌شمالی و ایالات متحده رد و بدل شد اما هیچ اتفاق خاص و مهمی در مورد روابط دو طرف رخ نداد. مذاکرات متنوعی طی سه سال گذشته میان این دو کشور انجام شده است اما هیچ خروجی مثبتی نداشته است. از منظری دیگر باید توجه داشت که آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند تا بتوانند بیشترین امتیاز را از پیونگ‌یانگ کسب کنند و از سوی دیگر رهبر کره‌شمالی می‌گوید تا زمانی که تحریم این کشور به اتمام نرسد، او هیچ اقدامی نخواهد کرد. اوضاع به حدی در سال گذشته وخیم شد که پس از پخش شدن اعلامیه‌ها در آسمان کره‌شمالی، شاهد اعتراض این کشور به همسایه جنوبی‌اش بودیم و در نهایت دفتر روابط مشترک دو کره که روزانه طی چند نوبت با هم ارتباط داشتند، یکباره توسط پیونگ‌یانگ منفجر شد. این اقدام دقیقاً نشان می‌دهد که به‌رغم تمام تلاش‌ها در دوران ترامپ، احتمال دارد که «جو بایدن» نتواند با کره‌شمالی همانند جمهوری‌خواهان مدارا کند؛ چراکه طی یک هفته اخیر چندین بار شاهد آزمایش موشک‌های بالستیک توسط پیونگ‌یانگ بودیم که مقصد این آزمایش‌ها، دریای ژاپن بوده است.
کره‌جنوبی
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به مهمترین وقایع کره‌جنوبی در سال گذشته گفت: مهمترین بحثی که سال گذشته در سئول رخ داد، افزایش نسبی بیکاری در این کشور بود که دلیلش هم پاندمی کرونا است. بسیاری از کارخانه‌های تولید لوازم خانگی و همچنین خودروسازی‌ها در کره‌جنوبی مجبور به اخراج کارکنان خود شدند و این مسائل باعث به وجود آمدن اعتراض‌ها علیه دولت فعلی این کشور شد. در این اعتراض‌ها «مون جائه این»، رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی مورد انتقادهای زیادی قرار گرفت و بسیاری از احزاب رقیب، او را زیر فشارهای داخلی خود قرار دادند. این اعتراض‌ها هرچند که بسیار کوچک به حساب می‌آید اما تاثیرات منفی زیادی بر وجهه مون جائه داشته است؛ به گونه‌ای که در نظرسنجی موسسه ریلمتر که چندین حدود دو ماه پیش صورت پذیرفت، مشخص شد که تنها ۳۶ و هفت دهم درصد از شرکت‌کنندگان به عملکرد مون جائه این، نظر مثبت داشته‌اند که برای اولین بار میزان محبوبیت وی به زیر ۴۰ درصد رسیده است. در این میان رقابت‌های حزبی هم تاثیرات خود را دارد ولی به هر ترتیب او با چالش محبوبیت و مقبولیت ملی روبه‌رو است. از سوی دیگر در سال گذشته شاهد انعقاد قرارداهای تجاری میان سئول و برخی از کشورهای منطقه مانند عراق و امارات بودیم که البته ردپای کره‌جنوبی در افتتاح نیروگاه هسته‌ای امارات کاملاً مشهود است.
میانمار
این دیپلمات پیشین کشورمان گفت: موضوع دیگری که در سال اخیر به تیتر اول اخبار دنیا تبدیل شد، کودتای میانمار بود. نظامیان این کشور آسیای شرقی علیه آنگ سان سوچی، رهبر دوفاکتوی میانمار دست به کودتا زدند و علاوه بر وی، اعضای حزب سوچی و نزدیکان وی را هم بازداشت کردند. این اقدام آنها به نوعی تکرار مکررات است؛ چراکه خونتای میانمار بارها اقدام به انجام کودتا علیه دولت‌های حاکم کرده‌اند و در این مسیر به نوعی خوتاهان در دست گرفتن قدرت بوده‌اند. حالا هم بار دیگر این اقدام انجام شد و نظامیان روی کار آمدند. آنچه در کودتای اخیر با سایر کودتاهای گذشته تفاوت دارد، مساله ادامه سرکوب‌ها و خونریزی‌ها در میانمار است. از روزی که مردم این کشور علیه کودتاچیان به خیابان‌ها ریختند تا کنون دهه‌ها نفر در اقصی نقاط میانمار کشته شدند و این روند هنوز هم ادامه دارد تا جایی که روز گذشته (پنجشنبه) دبیرکل سازمان ملل خواستار خویشتنداری در این کشور شد.
ژاپن
وی در پایان خاطرنشان کرد: ژاپن در سال گذشته چندان درگیر مسائل و حواشی نشد و صرفاً ما شاهد برخی از رخدادهای داخلی بودیم. مهمترین مساله بحث کناره‌گیری «آبه شینزو» از منصب نخست‌وزیری بود. او در ابتدا اعلام کرد که در حال دست و پنجه نرم کردن با بیماری است و کمی بعد به سر کار خود بازگشت. بعد از مدتی مجدداً اعلام شد که آبه دیگر قادر به ادامه فعالیت سیاسی خود در کسوت نخست‌وزیری نیست و در آنجا بود که گمانه‌زنی‌ها بر سر انتخاب جایگزین او شروع شد. در نهایت و با گذر از تمام این مسائل و موانع ما شاهد آن بودیم که «یوشیهیده سوگا» به عنوان نخست‌وزیر جدید ژاپن انتخاب شد. بسیاری از تحلیلگران ژاپنی معتقدند که سوگا دست راست آبه محسوب می‌شود و این در حالیست که نخست‌وزیر پیشین این کشور چندی قبل مقابل دادستان‌های ژاپن به جرم فساد حضور پیدا کرد و در حال پاسخگویی به اتهاماتش است.
