انفجار بیروت؛ سقوط دیاب و ظهور مجدد سعد الحریری/ ترسیم مرزها زیر سایه بحران معیشت/ تکرار پاتک انصارالله به ریاض/ تلاش واشنگتن برای آرامش در یمن/ ورود اسرائیل به عدن

«احمد دستمالچیان» سفیر پیشین ایران در لبنان در تشریح مهمترین وقایع لبنان و یمن در سال ۱۳۹۹ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: پس از آنکه جنگ‌های نیابتی که توسط مثلث عبری، عربی و غربی در سوریه و عراق به راه افتاد بود، به بن‌بست رسید و علناً این سناریو با مشکل مواجه شد، شاهد آن بودیم که یک‌باره لبنان در عرصه داخلی با مشکلات مختلفی روبه‌رو شد. این مشکلات در سال گذشته عموماً بر مسائل اقتصادی و معیشتی استوار بود که یکی از آنها و مهمترینش افزایش قیمت دلار بود اما ریشه این تحولات به  نوعی اقدام‌های متعدد علیه بیروت بود. در سال‌ گذشته ما شاهد آن بودیم که قیمت سوخت به دلیل مشکلاتی که در بانک مرکزی و همچنین نظام اقتصادی لبنان رخ داد، افزایش پیدا کرد و همین مسأله موجب ایجاد یک به هم‌ریختگی در داخل این کشور شد ولی این تازه اول کار بود.

وی ادامه داد: بحران سوخت در لبنان به نوعی موتور محرک اعتراض‌ها در این کشور بود و بر این اساس یک‌باره دیدیم که این مساله به سایر بخش‌های جامعه لبنان تسری پیدا کرد که بخشی از این سناریو توسط ایالات متحده آمریکا خصوصاً سفیر این کشور در بیروت پایه‌گذاری و پیاده‌سازی شد. توجه داشته باشید که یکی از دلایل این اقدام‌های ایالات متحده و همچنین عربستان سعودی، روی کار آمدن مجلس نسبتاً یکدست از جریان مقاومت بود و از این منظر باید گفت که همین مساله موجب شد تا جریان غربی نسبت به این موضوع واکنش نشان دهد. یکی از خطرناک‌ترین و مخرب‌ترین اقدام‌هایی که در این راستا از سوی غربی‌ها و برخی دیگر از کشورهای عربی منطقه، به انضمام رژیم صهیونیستی رخ داد، هدف قرار دادن پایه‌های ثبات بود که در عراق هم مشابه این اقدام را طی سال ۱۳۹۹ شاهد بودیم و همانگونه که گفته شد، یکی از اصلی‌ترین پایه‌های ثبات، اقتصاد و معیشت کشور بود.

این تحلیلگر مسائل منطقه تصریح کرد: این جریان با رمز معیشت و مشکلات اقتصادی جمعیت زیادی از عمومی مردم را به میدان آوردند اما یک‌باره تخریب بانک‌ها، تاسیسات، ادارات و مغازه‌ها به جایی رسید که اوضاع امنیتی، پدید آمدن یک بحران امنیتی و اجتماعی را  نشان می‌داد. به عبارت دیگر یک تظاهرات مسالمت‌آمیز مردمی، یکباره به تظاهرات خشن تبدیل شد و در نهایت دولت قانونی لبنان به رهبری «حسان دیاب» بر اثر افزایش فشار روانی و خارجی کنار کشید تا دولت همسو با غرب روی کار بیاید. مطالباتی که خواسته مردم بود، چندان موضوع پیچیده‌ای نبود و مشابه آن را در سوریه و عراق دیدیم، اما آنچه تمام معادلات را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرد، انفجار بندر بیروت بود که مبداء وقوع آن بی‌مبالاتی مسئولان دولت سابق لبنان به رهبری سعد الحریری است اما آنها این اتفاق دلخراش را به حزب‌الله لبنان نسبت دادند.

وی گفت: در این راستا بارها شاهد دیدار و مذاکره سعد الحریری با میشل عون، رئیس‌جمهوری لبنان برای تشکیل کابینه این کشور بودیم که تا به امروز هیچ گشایشی اتفاق نیافتاد و تمام امیدها به یغما رفته است. عدم تشکیل دولت در بیروت دقیقاً نشان دهنده درگیری‌های سیاسی و جناحی در لبنان است اما به یاد داشته باشید که فشارها از خارج بر سعد الحریری به حدی است که او هم توان مقابله با این مسائل را ندارد. او علناً توسط آمریکا و سپس عربستان سعودی و امارات تهدید می‌شود که نباید از گزینه‌ها و مهره‌های همسو با حزب‌الله در کابینه استفاده کند و به همین جهت است که حریری نمی‌تواند کابینه را تشکیل دهد. در این میان باید متوجه بود که فرانسه هم تمام تلاشش برای تشکیل دولت لبنان را کانالیزه کرده تا بتواند این گره را باز کند اما پاریس هم نتوانسته تاکنون این مشکل را حل کند و باید دید در سال جدید سناریویی برای بیروت ترسیم و اجرایی خواهد شد.

دستمالچیان افزود: تمام این سناریو برای آن طرح و اجرا شد که بتوانند بی‌دولتی را بر بیروت حاکم کنند که این اتفاق رخ داده است. مساله دیگر که برای بسیاری از مخاطبان یک موضوع بسیار مهم قلمداد می‌شود، شروع مذاکرات ترسیم مرزهای دریایی میان لبنان و سرزمین‌های اشغالی بود که در چند ماه پیش انجام شد. توجه داشته باشید که این پرونده یک مسأله جدید نیست بلکه از دهه‌ها قبل مساله ترسیم مرزهای دریایی میان لبنان و رژیم صهیونیستی مطرح بود که در این میان تل‌آویو با تمام قوای خود به دنبال آن است تا بتواند منابع گاز و نفت لبنان را تحت سیطره خود قرار دهد. دو طرف به دنبال تثبیت منافع خود هستند؛ تا جایی که اخیراً مقام‌های لبنان خطاب به وزرات نفت و اکتشافات این کشور، خواهان شروع حفاری آنها برای استخراج نفت شدند اما مساله اینجاست که اسرائیلی‌ها با مانور رسانه‌ای سعی داشتند تا بتوانند یک برداشت سیاسی از این جلسات دو جانبه به افکار عمومی مخابره کنند تا همه به این فکر بیفتند که لبنان در حال عادی‌سازی روابطش با رژیم صهیونیستی است که این مساله هم تکذیب شد.

یمن

وی با اشاره به مهمترین تحولات یمن در سال گذشته گفت: در یمن اوضاع و احوال تا حد زیادی نسبت به سال‌های قبل متفاوت بود و این تفاوت هم در حوزه میدانی و هم در حوزه سیاسی حس می‌شد. در این کشور شاهد ابتکار عمل‌های متفاوتی بودیم؛ به گونه‌ای که هجمه‌های زیادی از سوی انصارالله یمن به عربستان سعودی و مواضعش در این کشور وارد شد و چندین مقر کلیدی سعودی‌ها مورد حمله قرار گرفت که توانست ریاض را وارد یک شوک و بحرانی آنی کند. به عنون مثال در دو ماه اخیر خصوصاً در اسفند ماه ما شاد آن بودیم که بارها فرودگاه ابهاء و پایگاه نظامی ملک خالد عربستان در اطراف ریاض مورد هدف قرار گرفت که روز گذشته هم شاهد این اقدام یمنی‌ها بودیم. این حملات کاهش قیمت نفت را در پی داشت و همین مسأله موجب شد تا کنترل این بحران از توان سعودی‌ها هم خارج شود. اقدامات انصارالله صرفاً از طریق حملات هوایی صورت نگرفت، بلکه حملات زمینی هم مکمل آن شد که یکی از مهمترن آثارش، آزادسازی شهر مأرب بود. لذا باید گفت که ما  در سال ۱۳۹۹ شاهد یکسری از عملیات‌های جدید مرکب بودیم که خروجی‌اش کاملاً مشخص و دستاوردش ملموس است.

سفیر پیشین کشورمان در اردن در پایان خاطرنشان کرد: تحول بسیار مهمی که در سال گذشته در حوزه یمن شاهدش بودیم، بروز اختلاف‌های مختلف میان امارات متحده عربی و عربستان سعودی بود؛ به گونه‌‌ای که امارات با حمایت از جدایی‌طلبان جنوب یمن سعی کرد تا منافع خود را تامین کند و این در حالیست که سعودی‌ها سعی کردند تا امارات را به هر نحوی که شده در ائتلاف عربی علیه یمن نگه دارند. در این میان چندین دور مذاکرات صلح میان طرفین در ژنو برگزار شد و قرار شد توافق‌نامه‌هایی به صورت مرحله‌ای منعقد شود و این در حالیست که اخیراً شاهد یک توافق مجدد میان جدایی‌طلبان جنوب یمن با منصور هادی بودیم. این توافق نشان می‌دهد که ریاض از روی کار آمدن دموکرات‌ها در کاخ‌سفید ناراضی و نگران است و حالا به دنبال سر پا نگه داشتن توافق‌ها در یمن بر اساس هدف‌گذاری خاص خود هستند. از سوی دیگر ورود نیروهای اطلاعاتی و نظامی اسرائیل به یمن که با پوشش و هماهنگی امارات انجام شد، باعث شده که اوضاع و احوال پیچیده شود و در این مسیر ما شاهد هستیم که دموکرات‌های آمریکا به دنبال آرام کردند اوضاع یمن و شروع مذاکرات هستند که تاکنون نتیجه‌ای برای استقرار آتش‌بس حاصل نشده است. بر این اساس فکر می‌کنم که در سال ۱۴۰۰پرونده یمن باید دستخوش تغییرات مهمی شود.