پاپ در بغداد/ خیزش معترضان از جنوب تا اقلیم کردستان/ بازی موشکی آمریکا در مرز سوریه/ شلاق سزار بر پیکره اقتصاد شام/ انسداد در کمیته قانون اساسی سوریه

«سیدرضا صدرالحسینی» تحلیلگر مسائل منطقه در تشریح مهمترین وقایع عراق و سوریه در سال ۱۳۹۹ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: مهمترین موضوعی که طی سال گذشته در عراق شاهد آن بودیم، فروکش کردن نسبی اعتراض‌ها در عراق بود که به نوعی نشان از بازگشت ثبات به این کشور داشت؛ به عبارتی دیگر این اعتراض‌ها تا حد زیادی محدود شد اما همین روند را در برخی از شهرهای جنوبی عراق شاهد بودیم. به عنوان مثال کلید خوردن اعتراض‌ها در ناصریه و ذی‌قار یکی از مسائل مهم در طی سال گذشته بود که در برخی از برهه‌ها شاهد درگیر شدن معترضان و نیروهای امنیتی با یکدیگر بودیم و حتی کار به جایی کشید که مقامات سیاسی عراق بارها طرفین را به خویشتنداری دعوت کردند؛ تا جایی که همین چند روز پیش معترضان به خودروی استاندار ذی‌‌قار حمله کردند. نکته‌ای که در اینجا باید مورد نظر قرار بگیرد این است که درون‌مایه این اعتراض‌ها اساساً معیشتی و از جنس اقتصادی بود که به نوعی طی سال‌های اخیر هم شاهدش بودیم.

وی ادامه داد: این تظاهرات‌ها به نوعی ریشه در فسادهای سیاسی و اداری در کشور عراق دارد و از این‌رو مشابه آن را در سلیمانیه شاهد بودیم. از خرداد ماه سال جاری تا همین چند ماه پیش اقلیم کردستان عراق به صورت بریده بریده و مقطعی شاهد برگزاری چندین دور تظاهرات مردمی در سلیمانیه و سایر شهرهای خود بود که دلیل اصلی آن هم مجدداً به فساد اداری و سیاسی اقلیم برمی‌گردد. متاسفانه در اعتراض‌های اقلیم کردستان حدود ۱۲ نفر کشته و ۷۰ نفر زخمی شدند که تمام این تلفات به دلیل عدم پرداخت حقوق کارکنان از سوی دولت اقلیم کردستان عراق بر جای مانده است. نکته مهم و کلیدی این است که مردم اقلیم کردستان علیه مسعود بارزانی و خاندان او دست به اعتراض زدند و معتقدند که این فساد از سوی آنها در بدنه جامعه کردستان عراق ریشه دوانده است. واقعیت این است که حقوق کارکنان باید توسط اقلیم کردستان پرداخت شود ولی آنها معتقدند که بغداد باید آن را پرداخت کند که نهایتاً اقلیم کردستان زیر بار پرداخت حقوق رفته است.

این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: موضوع مهم دیگری که در عراق طی یک سال گذشته رخ داد، بحث ادامه درخواست نمایندگان پارلمان برای اخراج نظامیان آمریکا از این کشور بود. به موازات این روند، بحث ادامه مبارزه با داعش را شاهد بودیم و نکته مهم این است که هر زمان درخواست‌ها برای خروج نظامیان آمریکا از عراق زیاد می‌شد، ما شاهد افزایش حملات و عملیات‌های داعش در عراق بودیم که به خوبی نشان می‌دهد ایالات متحده در این دو موضوع به صورت مستقیم نقش داشته است. مساله دیگر که به نظرم یکی از موضوعات مهم طی سال گذشته به حساب می‌آید، بحث تحرکات احزاب برای ورود به عرصه انتخابات آینده بود. قانون انتخابات عراق در حال تغییر است و احزاب سیاسی حالا به دنبال آن هستند تا برای انتخابات آتی برنامه‌های خود را دقیق‌تر اجرایی کنند تا بتوانند حزب و جناح خود را به صورت کامل وارد ائتلاف‌سازی سیاسی در پارلمان کنند.

صدرالحسینی افزود: انتصاب «مصطفی الکاظمی» به عنوان نخست‌وزیر عراق در ماه می یکی دیگر از موضوعات مهم بود. او با سفرهای خود به کشورهای منطقه به خصوص آمریکا، اردن و مصر به نوعی این پیام را مخابره کرد که عراق وارد روزگار جدیدی از سیاستگذاری در حوزه خارجی شده است. از سوی دیگر سفر او به تهران و همچنین سفر مقامات کشورمان به بغداد به خوبی نشان می‌دهد که بغداد در حال توازن‌بخشی همه جانبه به سیاست منطقه‌ای خود است. این در حالی‌ است که هرچه به سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس نزدیک می‌شدیم، دیدیم که شیطنت‌هایی از سوی آمریکایی‌ها در عراق و منطقه تشدید شد که شلیک راکت به سمت سفارت این کشور در بغداد و فرودگاه اربیل یکی از آنها به حساب می‌آید. به‌رغم اینکه گروه‌های منتسب به حشدالشعبی و سایر جریانات فعال در این کشور، مسئولیت این اقدام‌ها را به عهده نگرفتند، اما می‌بینیم که در اطراف پایگاه التاجی (واقع  در شمال عراق) و همچنین پایگاه عین‌الاسد حلقه امنیتی آمریکا تنگ‌تر و قوی‌تر شده است که نشان  می‌دهد آنها به دنبال ایجاد تنش در عراق و منطقه هستند.

موضوع دیگر که در سال گذشته عراق را به کانون توجه جهان قرار داد، سفر پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان به عراق بود که باید آن را یک تحول مهم دانست. این سفر به نوعی همبستگی میان جهان اسلام و مسیحیت را به تصویر کشید و از سوی دیگر جایگاه عراق را به دنبا گوشزد کرد. از سوی دیگر این سفر به نوعی به همگان نشان داد که عراق به‌رغم مشکلاتی که دارد به خوبی می‌تواند چالش‌های امنیتی را پوشش دهد و آنرا مدیریت کند.

سوریه

وی با  اشاره به مهمترین مسائل و وقایع مهم سوریه در سال گذشته خاطرنشان کرد: سوریه در سال گذشته در عرصه میدانی نسبت به سال‌های قبل آرام‌تر بود و ما دیگر شاهد آن درگیری‌های سهمگین و خونین در این کشور نبودیم. البته درگیری‌های موضعی و لکه‌ای در شمار شرق و همچنین در اطراف ادلب و حلب انجام شده بود که به هیچ وجه به شدت سال‌های گذشته نبود. در این مسیر باید توجه کرد که تحرکات ترکیه در سوریه طی سال گذشته باعث شد تا مجدداً تحرکاتی در نوار شمالی و شمال غربی سوریه اتفاق بیافتد و به این جهت معتقدم که بحث فشار آنکارا علیه دمشق همچنان وجود دارد. در این میان باید به برگزاری مذاکرات کمیته قانون اساسی سوریه توجه کرد که دور چهارم آن چندی پیش برگزار شد که باز هم کشورهایی مانند ترکیه بر سر راه آن سنگ انداختند و در نهایت این دور از مذاکرات هم بدون توافق یا دستاورد خاص به پایان رسی که گفته شده دور جدید آن قرار است اواخر ماه مارس یا اوایل آوریل برگزار خواهد شد. از جهتی دیگر حمله جنگنده‌های آمریکا به یک مقر مشترک در مرز عراق و سوریه به خوبی نشان داد که سیاست دولت جدید ایالات متحده به رهبری «جو بایدن» در قبال منطقه چندان مثبت و لاقل روشن نیست.

این کارشناس مسائل بین‌الملل ابراز کرد: یکی دیگر از مباحثی که در سال گذشته به نوعی باعث شد تا سوریه در صدر اخبار رسانه‌ها قرار بگیرد، برگزاری انتخابات پارلمانی در این کشور بود. برگزاری این انتخابات به نوعی به همه نشان داد که ساختار سیاسی در این کشور همچنان پابرجاست و در حال فعالیت خود است. از سوی دیگر ارسال صندوق‌های رای‌گیری به استان‌ها و شهرهای مختلف و حتی تحت اشغال و درگیری سوریه دستاورد دیگری در حوزه سیاسی بود که باید آن را مهم دانست. درگذشت «ولید المعلم»، وزیر خارجه فقید سوریه یکی دیگر از محورهای مهم تحولات بود که حالا «فیصل المقداد» جای او را پر کرده است، اما موضوع مهمتر بحث بازگشایی گذرگاه استراتژیک البوکمال در مرز مشترک سوریه با عراق بود که می‌تواند آورده‌های اقتصادی مهمی برای دمشق داشته باشد.

صدرالحسینی در پایان گفت: محور مهم دیگری که به نظرم بیش از هر چیز باید آن را در عرصه سیاسی سوریه در سال گذشته مهم دانست، اعمال تحریم‌های سزار توسط ایالات متحده بر سوریه است. مشابه این تحریم‌ها هم علیه لبنان و از سوی آمریکا اعمال شد و همین موضوع، زندگی را برای مردم سوریه سخت‌تر کرده است و مشکلات معیشتی و حتی بازسازی سوریه به مشکل خورده است. با این حال دشمن با تشدید مبارزه خود در بحث قاچاق مواد مخدر توانست میزان قابل قبولی از ارز را تامین کند و باعث شود تا اقتصاد به ورطه نابودی نرود. در این میان باید توجه داشته باشید که مهمترین تحول سیاسی در سال آینده در سوریه، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در این کشور خواهد بود که بر اساس قانون اساسی قدیم سوریه برگزار می‌شود؛ چراکه هنوز مذاکرات کمیته قانون اساسی نتیجه خاصی نداشته است.