افقهی در گفت‌وگو با ایلنا:
اختلاف قطر و عربستان با دیده‌بوسی حل نمی‌شود/ جبهه‌سازی علیه ایران شدت می‌گیرد/ ریاض و دوحه آماده برقراری روابط با اسرائیل می‌شوند
آشتی قطر و عربستان را باید یک سناریوی ضد ایرانی از سوی رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا در دقایق نهایی حیات سیاسی خود در کاخ سفید دانست که بی‌شک منافع زیادی برای تل‌آویو خواهد داشت.
«سیدهادی سید افقهی» کارشناس مسائل منطقه در تشریح دلایل و پیامدهای برقراری مجدد روابط قطر و عربستان بعد از گذشت سه سال، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: طی دو روز اخیر اخباری مبنی بر بازگشایی گذرگاه‌های زمینی، دریایی و هوایی میان قطر و عربستان سعودی منتشر شد که منشأ آن را باید وزارت خارجه کویت دانست. بر اساس بیانیه‌ای که دستگاه دیپلماسی کویت صادر کرده، امیر قطر و همچنین ولیعهد عربستان سعودی با یکدیگر تماس برقرار کردند و در این تماس بر اتحاد مجدد شورای همکاری خلیج‌فارس تاکید داشتند. در این میان دیوان پادشاهی قطر هم اعلام کرد که امیر این کشور در رأس هیأتی از کشورش در چهل و یکمین اجلاس شورای همکاری خلیج فارس شرکت کرده است. تمامی این مولفه‌ها نشان می‌دهد که عربستان سعودی و قطر به نوعی اختلافات خود را کنار گذاشتند اما در این میان یک بحث بسیار مهم نهفته است.
وی ادامه داد: توجه داشته باشید که از سرگیری روابط میان دو طرف و اخباری که از عصر دوشنبه تاکنون در این خصوص منتشر شده نشان می‌دهد که این دو کشور در راستای عادی‌سازی روابط کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با اسرائیل و شکل‌گیری یک اتحاد جدید در منطقه با یکدیگر روابط خود را از سرگرفتند. توجه داشته باشید که جرد کوشنر، دونالد ترامپ و مایک پمپئو به نوعی در آخرین روزهای حیات سیاسی جمهوری‌خواهان در کاخ سفید به دنبال آن هستند تا بتوانند ایران و هم‌پیمانانش را مجدداً محاصره کنند و زیر فشار قرار دهند. بر این اساس تنها دلیلی که می‌توانست این سناریوها را با مشکل مواجه کند، گسل موجود در شورای همکاری خلیج فارس بود که با سرگیری روابط قطر و عربستان این گسل تا حد زیادی پر شده است. نکته مهم‌تر که باید به آن به عنوان مؤلفه مبهم نگاه کرد، عقب‌نشینی عربستان سعودی از شروط ۱۳ گانه خود علیه قطر است.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: توجه داشته باشید که با به وجود آمدن اختلاف‌ها در شورای همکاری خلیج فارس ما شاهد آن بودیم که سعودی‌ها ۱۳ شرط را برای برقراری مجدد روابطشان با قطر مطرح کردند و حالا مشخص نیست که آیا با برقراری روابط مجدد میان ریاض و دوحه این شروط منسوخ شده یا اینکه همچنان از سوی عربستان مورد نظر است. همه به یاد داریم که در زمان بالا گرفتن اختلاف‌ها میان قطر با عربستان، امارات، بحرین و مصر تمام مرزهای زمینی، دریایی و هوایی بر روی این کشور بسته شد و مقام‌های دوحه به سراغ ایران و ترکیه آمدند. آنها درخواست ایجاد کریدور هوایی برای تردد هواپیماهای مسافربری و باری قطر از حریم هوایی ایران را داشتند که در این راستا موضع ایران کاملاً مشخص بود. تهران صراحتاً اعلام کرد که مایل به ورود به نزاع حاشیه خلیج‌فارس نیست اما به دلیل مسائل انسانی حریم هوایی خود را در اختیار قطر قرار داد.
وی افزود: بر این اساس فکر می‌کنم که اختلاف‌ها میان قطر و عربستان صرفاً با یک دیده‌بوسی حل و فصل نخواهد شد. این دو کشور از اختلافات سیاسی و اقتصادی گرفته تا تعارض‌های ایدئولوژیک و همچنین حمایت از تروریسم را میان خود دارند و باید دید که آیا عربستان از شروط خود عقب‌نشینی می‌کند یا خیر. معتقدم که برقراری روابط عربستان و قطر بعد از سه سال حول سه محور قابلیت تحلیل دارد؛ نخست، اعمال فشار اقتصادی و سیاسی بر تهران؛ دوم؛ قرار دادن متحدان ایران و تقویت قطب مخالف جمهوری اسلامی ایران در منطقه و سوم، زمینه‌چینی‌های مقدماتی برای عادی‌سازی روابط میان قطر و عربستان با اسرائیل. توجه داشته باشید که رژیم صهیونیستی در این بین ممکن است دست به اقدام‌های تنش‌زا بزند اما به هر ترتیب آشتی هر دو کشور با یکدیگر منافع بسیار زیادی برای اسرائیل خواهد داشت. این پروژه و بحث برقراری مجدد روابط قطر و عربستان را باید یک سناریو ضد ایرانی از سوی دونالد ترامپ در دقایق نهایی حیات سیاسی وی در کاخ سفید دانست.
افقهی عنوان کرد: شک نکنید که تحریم اقتصادی ایران و جبهه‌سازی علیه تهران از مهمترین خروجی‌های برقراری مجدد روابط دوحه و ریاض خواهد بود. بر این اساس هیچ شکی وجود ندارد که هدف کاخ سفید از برقراری مجدد این روابط، سوق دادن عربستان و قطر به سوی رژیم صهیونیستی و عادی‌سازی روابط با آن است. توجه داشته باشید که روابط قطر با اسرائیل مربوط به امروز یا دیروز نیست بلکه اولین کشوری که بازارها رسانه و همچنین بستر سرمایه‌گذاری را برای اسرائیل در حاشیه خلیج‌فارس مهیا کرد قطر بود. زمانی که هیچ کدام از کشورهای عربی از کارشناسان اسرائیلی در رسانه‌های خود دعوت نمی‌کردند، شبکه الجزیره قطر دست به چنین اقدامی می‌زد و بسیاری از کارشناسان اسرائیلی را به صورت حضوری یا مجازی وارد الجزیره کرد. چندی بعد هم اسنادی منتشر شد مبنی بر اینکه «شیمون پرز» رئیس پیشین رژیم صهیونیستی به بازارهای قطر ورود کرده بود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: توجه داشته باشید که علاوه بر قطر، دفاتر تجاری و اقتصادی اسرائیل در عمان هم مشغول کار خود بودند. حتی زمانی که انتفاضه صورت گرفت، نهایتاً تابلوی این دفاتر پایین آورده شد اما ماهیت شرکت‌ها حفظ و فعالیت آنها در مسقط و دوحه ادامه داشت بر این اساس اگر قصد بر عادی‌سازی روابط قطر و عربستان با رژیم صهیونیستی باشد بدون تردید این اقدام برای دوحه راحت‌تر از ریاض است. عربستان منتظر آن است تا عکس‌العمل دنیا، منطقه و حتی افکار عمومی خود و قطر را در مورد رابطه مجدد با دوحه بسنجد و سپس به دنبال آن خواهد بود تا ببیند چه امتیازهایی می‌تواند از عادی‌سازی روابطش با اسرائیل کسب کند. البته مشکل دیگر سعودی‌ها اعتراض‌ها و مسائل داخلی در عربستان و همچنین مخدوش شدن چهره ریاض در میان کشورهای اسلامی است که قطر با آن مشکل‌ها مواجه نیست.
گفت‌وگو: فرشاد گلزاری
