نگاهی به تحولات جهان در سال ۲۰۲۰/ پرونده دوازدهم: آمریکای لاتین
اصلاحات در شیلی و کوبا/ اعزام نفت‌کش‌های ایران همزمان با تحریم مجدد ونزوئلا/ افول مورالس و بولسونارو/ تأیید سقط جنین در آرژانتین/ بازنویسی نفتا در مکزیک
کارشناس مسائل آمریکای لاتین گفت: فارغ از اصلاحات ساختاری در کوبا و شیلی، مهمتریت موضوع در آمریکای لاتین بحث به رسمیت شناختن سقط جنین در آرژانتین بود که به سرتیتر رسانه‌های دنیا در سال گذشته میلادی تبدیل شد.
«هادی اعلمی فریمان» کارشناس مسائل آمریکای لاتین در تشریح مهمترین وقایع آمریکای لاتین در سال ۲۰۲۰ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: تحولات آمریکای لاتین در سال ۲۰۲۰ میلادی متاثر از پاندمی کرونا و شیوع این ویروس مرگبار بود. کووید- ۱۹ به صورت بسیار عمیقی تأثیر خود را بر جامعه، سیاست و اقتصاد آمریکای لاتین گذاشت و ما شاهد کشتار هزاران انسان در مکزیک، برزیل و آرژانتین بودیم. این سه کشور به دلیل ضعیف بودن ساختار و زیرساخت‌های بهداشتی و اقتصادی خود نتوانست آنگونه که باید با پاندمی کرونا مقابله کند و بر این اساس اخبارِ هر سه کشور در رأس خبرهای سال گذشته قرار گرفت.
شیلی
وی ادامه داد: از منظر سیاسی اگر بخواهیم به مهمترین تحولات آمریکای لاتین اشاره کنیم باید مستقیماً به سراغ شیلی برویم. در شیلی بحث اصلاح قانون اساسی یکی از مهمترین اقدامات سال گذشته میلادی جغرافیای آمریکای لاتین به شمار می‌رود. مردم این کشور بارها در اعتراض به اقتصاد و ساختار آموزشی شیلی به خیابان ها آمدند و حتی در ماه‌های گذشته درگیری‌های بسیار زیادی میان آنها و نیروهای امنیتی این کشور رخ داد. در نهایت ۷۸ درصد از مردم به اصلاح قانون اساسی شیلی رأی دادند و باید این خبر را یکی از مهمترین تحولات آمریکای لاتین دانست. توجه داشته باشید که اقتصاد شیلی با بسیاری از کشورهای همجوار خود قابل مقایسه نیست و در همین راستا از وضعیت بهتری در حوزه اقتصاد و بهداشت برخوردار است.
کوبا
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: در کوبا هم شاهد اعمال تحریم‌های مجدد از سوی ایالات متحده علیه این کشور بودیم اما مهمتر از آن بحث بازنگری دولت هاوانا در محور اقتصاد این کشور است. بر اساس مستندات و اظهارات مقام‌های کوبا، این کشور تمایل دارد از کالبد اقتصاد سوسیالیستی خارج شود و به سمت سرمایه‌داری پیش برود که این نکته بسیار مهمی به حساب می‌آید. در این راستا تک نرخی کردن دلار به ما می‌فهماند که کوبا در مسیر اصلاحات اقتصادی قرار گرفته است؛ چراکه تک نرخی کردن دلار در این کشور از فسادهای زیادی جلوگیری می‌کند و باید این اقدام‌ها را دگرگونی در ساختار اقتصاد سوسیالیستی این کشور بدانیم. به همین جهت کوبا هم تحول مهمی را در سال گذشته تجربه کرد.
ونزوئلا
وی افزود: ونزوئلا یکی از کشورهای دیگری بود که در سال ۲۰۲۰ تحولات متنوعی در آن رخ داد. در سال گذشته همچنان تقابل میان «نیکلاس مادورو» و «خوان گوایدو» ادامه داشت و اساساً یک بحران سیاسی بر پایه شکل‌گیری دوقطبی عمیق را شاهد بودیم. در این میان بسیاری بر این عقیده بودند که با نمایش ترامپ در کنگره آمریکا و معرفی گوایدو به عنوان جایگزین مادورو همه چیز به نفع اپوزیسیون ونزئولا تمام خواهد شد که این تحلیل عملیاتی نشد. بارها شاهد بودیم که آمریکایی‌ها سعی کردند ونزوئلا را با اعمال تحریم‌های گسترده تا سر حد سقوط پیش ببرند اما میدان‌داری روسیه و چین موجب شد تا این توازن در کاراکاس به هم بریزد. حتی شاهد آن بودیم که بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ونزوئلا در بانک‌های بریتانیا و آمریکا به حساب اپوزیسیون این کشور واریز شد، اما باز هم اوضاع آنگونه که واشنگتن طرح‌ریزی کرده بود پیش نرفت. در این راستا اعزام نفت‌کش‌های ایران به ونزونلا را شاهد بودیم که یکی از بحث برانگیزترین تحولات سال گذشته در جغرافیای آمریکای لاتین به حساب می‌آید. در نهایت برگزاری انتخابات پارلمانی در ونزوئلا تا حدودی اوضاع را آرام کرد و جو سیاسی را به نفع مادورو رقم زد.
بولیوی و برزیل
اعلمی فریمان گفت: در بولیوی اتفاقات زیادی طی سال گذشته میلادی رخ داد و ما شاهد تقابل جبهه‌های مختلف سیاسی در این کشور بودیم. فرار «اوو مورالس» و همچنین مانور سیاسی او علیه مخالفانش و بالعکس از مهمترین وقایع بولیوی در سال گذشته میلادی بود. مضاف بر اینکه مقام‌های فعلی بولیوی اعلام کردند مورالس می‌تواند به کشور بازگردد اما صرفاً می‌تواند فعالیت حزبی داشته باشد. برزیل هم یکی از کشورهای دیگری بود که در سال ۲۰۲۰ تا حدود زیادی کانون توجه رسانه‌ها قرار گرفت. دلیل این امر، کشتار بی‌رحمانه به دلیل پاندمی کرونا در این کشور بود. ساختار ضعیف بهداشتی و اقتصادی برزیل باعث شد تا انتقادهای زیادی از دولت این کشور به رهبری «ژائیر بولسونارو» رخ دهد. این در حالی است که بولسونارو طی سال‌های گذشته سعی کرده تا یک ساختار تک‌حزبی را در برزیل به راه بیاندازد که موفق نشد و حالا ما شاهد ائتلاف مخالفان علیه او هستیم.
آرژانتین و مکزیک
وی عنوان کرد: در حوزه حقوق زنان یک اتفاق بسیار مهم در آمریکای لاتین رخ داد که مرکزیت آن در آرژانتین بود. در این کشور ما شاهد تصویب قانون سقط جنین بودیم که بازتاب جهانی داشت. دلیل آن هم این است که زنان آرژانتین سال‌های سال برای احقاق این حقوق خود با مقامات، سیاستمداران و حقوق‌دانان جنگیدند و سال ۲۰۲۰ شاهد بودیم که این قانون تصویب شد. در مکزیک هم بحث بازنویسی قرارداد نفتا را شاهد بودیم. این قرارداد از زمانی که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ وارد کاخ سفید شد به یکی از محورهای حمله کاخ سفید به این کشور تبدیل شده بود اما در نهایت او توانست در سال گذشته میلادی مکزیک را مجبور به بازبینی و بازنویسی این قرارداد کند. ترامپ معتقد است که ساختار نفتا به ضرر واشنگتن بود؛ چراکه کارخانه‌ها و نیروی کار در مکزیک تمرکز داشتند. حالا ایالات متحده با بازنویسی این قرارداد باعث شد تا این کارخانه‌ها به جنوب آمریکا منتقل شوند و کارگران سفیدپوست در آن مشغول به کار شوند. از سوی دیگر توجه داشته باشید که ترامپ تعرفه‌های مندرج در این قرارداد را به نفع آمریکا تغییر داد و کنگره هم به مدت چهار سال قرارداد جدید را مورد تأیید قرار داده است. بنابراین فکر نمی‌کنم که اگر دموکرات‌ها بخواهند آن را تغییر دهند، موفق شوند.
چشم‌انداز ۲۰۲۱
این پژوهشگر مسائل آمریکای لاتین در پایان خاطرنشان کرد: در سال ۲۰۲۱ بحث تقابل جبهه چپگراها و راست‌گراها در آمریکای لاتین ادامه خواهد داشت و مجدداً ما شاهد ادامه پاندمی کرونا در این جغرافیا خواهیم بود. تحولات این بلوک بدون تردید متاثر از کرونا خواهد بود که در رأس آن مسائل اقتصادی و اجتماعی قرار خواهد داشت. نکته دیگر این است که با روی کار آمدن دموکرات‌ها در کاخ‌سفید احتمالاً بحث مهاجران و فرامین اجرایی در حوزه آمریکای لاتین دستخوش تغییر خواهد شد؛ چراکه تیم «جو بایدن» اساساً راهبرد نیمکره گرایی را در دستور کار قرار می‌دهد و به نظر می‌رسد در مورد کوبا تغییراتی صورت بگیرد اما در مورد ونزوئلا هنوز هیچ چیز مشخص نیست.
