نگاهی به تحولات حاشیه خلیج‌فارس در سالی که گذشت:
تحلیلگر لبنانی: حمله به پایگاه عین‌الاسد محاسبات استراتژیک رژیم‌های عربی را تغییر داد/ بایدن هدیه خوبی برای شیوخ عرب در سال ۲۰۲۱ نخواهد بود/ شهادت قدرتمندترین مرد منطقه، روابط پنهان رژیم‌های عربی با اسرائیل را عیان کرد
کد خبر :
۱۰۱۸۰۰۸
نویسنده و تحلیلگر سیاسی لبنان تاکید کرد که حمله ایران به پایگاه «عین الاسد» در سال ۲۰۲۰ که در پاسخ به اقدام‌های تروریستی واشنگتن صورت گرفت، پیامدهای سنگینی را برای کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس به همراه داشت و محاسبات استراتژیک آنها به سرعت تغییر داد.
«حسان الزین»، نویسنده و تحلیلگر سیاسی لبنان در تشریح وقایع و رویدادهای سال ۲۰۲۰ در کشورهای حوزه خلیج‌فارس در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا گفت: سال ۲۰۲۰ سالی پر از حوادث گسترده در سطح جهان بود و خاورمیانه نیز از تأثیرهای منفی و مثبت حوادث سرنوشت‌ساز، مستثنی نبود.
الزین گفت: کشورهای عربی در این سال در معرض انبوه تحولات داخلی و خارجی قرار گرفتند که در اینجا بر مهمترین آنها از منظر استراتژیک تمرکز خواهیم کرد. البته قبل از هر چیز باید تاکید کنم که آمادگی هر کشوری برای مقابله با چالش‌ها یک بخش اساسی در کاهش پیامدها و آینده‌نگری است.
وی افزود: به مهمترین رویدادهای استراتژیک سال ۲۰۲۰ بازمی‌گردیم:
۱- ترور شهید «قاسم سلیمانی» در ابتدای سال ۲۰۲۰ تأثیر شدیدی بر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و عربستان سعودی گذاشت، به ویژه پس از اظهارات اخیر «سید حسن نصرالله»، دبیر کل حزب الله لبنان که «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان را به مشارکت در ترور شهیدان «سلیمانی» و «ابو مهدی المهندس» متهم و تاکید کرد که عربستان سعودی از آمریکایی‌ها خواسته که شخص نصرالله را نیز ترور کنند. شاید این رویداد به دلیل پیامدهای عملیاتی آن در همه سطوح، یکی از مهمترین رویدادها در سال آینده میلادی باشد.
۲- حمله نیروهای ایران به پایگاه «عین الاسد» پیامدهایی برای کشورهای منطقه داشت و محاسبات استراتژیک آنها به سرعت تغییر کرد. رژیم‌های عربی به محض این رویداد به سرعت خود را به دامن ائتلاف‌های جدید با رژیم صهیونیستی انداختند تا از خطر وجودی که آنها را با اخراج آمریکا از منطقه تهدید می‌کند، در امان بمانند.
۳- ویروس کرونا، جهان را فرا گرفت و سایه سنگین خود را بر سر عربستان سعودی انداخت، زیرا تعطیلی مکه و مدینه مناسک حج را به حالت تعلیق درآورد و این یک واقعه مهم تاریخی بود که شاید برای اولین بار در قرن‌های اخیر رخ داده است. ویروس کرونا پیامدهای سهمگینی را نیز بر اقتصاد جهان داشت، به گونه‌ای که قیمت هر بشکه نفت به زیر صفر نزدیک شد و کشورهای حوزه خلیج‌فارس به شدت تحت تأثیر قرار گرفتند. این تأثیر در افزایش مالیات بر ارزش افزوده تا ۱۵ درصد در عربستان به وضوح مشهود بود. بودجه عمومی این کشور نیز از این پیامدها در امان نماند و به اذعان شخص «سلمان بن عبدالعزیز»، پادشاه سعودی ۳۷ میلیارد دلار کسری را تثبیت کرد.
۴- درگذشت «سلطان قابوس»، پادشاه سلطنت‌نشین عمان در داخل این کشور تأثیر خود را برجای گذاشت، زیرا حاکم عمان نقشی محوری در روابط بین‌المللی بین طرف‌های درگیری داشت و در مذاکرات هسته‌ای بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده نقش مهمی ایفا کرد. «هیثم بن طارق»، وزیر پیشین عمان قدرت را به دست گرفت و این کشور دوره‌ای جدید را آغاز کرد. مسقط با کسری بودجه نزدیک به شش میلیارد دلار وارد سال ۲۰۲۰ شد که پس از بحران قیمت نفت دو برابر شد و همین امر باعث شد تا استراتژی‌هایی را برای بهره‌مندی از هر بلوک نفتی تدوین کند.
۵- اگر سوال شود سال گذشته چه نام داشت، من می‌گویم سال شهید سلیمانی و پیامدهای آن. تا پیش از این روابط بین اسرائیل با بسیاری از کشورها پنهان بود و با نوعی ترس و شرم بین راهروهای اتاق های بسته انجام می شد، اما پس از شهادت قدرتمندترین مرد منطقه در قرن بیست و یکم، ائتلاف ها با اسرائیل به ویژه از سوی امارات علنی شد که این واقعه نیز پیامدهای خاص خود را به همراه داشت، کشورهای دیگری مانند بحرین نیز در صف عادی‌سازی روابط با اسرائیل قرار گرفتند، به تبع، کنفرانس‌ها در این کشورها آغاز شد و دیدارهای رسمی روند صعودی را طی کرد، اما مردم بحرین با آگاهی جمعی بی‌نظیری به این اقدام پاسخ دادند. تظاهرات و اعتراض‌های مردمی در بحرین در سطح ملی و به طور کلی در سطح منطقه قابل توجه و مهم بود.
۶- در سال ۲۰۲۰ همچنین کنفرانس هایی برگزار شدند که به میزان تأثیر مورد نظر نرسیدند. اجلاس اقتصادی کشورهای گروه بیست در ریاض به صورت مجازی به دلیل همه‌گیری کرونا تاثیر مطلوب را نداشت و این برای سران سعودی که امیدوار بودند چهره خود را در سطح بین‌المللی به ویژه پس ازقتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد عربستان بهبود بخشند، ناامید کننده بود.
همچنین مشاهده کردیم که مبارزان یمنی به دنبال نشست سه‌جانبه بین «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی، «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا در پاسخ به این اقدام تعلل نکرده با موشک‌های بالستیک تاسیسات آرامکو را هدف قرار دادند که میزان تاثیر آن همچنان مشهود است.
۷- « نواف الاحمد الجابر الصباح»، امیر جدید کویت که پس از مرگ «صباح الجابر الاحمد الصباح» قدرت را به دست گرفت ، تلاش کرد نقش محوری را در آشتی خلیج‌فارس بین قطر و کشورهای مقابل آن بازی کند، زیرا این نقش باعث پیشرفت جنبش سیاسی داخلی و خارجی او می شود، اما نکته قابل توجه اینکه که بیانیه «دبورا جونز»، سفیر آمریکا از افول نقش کویت در سال ۲۰۲۰ خبر می‌دهد، زیرا کویت تنها کشوری است که حداقل طبق اظهارات مقام‌های رسمی خود مخالف عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی است. کویت همچنین به دلیل سقوط قیمت نفت وارد یک بحران اقتصادی شد که بودجه آن در همان ماه‌های نخست کسری اولیه حدود چهار میلیارد دلاری را ثبت کرد. تفاهم چین و کویت در مورد ساخت جزایر در سال ۲۰۱۸ نیز از بحران نفتی سال ۲۰۲۰ بی نصیب نماند و رویداد مهمی در سطح منطقه به شمار می‌رود.
۸- مهمترین حوادث یمن پیشرفت این کشور در سطح صنایع موشکی و هواپیمایی بود که توانست فرودگاه‌ها را در عمق خاک سعودی و مراکز تجاری مورد هدف قرار دهد. این تحول مهم استراتژیک در آگاه‌سازی عربستان نسبت به وضعیت بحران‌زده خود بی‌تاثیر نبود و شاید سال ۲۰۲۱ برای مردم یمن که به دلیل تهاجم مداوم ائتلاف متجاوز از کشتار جمعی رنج می‌برند، صلح را به ارمغان آورد. شاید مهمترین رویداد این کشور در سال ۲۰۲۰، اعلامیه «عبدالملک الحوثی» رهبر جنبش انصارالله یمن درباره شرکت اسرائیل در تجاوزهای ائتلاف سعودی و حضور آن در دریای سرخ و جزیره سقطری و هشدار وی نسبت به پاسخ به حملات اسرائیل و امارات بود.
۹- قطر به دلیل اتهامات حمایت از تروریسم در محاصره شیوخ رژیم‌های عربی باقی ماند که این امر نتیجه حمایت قطر از اخوان المسلمین بود تا جایی که ائتلاف ترکیه و قطر به عنوان پاسخی به ائتلاف‌های اماراتی و سعودی در صحنه ظاهر شد.
شاید بسیاری از وقایع دیگر نیز در کشورهای حوزه خلیج‌فارس نیز قابل بیان باشد. انتخابات قانونگذاری در کویت که در آن حضور زنان و جوانان قابل توجه بود، همچنین دستگیری ده‌ها تن از نیروهای انقلابی در بحرین که تأثیر اجتماعی و سیاسی خود را داشت، تحولات داخلی در عربستان و بازداشت شاهزادگان سعودی و حبس آنها در یکی از هتل‌ها به همراه بسیاری از فعالان فکری و سیاسی مانند «حسن فرحان»، متفکر و دیگران دانشمندان در قطیف که رویاهای بن‌سلمان برای رسیدن به عرش سلطنت را متزلزل کرد، همه وقایع مهم حوزه خلیج فارس در سال ۲۰۲۰ بودند.
«دونالد ترامپ»، رئیس جمهوری آمریکا کشورهای خلیج فارس را فریب داد و آنها را به پرداخت جزیه میلیاردها دلاری مجبور کرد. ترامپ می‌گفت: من پادشاه را دوست دارم اما او باید پول پرداخت کند. به قدرت رسیدن «جو بایدن»، رئیس جمهوری منتخب آمریکا نیز پیامدهای خاص خود را برای کشورهای این حوزه به همراه خواهد داشت.
