نگاهی به تحولات عراق در سالی که گذشت؛
استاد دانشگاه «النهرین» بغداد: عراق از هر لحاظ سال سختی را تجربه کرد/ وضعیت اقتصادی به‌شدت متزلزل است/ مذاکره با آمریکا نتیجه‌ای دربرنداشته است
تحلیلگر سیاسی عراق تاکید کرد که سال گذشته سال سنگینی برای عراق بود و همان طور که این سنگینی را دیگر کشورهای جهان نیز به دلیل بحران پاندمی کرونا، رکود اقتصادی و تعطیلی نیم‌بند در اغلب جنبه‌های زندگی احساس کردند اما برای عراق تجربه سخت‌تری بود.
«اسامه السعیدی» استاد علوم سیاسی دانشگاه «النهرین» بغداد با تشریح وقایع کشورش در سال ۲۰۲۰ در ابعاد مختلف سیاسی و اقتصادی و امنیتی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا تصریح کرد: سال گذشته سال سنگینی برای عراق بود همان طور که این سنگینی را دیگر کشورهای جهان نیز به دلیل بحران پاندمی کرونا، رکود اقتصادی و تعطیلی نیم‌بند اغلب جنبه‌های زندگی احساس کردند اما برای عراق تجربه سخت‌تری بود زیرا عراق کشوری است که از عدم ثبات سیاسی و روی کار آمدن یک دولت موقت رنج می‌برد، دولتی که تلاش می‌کند توازن را در ساختار سیاسی ایجاد کرده و اعتماد به عملیات سیاسی را که توسط ملت عراق سلب شده بود، احیا کند.
چالش های دیگری نیز پیش روی این دولت قرار داشته و دارد. به طور اجمال می توان چهره عراق را در سالی که گذشت و بایدها و نبایدهای پیش روی آن در سه سطح ترسیم کرد:
سیاست داخلی
از جمله مهم‌ترین پرونده‌هایی که طی سال گذشته به ویژه همزمان با روی کار آمدن «مصطفی الکاظمی»، برای نخست‌وزیری در مرحله انتقالی مورد بحث و بررسی قرار گرفت، لزوم برگزاری هر چه سریع‌تر انتخابات بود که البته این موضوع به دلیل نیاز به ساز و کارها و اقدام‌های اجرایی لازم به ژوئن سال ۲۰۲۱ موکول شد. دولت باید در فرصت باقی‌مانده زمینه را برای برگزاری انتخابات زودهنگام فراهم کند. همان طور که مشخص است این موضوع کار آسانی نخواهد بود.
از جمله اقدام‌های صورت گرفته در این راستا وضع قانون جدید انتخاباتی بود. همچنین کمساریای انتخاباتی جدید تشکیل شد. همه این امور، مقدماتی برای برگزاری انتخابات در ماه ژوئن ۲۰۲۱ هستند که در سال ۲۰۲۰ اتخاذ شدند.
یکی دیگر از وقایع مهمی که می توان آن را رخدادی سیاسی در داخل کشور در سال ۲۰۲۰ قلمداد کرد، برگزاری کنفرانس «حشد العتبات» بود که به نوعی اعلام جدایی از سازمان «الحشد الشعبی» بود. حشد العتبات از دیگر گروه‌های وابسته به حشد الشعبی اعلام استقلال کرد.
دولت همچنین نقاط بحث‌برانگیز دیگری بین مردم دارد که تعویق حقوق کارکنان، مهم‌ترین و بارزترین نقطه است. این موضوع همان طور که می‌دانید، نارضایتی‌های گسترده‌ای را به دنبال داشته و آسیب جدی در سطح داخلی به شمار می‌رود. عدم ثبات سیاسی در عراق و عدم اعتماد مردم به کارگزاران حکومتی وضعیت کشور را پس از تعیین و تکلیف‌های متعدد در سمت نخست‌وزیری و ناکامی‌های متعدد، متزلزل‌تر خواهد کرد.
سیاست خارجی
در عرصه سیاست خارجی یکی از تحولات مهم سفرهای نخست‌وزیر عراق به کشورهای منطقه بود که از آن جمله می‌توان به سفر وی به مصر و برگزاری نشست سه‌جانبه با رؤسای کشورهای اردن و مصر اشاره کرد.
همچنین در چارچوب گشایش جدید در ارتباط با کشورهای عربی اقداماتی صورت گرفت و هماهنگی‌هایی با عربستان سعودی انجام شد.
سفر مقام‌های اروپایی به عراق و سفر مقام‌های عراقی به کشورهای اروپایی نیز در دوره دولت جدید قوت بیشتری به خود گرفت و تلاش‌های مصطفی الکاظمی برای تقویت روابط با اروپا به منظور جلب حمایت در زمینه‌های مختلفی چون بهداشت و اقتصاد بوده است.
در سال ۲۰۲۰ یک دور از مذاکرات و گفت‌وگوها با مقام‌های آمریکا به ویژه پس از جنایت فرودگاه بین‌المللی بغداد و نیز تصمیم به کاهش نیروهای آمریکایی حاضر در پایگاه‌های آمریکایی پس از حملات موشکی مستمر به سفارت آمریکا در بغداد برگزار شد. اما به عقیده من این مذاکرات تا کنون نتیجه‌ای در بر نداشته و هیچ یک از مشکلات موجود را حل نکرده است.
امنیت
از نظر امنیتی هماهنگی بین نیروهای نظامی برای تامین امنیت در داخل و نیز مرزهای کشور ادامه دارد اما باید تاکید کنم که حملات گروه تروریستی داعش همچنان ادامه دارد و هر از چند گاهی برخی استان‌های عراق را مورد هدف قرار می‌دهد.
اقتصادی
وضعیت اقتصادی موجود بسیار متزلزل است و نشانه‌های خوبی در آن هویدا نیست. تقریبا طی یکی دو هفته اخیر ارزش دینار در برابر دلار آمریکا به شدت سقوط کرد و نرخ ارز ۱۰ برابر افزایش یافت که همین موضوع منجر به تزلزل اقتصاد داخلی و رکود معاملات و بازار شده است. بر این اساس تهدیدهایی چون کاهش و تعویق حقوق کارکنان دولتی یا اعمال مالیات‌های بیشتر بر حقوق آنها وجود دارد.
پیامدهای اقتصادی پاندمی کرونا نیز که گریبانگیر بیشتر کشورهای جهان بوده، عراق را نیز رها نکرده و به تبع، برای کشوری آسیب‌دیده از تروریسم و جنگ و اشغالگری سخت‌تر نیز بوده است.
به طور کلی سال ۲۰۲۰ سال مثبتی برای عراق از هر بعد نبود و بسیار سخت و سنگین سپری شد، زیرا عراق دولت و موسسه‌های خود را تکمیل نکرده و ارکان حکومتی آن سست و ناپایدار است. هر چند که دولت در حال حاضر تلاش می‌کند پایه های این نهادها را به طور درست و سالم بنا گذارد اما در ابتدای راه قرار دارد و زمان زیادی برای تحقق این هدف نیاز است.
