عربستان از ترس بایدن به سمت قطر رفته است/ عادی‌سازی روابط را نمی‌توان از آشتی دوحه و ریاض منفک دانست/ بخشی از همگرایی جدید قطر و عربستان نمادین است

«سیدرضا صدرالحسینی» کارشناس مسائل منطقه با اشاره به توافق حل بحران خلیج‌فارس در تشریح دلایل نزدیک شدن عربستان به قطر و حل اختلاف میان دو کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: با توجه به اینکه تقریباً تمام نهادها و اتحادیه‌های عربی توسط عربستان سعودی تشکیل و هدایت شده است، شاهد آن هستیم که طی سال‌های اخیر همگرایی میان آنها کاهش پیدا کرده و بر همین اساس، سعودی‌ها نفوذ خود در میان کشورهای عربی را با چالش جدی همراه می‌دانند. بر این اساس در چنین شرایطی با توجه به روی کار آمدن دموکرات‌ها در آمریکا، شاهد آن هستیم که عربستان آرام آرام در حال حل و فصل اختلاف‌های خود با قطر است. توجه داشته باشید که دموکرات‌های آمریکا بر اساس کارنامه‌ای که از خود بر جای گذاشته‌اند، نشان دادند که در ائتلاف‌سازی متخصص هستند. بر این اساس، یکی از دلایل نزدیک شدن ریاض به دوحه احساس خطر از ناحیه تیم «جو بایدن» است. توجه داشته باشید که بخشی از همگرایی میان قطر و عربستان تا حد زیادی نمادین خواهد بود؛ چراکه اختلاف‌های ایدئولوژیک میان این دو ادامه خواهد داشت اما موضوع اصلی این است که اراده آمریکایی‌ها در این میان موثر واقع شده است.

وی ادامه داد: ترامپ قدرت بهره‌برداری از جدایی دو کشور طی چهار سال گذشته را داشته است و از چند ماه پیش شاهد آن هستیم که او با نشان دادن چراغ سبز به کویت، قصد داشت این معادله را به نفع خود تمام کند. بر این اساس کویتی‌ها در چند دور وارد مذاکره با قطر و عربستان سعودی شدند و توانستند اوضاع را به جایی برسانند که آمریکایی‌ها در نهایت از این روند بهره‌برداری کنند. به نظرم عربستان متوجه شده که با وجود اختلاف میان ریاض و دوحه، رویدادهای مهمی علیه این کشور رقم خواهد خورد و می‌تواند ریاض را متضرر کند. بر این اساس اقدام‌هایی که مشاهده می‌کنیم به ما نشان می‌دهد سعودی‌ها در شرایط کنونی به دنبال حل اختلاف‌ها با قطر هستند تا بتوانند پس از روی کار آمدن دموکرات‌ها، اوضاع خود را در منطقه تثبیت کنند. معتقدم که احیای روابط میان قطر و عربستان نمی‌تواند همانند گذشته ماندگار باشد و منافعی که از سوی دو طرف برای یکدیگر تامین خواهد شد، کوتاه‌مدت است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: سعودی‌ها به دنبال آن هستند تا با این اقدام و بزرگ‌نمایی رسانه‌ای آن، از پذیرش سیاست‌های بایدن جان سالم به در ببرند. نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره کرد این است که برخی از داده‌ها نشان می‌دهد احیای روابط میان دوحه و ریاض تا حدودی به عادی‌سازی روابط با اسرائیل کمک خواهد کرد. توجه داشته باشید هر شخصی که در تل‌آویو به عنوان نخست‌وزیر بر روی صندلی بنشیند، به دنبال پیشبرد اهدافش خواهد بود که یکی از آنها بدون تردید عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی است که بخشی از آن توسط تیم نتانیاهو عملیاتی شده است. بر این اساس هر چهره‌ای که وارد دفتر نخست‌وزیری اسرائیل شود، این موضوع را در دستور کار خود قرار می‌دهد و آنچه را که سعودی‌ها از رابطه با قطر می‌خواهند ممکن است تا حدودی به بحث عادی‌سازی مربوط باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مسأله عادی‌سازی با اسرائیل یکی از موضوع‌های مهم برای این رژیم به حساب می‌آید، کمااینکه کشورهای عربی از چهار دهه گذشته تاکنون پیگیر روابط با تل‌آویو بودند و معتقدم که نمی‌توانیم حل اختلاف میان قطر و عربستان را از پرونده عادی‌سازی روابط با اسرائیل تفکیک کنیم. یکی از موضوعات مهم این است که ما قطر را هیچ‌گاه یک بازیگر مهم و قطعی در زمین جمهوری اسلامی ایران نمی‌دانستیم اما می‌توانستیم طی مدت سه سال گذشته که دوحه و ریاض با یکدیگر اختلاف داشتند از این اختلاف به نفع خود استفاده کنیم که متاسفانه فرصت‌سوزی‌هایی رخ داد. بر این اساس معتقدم که حل اختلاف میان عربستان و قطر را باید یک سناریوی بازگشت به سوی یکدیگر بدانیم، ولی اینکه آیا روابط دو طرف به سرعت به نقطه قبلی برمی‌گردد، پرسشی است که پاسخ آن مشخص نیست. حتی اگر هم نزدیک شدن این دو به یکدیگر برای تهران تهدید به حساب بیاید، بدون تردید توان پاسخگویی به آن را خواهیم داشت.