نقش بورس کالا در رشد کیفیت زعفران کشور

به گزارش ایلنا، حدود ۹۰ درصد از زعفران جهان در حالی در ایران تولید می‌شود که با توجه به عوامل مختلف از جمله هزینه‌های بالای تولید در کشورهای رقیب مانند اسپانیا، فرصت بی‌نظیری برای تولید این محصول ارزشمند در کشور فراهم است؛ با این حال اما سهم ایران از در بازارهای جهانی زعفران مطابق تولید نیست.

در این میان مشکلاتی نظیر صادرات فله‌ای، نبود نظارت و ایجاد انگیزه در تولید محصول با کیفیت، حضور دلالان و  واسطه‌ها در این بازار، عدم نظارت و مدیریت مناسب، نبود بسته‌بندی مناسب، عدم تعامل با کشورهای مقصد و غیره سبب شده است تا زعفران ایران با نام کشورهایی نظیر اسپانیا و امارات وارد بازارهای جهانی شود و دست اقتصاد و کشاورزان ایرانی از مزایای تولید زعفران در کشور کوتاه باشد.

در این راستا چند وقتی است که بورس کالای ایران به عنوان راهکاری مناسب جهت حل این مشکلات و تجربه شده در دنیا برای اثرگذاری در بازار محصولات مختلف از جمله کشاورزی، پذیرای این محصول با ارزش و فعالان این بازار است. در این خصوص نیز قراردادهای آتی زعفران به‌عنوان یکی از مهمترین و اثرگذارترین ابزارها در حل مشکلات این صنعت از دوم خرداد سال 1397 راه‌اندازی شده و شروع به فعالیت کرده است که از قضا مورد توجه و استقبال فعالان اقتصادی و بازار زعفران قرار گرفته است. بر این اساس به گفتگو با محمدعلی فرهمندراد معاون سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی و مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نیشابور پرداخته ایم.

افزایش سطح زیر کشت در پی بروز خشکسالی

فرهمندراد گفت: با توجه به خشکسالی های اخیر که در کشور رخ داده، سطح زیر کشت زعفران در استان های شرقی کشور از جمله خراسان رضوی به عنوان محصول شاخص با مصرف پایین آب، افزایش یافته؛ اما رشد سطح زیرکشت محصول طی سال های گذشته این نگرانی را ایجاد می کرد که اگر تولید زیاد شود چه اتفاقی در روند قیمت ها خواهد افتاد؟ از این رو، کشاورزان با نوسانات قیمتی خیلی زیادی مواجه بودند. ضمن اینکه در این شرایط متاسفانه دلالان هم موقعیت پیدا کرده و زمان عرضه محصول در فصل برداشت، زعفران را با قیمت پایین از کشاورزان می خریدند و به همین دلیل اکثر زعفران کاران از دامپینگ قیمت ها متضرر می شدند.

جلوگیری از افت کاذب قیمت ها در فصل برداشت

وی در خصوص نقش بورس کالا در حل مشکلات بازار طلای سرخ و کمک به کشاورزان و زعفران کاران برای فروش مستقیم محصول با قیمت واقعی تر و سود عادلانه اظهار داشت: اما از دو سال گذشته که زعفران به ترتیب در قالب گواهی سپرده کالایی و قراردادهای آتی وارد بازار بورس کالا شد، نشاط زیادی در بین زعفران کاران ایجاد گردیده و رضایت خاطر آنها را فراهم کرده است.

به گفته فرهمندراد در سال های گذشته هرکیلو زعفران مرغوب، در بهترین قیمت پنج میلیون تومان خرید و فروش می شد و اگر همین شرایط ادامه می یافت، در سال 96 و 97 نیز قیمت ها در فصل برداشت افت می کرد. این در حالی است که طی دو سال گذشته با ورود بورس به بازار طلای سرخ، قیمت هر کیلو زعفران نگین در بازار به حدود 10 میلیون تومان افزایش یافته است.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نیشابور یکی از دلایل عدم کاهش شدید قیمت ها در فصل برداشت طی دو سال گذشته را تعادل قیمت این محصول در بورس دانست و گفت: عرضه زعفران در بورس قیمت ها را متعادل کرده و قیمت ها به سطح عادلانه تری رسیده است، بطوریکه تحت تاثیر واقعی تر شدن قیمت ها، در سال 97 نسبت به سال پیش از آن سطح کشت محصول در این شهرستان بیشتر شده و پیش بینی می کنیم در سال جاری سطح زیر کشت زعفران بیشتر از میزانی که در سال 97 اتفاق افتاده، توسعه پیدا کند.

حمایت از کشاورزان خرده مالک

به گفته فرهمندراد، عرضه زعفران در بورس کالا یک حمایت مالی خوب از کشاورز به ویژه کشاورزان خرده مالک است؛ چراکه کشاورزان خرده مالک نسبت به فروش زعفران تولیدی خود با قیمت پایین نگران بودند، اما به کمک بورس ضریب اطمینان بیشتری برای کشاورز ایجاد شده و این اقدام مثبت برای کشاورزان نشاط و انگیزه ای ایجاد کرده که بیشتر به تولید این محصول ارزشمند بپردازند.

افزایش ضریب اطمینان برای فروش محصول

معاون جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی در خصوص نقش ابزارهای مالی بورس کالا در مدیریت و پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمتی زعفران اظهار کرد: در سال های گذشته کشاورزان از قیمت محصول طی دو سه ماه بعد از فصل برداشت اطمینان کافی نداشتند و با اقدام به عرضه محصول موجبات کاهش بیشتر قیمت ها در بازار می شدند. یعنی خود کشاورز هم از این شرایط متضرر می شد.

وی افزود: در سال هایی نیز هنگام برداشت محصول قیمت زعفران بالا بوده و بعد از شش ماه قیمت آن پایین آمده؛ به این ترتیب، کشاورز از قیمت آتی زعفران مطمئن نبود ولی به کمک راه اندازی معاملات قراردادهای آتی زعفران در بورس کالا این امیدواری ایجاد شده که کشاورز با فعال شدن هر سررسید معاملاتی از قیمت محصول با تحویل در ماه های آتی اطلاع دارد ضمن اینکه به کمک این ابزارها نوسان قیمت ها نسبت به گذشته نیز کاهش پیدا کرده است. با این تفاسیر یک محدوده ای برای قیمت زعفران در ماه های آتی با توجه به راه اندازی قراردادهای آتی ایجاد شده است.

مرجع قیمتی جهان خواهیم شد

فرهمندراد با اشاره به اینکه در ایران حدود 90 درصد کل زعفران جهان در ایران تولید می شود، در خصوص تبدیل شدن ایران به مرجع قیمتی این محصول در دنیا گفت: اگر بورس بتواند انبارهایی را در خارج از کشور مخصوصا کشورهایی که خریدار زعفران ما هستند، پذیرش کند تا خریدار خارجی به جاری خرید زعفران بی کیفیت و غیراستاندارد، محصول با کیفیت و دارای استاندارد بورس را خریداری کند، مطمئنا می تواند به شناسایی و معرفی زعفران ایرانی در کل دنیا منجر شده و بورس کالای ایران را به عنوان مرجع قیمتی در جهان تبدیل کند.

توسعه ظرفیت انبارداری در کشور

وی افزود: طبق آمارها نزدیک به 300 تن زعفران در ایران تولید شده و بنده فکر می کنم با واقعی شدن قیمت ها به کمک بورس کالا سطح زیر کشت محصول نیز در کشور بالا رود که پیش نیاز این افزایش تولید این است که ما در کشورهای خارجی که خریدار زعفران ما هستند، انبارهای متعددی را پذیرش کنیم و با تعداد انباری که هم اکنون پذیرش شده هنوز خیلی راه داریم؛ از این رو، به نظر من باید علاوه بر ایجاد ظرفیت انبارداری در کشورهای مقصد، باید ظرفیت انبارداری در کشور را نیز توسعه دهیم. چرا که در حال حاضر ظرفیت انبارهای پذیرفته شده در بورس در مقابل تولید بالای 250 تنی تنها در استان خراسان رضوی، محدودیت هایی را برای کشاورزان و زعفران کاران در پی دارد؛ از این رو، باید ظرفیت این انبارها هم در داخل کشور و هم در خارج از کشور توسعه پیدا کند.

افزایش سهم ایران در تجارت جهانی طلای سرخ

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نیشابور در خصوص اقدامات لازم برای افزایش سهم ایران در تجارت 8 میلیارد دلاری بازار زعفران در جهان و حضور بورس برای ارتقای جایگاه ایران در این حوزه گفت: یکی از مشکلاتی که در حال حاضر در بازار زعفران داریم این است که کشور ما به جز تولید، در بحث برندسازی زعفران ایرانی چندان فعال نبوده است؛ بطوریکه برندسازی زعفران ایرانی در کشور هنوز ضعف دارد و متاسفانه صادرکنندگان ما هم در بحث زعفران و برندسازی این محصول ارزشمند حرفه ای نیستند؛ در نتیجه سود واقعی را کشورهایی مثل اسپانیا و سایر کشورهای خریدار زعفران ایرانی کسب می کنند.

 فرهمندراد افزود: اگر انبارهای مورد تایید بورس در خارج از کشور احداث شود، در بحث معرفی زعفران صادراتی و دارای استاندارد بورسی و نیز ایجاد یک برند ملی می توانیم موفق باشیم. ضمن اینکه با توسعه نظام انبارداری و عرضه در بورس، جایگاه ایران در تجارت جهانی زعفران می تواند ارتقا پیدا کند و قیمتی که مورد انتظار کشاورزان و تولیدکنندگان واقعی است، به کمک بورس کشف خواهد شد.

سایر محصولات کشاورزی را نیز بورسی کنیم

وی در خصوص افزایش کیفیت محصول تولیدی از طریق تعریف استانداردهای مورد تایید بورس کالا گفت: پیش از راه اندازی بورس زعفران کیفیت محصول چندان برای تولیدکننده مهم نبود و کشاورزان و زعفران کاران بیشتر دنبال افزایش وزن محصول تولیدی بودند. ولی از زمانی که زعفران وارد بورس شده، زعفران نگین بورسی به عنوان یک محصول شاخص در بین زعفران کاران مطرح شده و همه زعفران کاران به دنبال آن هستند که زعفران نگین بیشتری فرآوری کنند.

او گفت: کشاورزان به کمک بورس به این موضوع پی برده اند که ارزش افزوده بیشتر در کیفیت بالاتر محقق می شود و این امر به عرضه محصول با کیفیت بالاتر کمک کرده است. از این رو، بایستی به دنبال عرضه سایر محصولات شاخص استان خراسان رضوی از جمله زیره، پسته، عناب، آلو و کشمش در بورس باشیم.

فرهمندراد در خصوص توسعه اقتصاد بخش کشاورزی با افزایش کیفیت محصولات عرضه شده در بازار و توجه بیشتر به استانداردسازی محصولات تاکید کرد: به طور قطع با افزایش کیفیت محصولات و لزوم رعایت استانداردهای مورد تایید بورس از طریق عرضه در این بازار شاهد توسعه اقتصاد بخش کشاورزی در کشور خواهیم بود. چراکه تاکنون در بخش کشاورزی کمیت مهم تر از کیفیت بوده زیرا بیشتر تولیدات کشور برای مصرف داخلی بوده و بحث صادراتی چندانی اهمیت نداشته است.

وی در پایان گفت: یکی از مشکلاتی که همواره در بخش کشاورزی وجود دارد این است که به دلیل اینکه بازار مصرف، چندان به کیفیت محصولات حساس نبوده، کشاورز روی مباحث کیفی برنامه ریزی دقیقی ندارد. اما اگر خریداران داخلی و خارجی براساس شاخص هایی که بورس برای کیفیت محصولات تعریف می کند از تولیدکننده محصول باکیفیت مطالبه کنند، شاهد بهبود فرآیند ها و توسعه اقتصاد این بخش خواهیم بود.