بورس، مرکز ثقل جذب نقدینگی اقتصاد کشور/بازدهی مثبت یکپارچه طی 6 ماه فعالیت صنایع بورسی

به گزارش ایلنا به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، نیمه ابتدایی سال 97 برای بازار سرمایه ایران، نیمه رکوردشکنی ها و آغاز یک روند تاریخی بود. دوفصل ابتدایی سال، که بی شک در اذهان بسیاری از سرمایه گذاران اقتصادی باقی می ماند. بازدهی بیش از 66 درصدی شاخص کل، 64 کانال شکنی این شاخص از ابتدای سال و رشد بیش از 55 درصدی میانگین ارزش معاملات در این بازه زمانی، تنها بخش محدودی از آمار درخشان بورس تهران در دو فصل بهار و تابستان است.

بازار سهام در آخرین روز شهریور ماه بر فراز قله 160 هزار واحدی ماندگار ماند. رصد اقتصاد کشور در این بازه زمانی حاوی تحولات بسیار مهمی است که به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر بازار سرمایه اثرگذاری داشته است.

خبرهای مهم نیمه اول سال

از سوی دیگر رخدادهای سیاسی داخلی و خارجی نیز از مواردی بود که از نگاه سرمایه گذاران بورسی دور نماند.

در بخش اقتصادی بی شک مهم ترین خبر طی 6 ماهه گذشته مربوط به تغییر در سیاست های ارزی کشور است. استارت این موضوع با تک نرخی شدن ارز به رقم چهار هزار و 200 تومان در اواسط فروردین ماه آغاز شد و در ادامه مباحثی همچون بازار ارز ثانویه، ارز نیمایی نیز مطرح شد تا این بازار نوسانات قابل توجهی را طی این مدت تجربه کند.

از سوی دیگر رشد نرخ تورم طی این مدت از مواردی بود که شرکت های تولید کننده کالا به خصوص کالاهای مصرفی داخلی را تحت تاثیر قرار داد. با این وجود و به زعم بسیاری از کارشناسان آنچه به عنوان تغییر در سیاست های اقتصادی کشور طی این مدت بیان می شود، تحت تاثیر بازار ارز و نوسان های قیمتی آن بوده است.

اما در بحث سیاسی یکی از مهمترین موضوعات مربوط به بدعهدی دولت آمریکا در قبال برجام و خروج ترامپ از این معاهده بود. موضوعی که منجر به بازگشت بخشی از تحریم های اقتصادی ایران شد. دور اول فرمان تحریم های اقتصادی ایران توسط دونالد ترامپ در اواسط اردیبهشت ماه بود که با بی اعتنایی بورس همراه شد، دور دوم آن از 23 مرداد ماه آغاز شد که اثر آن با ناپایداری قابل توجهی در بازار همراه شد. با این وجود اثر اینگونه تصمیمات در قبال ایران و رفتار متقابل کشورمان در برابر کشورهای اروپایی بسیار مهم تلقی می شود؛ چراکه خواسته یا ناخواسته در صورت تشدید تحریم های اقتصادی، تیم اقتصادی کشورمان باید چینش جدیدی در برنامه های خود داشته باشد.

سیل نقدینگی به بورس در نیمه اول

همانطور که در بخش فوق توضیح داده شد، اثر نوسانات ارزی انعکاس محسوسی در روند بورس داشت. یکی از مهمترین اثرات نوسانات دو بازار ارز و سکه طی این مدت، کوچ حجم عظیمی از نقدینگی از بازارهای موازی به بازار سهام بود، به طوریکه طی 6 ماهه ابتدایی سال حجم عظیمی از نقدینگی های سرگردان به بورس وارد شده است. جذب این حجم در نقدینگی توسط بازار سهام نه تنها در نوع خود بی نظیر بود، بلکه مولفه های مختلف بازار سرمایه را به سمت تجربه رکوردهای جدید کشاند.

بعد از تصمیم ناگهانی دولت مبنی بر تک نرخی کردن ارز، ابهامات در خصوص اثرگذاری این نرخ بر محصولات مختلف، شرکت های وارد کننده و صادرکننده و تکلیف مابه التفاوت نرخ بانک مرکزی و بازار آزاد اثرات مختلفی بر عملکرد بورس گذاشت که مهمترین این اثرات منتفع شدن شرکت های کالامحور بورسی ( معدنی-فلزی و شیمیایی) از تفاوت نرخ های بازار آزاد و ارز رسمی کشور بود . این موضوع، شرکت ها را با سودآوری قابل توجهی همراه ساخت و باعث توجه ویژه سرمایه گذاران به گروه های کالا محور شد.

از سوی دیگر نوسان های پرریسک دیگر بازارها و چشم انداز سودآوری شرکت های کالا محور بورس را به مکان جذاب سرمایه گذاری کشور بدل کرد. همین موضوع باعث شد بهار برای بورس همراه با جذب بخش عظیمی از نقدینگی های سرگردان کشور همراه شود.

یک بهار دل انگیز برای تالار شیشه ای

بهار برای بورس تهران با بازدهی 13 درصدی شاخص کل خاتمه یافت. رشدی که در روزهای پایانی خرداد شدت بیشتری یافت و این مولفه را وارد کانال 109 هزار واحدی کرد. از سوی دیگر میانگین ارزش معاملات خرد بورس در پایان خردادماه به 900 میلیارد تومان رسید که این رقم نسبت به میانگین یکسال قبل با رشد 298 درصدی همراه شد.

در پایان فصل اول سال97 ، استخراج کانه های فلزی با بازدهی 141 درصدی در صدر جدول بیشترین رشد شاخص صنایع بورسی قرار گرفت و بعد از آن فلزات اساسی بازدهی حدود 140 درصد را کسب کرد. در این میان، فرآورده های نفتی با بازدهی 78 درصدی سوم شد تا این رده بندی نشان دهد طی دوره مزبور ، گروه های صادرات محور تحت تاثیر تحولات ارزی داخلی مورد توجه خاص سهامداران بورس تهران بوده اند.

امواج صعودی بورس آغاز شد

بورس تهران در ابتدای تابستان، علاوه بر اینکه همچنان تحت تاثیر تحولات ارزی و سیاست های ایران در قبال دور جدید تحریم ها بود، ترافیک برگزاری مجامع شرکت های بورسی و انتشار گزارش عملکرد فصل بهار را در پیش داشت.

با این وجود در همان روزهای ابتدایی بود که بورس اولین موج صعودی برجسته از ابتدای سال را به ثبت رساند. شاخص سهام در دوره اول از سطح ۹۵ هزار واحدی با ثبت کانال‌شکنی‌های پی‌در‌پی در سطح ۱۱۵ هزار واحدی قرار گرفت.

به زعم بسیاری از کارشناسان اقتصادی انعکاس با تاخیر نرخ ارز در قیمت بسیاری از کالاها و انتشار گزارش های سه ماهه مناسب برخی از شرکت ها توجه سرمایه گذاران را به این بازار معطوف کرد.

با این وجود بورس اولین ماه تابستان را در شرایط آرامی به پایان رساند، ضمن اینکه در همین ماه بازدهی صفر دصدی شاخص کل را به همراه داشت.

اما این پایان ماجرا نبود، زیرا مرداد سرآغاز رشد مجدد قیمت ها در تالار شیشه ای بود. مرداد سال 97 با جمیع تحولات و رخدادهای اقتصادی، میتواند به مرداد پر حادثه تعبیه شود. مردادی که با خبر تغییر نگرش دولت در سیاست های ارزی آغاز شد و در ادامه تحت تاثیر کش وقوس های سیاسی بر سر تحریم های آمریکا ادامه یافت.

از سوی دیگر بحث بر سر قیمت گذاری کالاها در بازاز دوم و مذاکرات میان دولت و بورس کالا در این زمینه نیز از موضوعات مهم این دوره قلمداد شد.

برهمین اساس دوره دوم رونق طولانی مدت بورس آغاز شد و از 5 مرداد تا 16 مرداد بازار سهام شاهد بازدهی 23 درصدی بود. موضوع ارائه بسته ارزی جدید بانک مرکزی خوشبینی وافری میان سهامداران به وجود آورد و منجر به رشد شاخص کل شد. در نهایت مرداد ماه این بازار، چنان طلایی به پایان رسید که از این آمارها تنها می توان به ثبت 29 کانال شکنی شاخص کل و ثبت 27 درصدی بازده شاخص کل در یک ماه بسنده کرد.

نکته مهم دیگر ثبت ارقام جدیدی از ارزش معاملات بود، که در روند تاریخی بورس بی نظیر بود. میانگین ارزش معاملات در مرداد در حالی به محدوده 600 میلیارد تومان رسید که در میانه های ماه به 1400 میلیارد تومان رسید که بار دیگر تداوم پمپاژ نقدینگی به این بازار را نشان داد.

51 کانال شکنی تنها در تابستان

ماه پایانی تابستان امروز در حالی خاتمه یافت که بورس تهران در مدت این سه ماه 51 کانال شکنی داشته است که از این تعداد 23 کانال شکنی در ماه آخر سال صورت گرفت. همانطور که پیش تر گفته شد شاخص بعد از ثبت رکوردهای قابل توجه توانست در سطح 160 هزار واحدی قرار بگیرد.

بورس طی این ماه در دو مسیر متفاوت حرکت کرد. شروع رشد چشمگیر صنایع کوچک از قبیل صنایع خودرویی، بانک ها، انبوه سازی، سیمان، دارویی و مواد غذایی و از سوی دیگر رفع ابهام از فرمول قیمت گذاری کالاهای فلزی، پتروشیمی و پالایشی، باعث حرکت در دو مسیر متفاوت شد.

در اوایل این ماه شفاف سازی بسیاری از شرکت های بورسی از دریافت مجوز افزایش نرخ محصولات حکایت داشت. این موضوع باعث شد که این گروه ها که عمدتا گروه های کوچک بازار هستند، مورد توجه سهامداران قرار بگیرند. از سوی دیگر عقب نشینی وزارت صمت از قیمت گذاری دستور در بسیاری از کالاها بعد از کش و قوس های فراوان زمینه را برای تقاضای بیشتر سهامداران در این گروه ها مهیا کرد.

نرخ گذاری دستوری که همواره زمینه ساز فضای رانتی در اقتصاد بوده است، در خصوص کالاهای پایه فلزی ، پتروشیمی و پالایشی بورس کالا را از مسیر اصلی منحرف کرده بود. سرانجام مقام سیاستگذار در ابلاغیه های جداگانه ای حذف تعیین سقف رقابتی قیمتی برای محصولات این سه گروه را اعلام کرد و به این ترتیب پرونده ابهام در قیمت گذاری این محصولات در بورس کالا بسته شد.

فرمان تغییرمالکیت در دستان حقیقی ها

اما همانطور که گفته شد هجوم نقدینگی از ابتدای سال به سمت بازار سهام شدت بسیاری به خود گرفت. در این بین، تحرک بازیگران حقیقی در سمت خرید باعث شد در اکثر ماه ها تغییر مالکیت بورس به نفع بازیگران خرد باشد.

نگاهی به روند خالص تغییر مالکیت‌ سهام از ابتدای سال تا اواسط شهریورماه، حکایت از جابه‌جایی یک هزار و ۹۱۵ میلیارد تومان نقدینگی در مسیر حقوقی به حقیقی دارد.

 به این ترتیب در حالی که طی دو ماه ابتدای سال جاری، خالص خرید سهام به میزان ۴۵۰ میلیارد تومان به نام معامله‌گران حقوقی ثبت شد، پس از آن شاهد انتقال سهام از پرتفوی معامله‌گران حقوقی به سبد سهامداران خرد بازار بودیم.

طی معاملات خردادماه، ۶۱۴ میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد که در تیرماه این رقم به ۴۰۳ میلیارد تومان رسید. در پنجمین ماه سال با افزایش عرضه حقوقی‌ها، خالص خرید معامله‌گران حقیقی به ۸۵۹ میلیارد تومان رسید. این روند در ماه جاری نیز ادامه پیدا کرد. تا جاییکه طی 5 هفته اخیر تمام تغییر مالکیت بازار به نفع بازیگران خرد بوده است.

همنوایی صنایع بورسی در راه صعود

روند صنایع بورسی طی 6 ماهه اخیر نیز قابل توجه است. بر اساس آمارها از میان 38 صنعت بورسی فعال ، 37 صنعت طی مدت مزبور با بازدهی مثبت همراه بودند و تنها صنعت اطلاعات و ارتباطات افت بازدهی داشته است.

آمار درخشان صنایع طی این مدت نشان از چینش مناسب نقدینگی در بازار سهام دارد و رشد یکپارچه صنایع حاکی از وجود زیرساخت های بنیادی مطلوب در صورت های مالی شرکت هاست.

بر این اساس صنعت اسخراج نفت گاز با تک نماد "حفاری" بیشترین بازدهی را میان صنایع بورسی داشته است. محصولات چوبی نیز با بازدهی 138 درصدی طی این مدت در رده دوم قرار گرفته است. در این گروه نیز تک نماد "چفیبر" با اقبال بسیار خوب از سوی سهامداران موجب رشد صنعت شده است.

کانه های فلزی با بازدهی 111 درصدی سومین گروه پربازده بورسی است. شرکت های معدنی طی این دوره به واسطه صادرات محصولات توانستند از افزایش نرخ ارز منتفع شوند. در نتیجه گزارش های این شرکت ها حاوی کسب سود های باکیفیت بود.

در میان 10 صنعت ابتدایی، گروه های بزرگ بازار که بیش از 60 درصد از ارزش بازار را در اختیار دارند، قرار گرفته است. فلزات، محصولات شیمیایی و فرآورده های نفتی گروه هایی بودند که طی این دوره به عنوان لیدر رشد بازار در بیشتر روزها مطرح بودند.

همچنین بیشترین تقاضای سهام نیز طی این دوره در این گروه ها ثبت شده و بسیاری از نقدینگی وارد شده به بورس توسط این نمادها جذب شده است.