مرکز مالی ایران کجاست؟

مراکز مالی در دنیا دارای تعاریف و ویژگی های مشخص شده ای هستند که ساز و کار آنها برای موضوعات مختلف و چند منظوره نظیر سرمایه گذاری، واسپاری، تامین مالی بنگاه های تولیدی و به طور کلی توسعه تجارت شکل می گیرند.

مرکز مالی ویلیس در شیکاگو در آمریکا، مرکز مالی پتروناس در کوالالامپور در مالزی، مرکز مالی شانگهای در چین، مرکز مالی دوبی در امارات متحده عربی، مرکز مالی زیفنگ در چین، مرکز مالی هنگ کنگ، مرکز مالی رویال کلاک در عربستان و مرکز مالی تایپه در تایوان از جمله مراکز مهم مالی در دنیا هستند که هر کدام موضوعات مختلفی را با توجه به نیازهای تعریف شده در دستور کار خود دارند.

به طور کلی هدف از شکل گیری مراکز مالی، ایجاد یک پایگاه حمایت کننده و امن برای موسسات مالی جهت توسعه تجارت و سرمایه گذاری های داخلی و خارجی می باشد که با امتیازات ارائه شده توسط این مراکز به عنوان مناطقی شبه مناطق آزاد تجاری و یا به طور کامل شبیه آن؛ خدمات خود را در عرصه ی صنعت مالی ارائه می کنند. که در برخی موارد حتی این مراکز قوانین تجارت، سیستم قضایی و چارچوب قانونی متمایز و مختص خود را دارند. البته تنوع در خدمات پشتیبانی و در کنار آن خدمات آموزشی جز ارکان این مراکز به حساب می آید.

یکی دیگر از فعالیت های تعریف شده برای مراکز مالی در دنیا، ایجاد مجاری انتقال وجوه از پس انداز کنندگان داخلی به سوی قرض گیرندگان داخلی و هم چنین ایجاد پل ارتباطی بین سرمایه گذاران بین المللی و وام گیرندگان بین المللی میباشد که از طریق توسعه و عمق بخشیدن به بازارهای مالی کشورها، آنها را در رفاه و سودآوری بیشتر قرار می دهند. هم چنین این مراکز به ارائه ابزارهای جدید مالی برای رونق بخشیدن به بازارهای مالی نیز فعالیت های به سزایی دارند و هر ساله محصولات مالی خود را به بنگاه ها و شرکت های مالی ارائه می کنند.

مراکز مالی دارای ساختارهای برنامه ریزی شده ای هستند که در اینجا به اختصار به برخی از آنها می پردازیم.

به طور مثال مرکز مالی بین المللی دوبی(DIFC) با 15600 نفر پرسنل و به عنوان منطقه آزاد مالی کشور امارات، چشم انداز خود را برای مبدل شدن به قطب مالی جهان ترسیم کرده و ماموریت خود را بر مبنای رشد و گسترش خدمات مالی گذاشته است. هسته اصلی DIFC شامل سیاست گذاران، خدمات مالی خودگردان و دیوان مرکز مالی می باشد که ذیل هرکدام محور و شرح وظایف خاصی تعیرف شده است.

هدف اصلی این مرکز همانند دیگر مراکز مالی دنیا و یا مشابه آنها، جذب بخش اعظمی از موسسات مالی و بانک های جهانی، توسعه پایدار، تامین مالی برای رشد اقتصادی و ایجاد مرکز آموزش، تربیت و تبادل دانش و اطلاعات می باشد.

سیاست گذاران و مسئولان به توسعه سیاست ها، نظارت بر توسعه استراتژیک و مدیریت عملیات و برنامه ریزی های کلان و کلی برای مرکز می پردازند که مهم ترین اقدام در این باره، بهبود فضای کسب و کار در قالب اصلاحات قانونی می باشد.

در بخش خدمات مالی خودگردان که قانون گذار مستقل خدمات مالی و خدمات کمکی در مرکز مالی دوبی است، ماموریت بر مدیریت سرمایه، خدمات بانکی و اعتباری، اوراق بهادار، صندوق های سرمایه گذاری جمعی، معاملات آتی و نیز امور مالی اسلامی می باشد. امارات به عنوان کشوری مسلمان توجه ویژه ای به قوانین و مقررات مالی اسلامی در بازارهای مالی خود دارد. در دیوان یا بخش حقوقی مرکز مالی دوبی نیز بخش هایی مانند: بخش بانکی، بازار های سرمایه گذاری، بیمه و بیمه اتکایی، مدیریت ثروت و سرمایه قرار دارد که با ارائه یک سیستم قانونی مستقل به حل و فصل اختلافات تجاری و مدنی داخلی و بین المللی مبادرت می ورزد. البته مراکزی چون مرکز بین المللی مصالحه و داوری اسلامی که در راستای اهداف بانک توسعه اسلامی فعالیت می کنند، نیز وجود دارند که به حل و فصل منازعات حقوقی بنگاه و موسسات مالی می پردازند.

از سویی دیگر با نگاهی به مشتریان این مرکز به عنوان نمونه ای از مراکز مالی دنیا می توان نقش و اهمیت آنها را بهتر درک کرد.

21 بانک از 25 بانک برتر جهانی، 6 شرکت از بزرگ ترین شرکت های بیمه جهان، 6 شرکت از 10 شرکت بزرگ حقوقی جهان و 11 تن از 20 مدیر پولی بزرگ جهان از جمله مشتریان مرکز مالی دوبی هستند.

اما مرکز مالی در ایران کجاست؟

طرح مرکز مالی ایران(Iran Financial Center) نخستین بار در سال 1319طراحی شد.قرار بود مرکز مالی بین‌المللی ایران در منطقه پارک شهر کنونی بنا شود اما به‌دلیل وقوع جنگ جهانی دوم و تحولات سیاسی داخلی مانند کودتای 28مرداد طرح تاسیس مرکز مالی بین‌المللی ایران ناتمام ماند و زمینی که به این کار اختصاص داده شده بود در نهایت تبدیل به پارک شهر کنونی شد. در این طرح که نخستین بار اسنادش در اتاق بازرگانی ایران پیدا شد حتی خیابانی با نام خیابان بورس درنظر گرفته و قرار بود ساختمان فعلی بورس در این خیابان ساخته شود.

70 سال پس از تدوین این طرح، مدیرعامل وقت بورس تهران در سال 1387بار دیگر ایده تأسیس مرکز مالی ایران را مطرح کرد اما تا سال 1392به‌دلیل پاره ای از ضعف های مقرراتی این موضوع به تعویق افتاد. نهایتا براساس الگو برداری از تجربیات موفق داخلی و خارجی، مرکز مالی ایران با تغییر ساختار سهامداری و واگذاری 80 درصد سهام شرکت بورس اوراق بهادار تهران به شرکت های بورس کالای ایران، فرابورس ایران، بورس انرژی و سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه در اسفندماه سال 1392، فعالیت جدید خود را آغاز کرد.

 خلاء ناشی از فقدان موسسات معتبر و تخصصی، لزوم توجه به توسعه فرهنگ سرمایه گذاری و همچنین تخصصی شدن فعالیت ها و فرآیندهای بازار سرمایه، سبب نیاز به ایجاد ساختاری جهت برنامه ریزی و اجرای برنامه های آموزشی و پژوهشی و ایجاد هم افزایی در فعالیت بورس های کشور شد، که به طبع آن فعالیت مرکز مالی ایران در این راستا احیا گردید. اکنون عمده فعالیت های این مرکز ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، مالی و مشاوره در بازار پول و سرمایه است که محل آن در ساختمان بورس اوراق بهادار تهران در خیابان حافظ واقع شده است.

تبدیل شدن به نهاد پیشرو در زمینه آموزش و پژوهش بازار های مالی در جهان اسلام و پیشتاز بودن در ایجاد و انتشار دانش برای ارتقاء     مهارت ها و توانمندی های متخصصان و فعالان بازار سرمایه چشم انداز ترسیم شده برای این مرکز می باشد.

امید است با تلاش های موثر آتی مدیران و مسئولان، شاهد تبدیل شدن مرکز مالی ایران به مرکز بین المللی مالی ایران به عنوان نهادی اثر گذار در صنعت مالی خاورمیانه با استانداردهای تعریف شده روز دنیا و تقویت مشتریان آن در بازارهای داخلی و بین المللی باشیم.

نویسنده: امیرفؤاد محسنی

دانشجوی ارشد علوم ارتباطلات