اصلاح دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در فرابورس
هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در جلسه اخیر خود دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در فرابورس ایران را اصلاح کرد.
هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در جلسه اخیر خود دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در فرابورس ایران را اصلاح کرد.
به گزارش ایلنا، متن کامل اصلاح دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در فرابورس ایران به شرح زیر است:
فصل هفدهم: پذیره نویسی اوراق بهادار در بازار سوم
مادۀ ۹۹: پذیره‌نویسی اوراق بهادار از جمله سهام شرکت‌های سهامی عام، اوراق مشارکت و گواهی سپرده براساس مجوز صادره از سازمان و مفاد بیانیة ثبت انجام خواهد شد. درخصوص اوراق بهاداری که مجوز انتشار آن توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صادر می‌گردد، شرایط تعیین شده در مجوز آن بانک ملاک خواهد بود.
مادۀ ۱۰۰: کارگزار عرضه‌کننده یا شرکت تأمین سرمایه حسب مورد، مکلف است حداقل ۷ روز کاری قبل از زمان عرضة پیشنهادی خود، مدارک و اطلاعات زیر را به فرابورس ارایه نماید:
تاییدیۀ شرکت سپرده‌گذاری مرکزی مبنی بر سپرده شدن کل اوراق مورد پذیره نویسی
بیانیة ثبت(حسب مورد)
اعلامیة پذیره‌نویسی
نحوة پایاپای و تسویة وجوه اوراق
اعلام شرایط در نظر گرفته شده برای کارگزاران خریدار در خصوص امکانات آنها و یا زمان توزیع اوراق در شبکة داخلی کارگزاران
اطلاعات و مدارکی که کارگزاران خریدار در زمان پذیره‌نویسی باید از خریداران اخذ و به ناشر ارایه نمایند، از قبیل مشخصات هویتی خریداران و شماره حساب بانکی
مادۀ ۱۰۱: فرابورس در صورت کفایت مدارک و مستندات ارایه شده، حداقل ۳ روز کاری قبل از شروع پذیره‌نویسی نسبت به انتشار اطلاعیة پذیره‌نویسی و بیانیة ثبت اقدام خواهد کرد.
مادۀ ۱۰۲: در روز اول پذیره‌نویسی نماد اوراق توسط فرابورس به نحوی گشایش می‌گردد که سفارشات با قیمت ثابت مندرج در اطلاعیة پذیره‌نویسی قابل ورود به سیستم باشد. در پذیره‌نویسی، واحد پایه سفارشات و محدودیت حجمی به نحوی تعیین می‌گردد که حتی‌الامکان منطبق با شرایط مندرج در اطلاعیة پذیره نویسی باشد. تنظیمات سامانة معاملاتی از جمله دامنة نوسان قیمت، واحد پایة سفارش و محدودیت حجمی براساس شرایط مندرج در اطلاعیة پذیره‌نویسی توسط کمیتۀ عرضه تعیین و اعلام خواهد شد.
مادۀ ۱۰۳: کارگزاران پس از گشایش نماد، امکان ورود سفارش خرید را طی دورة مشخص شده در اطلاعیة پذیره‌نویسی به سامانه معاملات خواهند داشت. سفارش‌های خرید باید با شرایط مندرج در اطلاعیة پذیره‌نویسی مطابقت داشته باشند. فرابورس می‌تواند سفارش‌هایی را که با شرایط مزبور منطبق نیست حذف نماید.
مادۀ ۱۰۴: عرضه اوراق‌بهادار در طول مدت پذیره‌نویسی براساس شرایط اعلام‌شده در اطلاعیه پذیره‌نویسی، حسب تشخیص فرابورس با یکی از روش‌های زیر انجام خواهد شد.
طی جلسه معاملاتی، عرضه اوراق معادل سفارشات خرید ثبت‌شده در سامانه معاملات انجام خواهد شد.
در پایان هر روز از دوره پذیره‌نویسی، به میزان سفارش‌های خرید ثبت شده، عرضه انجام می‌شود. در صورتی که حجم سفارش‌های خرید ثبت شده در پایان روز، بیش از اوراق پذیره‌نویسی نشده باشد، عرضة اوراق به صورت تسهیم به نسبت انجام خواهد شد.
مادۀ ۱۰۵: پس از فروش تمام اوراق بهادار قابل عرضه یا پایان دوره پذیره‌نویسی نماد معاملاتی مربوطه متوقف می‌شود. درصورت وجود متعهد پذیره‌نویسی، وی مکلف به خرید به میزان مابه‌التفاوت اوراق خریداری شده و کل اوراق مورد پذیره‌نویسی خواهد بود.
مادۀ ۱۰۶: در صورتی که طبق بیانیة ثبت مقرر شود که بخشی از عرضة اوراق از طریق شبکة بانکی یا شبکه‌کارگزاری‌های دیگر انجام شود، این اوراق می‌تواند طی دورة پذیره‌نویسی از طریق شبکه‌های مذکور فروخته شود. در پایان هر روز از دورة پذیره‌نویسی بر اساس وجوه واریزی به حساب بانکی مربوطه و اعلام کارگزار، فرابورس اوراق پذیره نویسی شده را به کد واسط منتقل می‌نماید. کارگزار باید طی مدت حداکثر ۱۰ روز پس از پایان دورة پذیره‌نویسی، فهرست خریداران اوراق را مطابق فرم شرکت سپرده گذاری مرکزی، به آن شرکت و فرابورس ارایه نماید تا اوراق خریداری شده به کد مشتریان تخصیص یابد. در صورت عدم ارایة تمام یا قسمتی از کدهای معاملاتی، اوراق باقیمانده به کد معاملاتی کارگزار منتقل می‌شود.
تبصره: کد واسط با اعلام فرابورس قبل از عرضه توسط شرکت سپرده گذاری صادر می‌شود.
فصل هجدهم: شرایط معاملات دست دوم در بازار ابزارهای نوین مالی
مادۀ ۱۰۷: در صورت وجود اطلاعاتی که اثر بااهمیتی بر قیمت اوراق بهادار و تصمیم سرمایه‌گذاران دارد، فرابورس یا سازمان حسب مورد می‌توانند نماد معاملاتی مربوطه را طبق مقررات متوقف و پس از انتشار اطلاعات نسبت به بازگشایی نماد اقدام نمایند. در صورت اعلام سازمان، دامنة نوسان روزانه قیمت در روز بازگشایی نماد، اعمال نخواهد شد.
تبصره: در مورد اوراق تأمین مالی قابل تبدیل به سهام، همزمان با توقف و بازگشایی نماد سهام پایه، نماد اوراق مربوطه متوقف و بازگشایی می‌گردد. در این صورت اعمال دامنۀ نوسان روزانۀ نماد معاملاتی اوراق، مشابه سهم پایه خواهد بود.
مادۀ ۱۰۸: خریدار اوراق ملزم است علاوه بر قیمت خرید اوراق حسب مورد سود یا درآمد انباشته اوراق مزبور(سود یا درآمد متعلقه از آخرین موعد پرداخت لغایت روز معامله که جزئیات آن در اطلاعیۀ پذیره‌نویسی یا عرضۀ اولیه اوراق قید شده است) را نیز پرداخت نماید.
تبصره: در صورت مهیا شدن شرایط فنی به تشخیص فرابورس، امکان مبادله اوراق بدون رعایت الزام موضوع این ماده وجود دارد.
مادۀ ۱۰۹: درصورتی که در بیانیۀ ثبت و یا اعلامیۀ پذیره‌نویسی اوراق تأمین مالی، تعهدی مبنی بر خرید اوراق در حداقل قیمت تضمین‌شده توسط بازارگردان اعلام شده باشد، بازارگردان مکلف است اقدامات بازارگردانی را با رعایت شرایط اعلام‌شده انجام دهد. جهت ایفای تعهدات خرید موضوع این ماده، اولویت سفارشات خرید بازارگردان می‌تواند پایین‌تر از سایر خریداران باشد.
مادۀ ۱۱۰: در صورتی که شخصی دارندة بیش از ۵ درصد از کل اوراق منتشره باشد، بصورت اختیاری می‌تواند اوراق خود را بصورت عمده و با شرایط و ضوابط معاملات عمده عرضه نماید.
مادۀ ۱۱۱: مقررات مربوط به نحوه دریافت سفارش خرید و فروش اوراق و سایر مقررات مربوط از جمله احراز هویت مشتری دریافت کد معاملاتی و غیره مشابه ضوابط حاکم بر معاملات سهام در این دستورالعمل می‌باشد.
مادۀ ۱۱۲: فقط اوراقی در فرابورس قابل معامله هستند که نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی سپرده شده باشد.
تبصره: در صورتی‌که اوراق تأمین مالی قبلاً پذیره‌نویسی شده باشد، عرضه اوراق تأمین مالی منوط به سپرده‌گذاری حداقلی از اوراق است که در زمان پذیرش تعیین می‌شود.
فصل بیست و دوم: عرضه اوراق تأمین مالی در بازار ابزارهای نوین مالی
مادۀ ۱۳۱: پذیره‌نویسی اوراق تأمین مالی به قیمت بازار و نیز عرضه اولیه آن دسته از اوراق تأمین مالی که قبلاً پذیره‌نویسی شده‌اند به قیمت ثابت یا قیمت بازار که از این پس «عرضۀ اوراق تأمین مالی» نامیده می‌شود، در بازار ابزارهای نوین مالی انجام شده و تابع مقررات این فصل است.
تبصره ۱: روش عرضه اولیه به درخواست عرضه‌کننده و تایید فرابورس تعیین می‌شود.
تبصره ۲: پذیره‌نویسی اوراق تأمین مالی به قیمت ثابت تابع ضوابط فصل هفدهم این دستورالعمل است.
مادۀ ۱۳۲: جهت عرضۀ اوراق تأمین مالی در فرابورس باید حداقل ۷ روز کاری قبل از زمان عرضة پیشنهادی، مدارک و اطلاعات زیر توسط کارگزار عرضه کننده یا شرکت تأمین سرمایه حسب مورد، به فرابورس ارایه گردد:
اعلامیۀ پذیره‌نویسی و بیانیة ثبت حسب مورد
اعلام شرایط در نظر گرفته شده برای کارگزاران خریدار در خصوص امکانات آنها و یا زمان توزیع اوراق در شبکة داخلی کارگزاران اطلاعات و مدارکی که کارگزاران خریدار در زمان عرضه باید از خریداران اخذ و به ناشر ارایه نمایند، از قبیل مشخصات هویتی خریداران و شماره حساب بانکی
تبصره ۱: فرابورس حداقل ۳ روز کاری قبل از شروع عرضۀ اوراق تأمین مالی نسبت به انتشار اطلاعیه پذیره‌نویسی یا عرضه اولیه، مطابق فرمت مصوب هیئت مدیرۀ فرابورس اقدام خواهد کرد.
تبصره ۲: در پذیره‌نویسی اوراق تأمین مالی، ناشر مکلف است قبل از انتشار اطلاعیه پذیره‌نویسی یا عرضه اولیه، تعهدنامة سپرده‌گذاری اوراق را تکمیل و پس از تأیید شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به فرابورس تحویل دهد. خریداران اوراق تأمین مالی، همزمان با خرید این اوراق به ناشر نمایندگی بلاعزل جهت سپرده‌گذاری اوراق اعطا می‌نمایند.
تبصره ۳: در صورتی که اوراق تأمین مالی قبلاً پذیره‌نویسی شده باشد، هیأت پذیرش حداقل تعداد اوراق جهت سپرده‌گذاری اوراق نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی را تعیین می‌نماید. عرضۀ اوراق تأمین مالی در این حالت منوط به سپرده‌گذاری حداقل تعیین‌شده طی مهلتی است که توسط هیأت پذیرش مشخص شده است.
مادۀ ۱۳۳: در پذیره‌نویسی اوراق تأمین مالی، کارمزد خرید و فروش به عهدة ناشر اوراق است.
مادۀ ۱۳۴: جهت عرضۀ اولیه با قیمت ثابت، نماد معاملاتی بازگشایی شده و عرضه با قیمت اسمی انجام می‌شود.
مادۀ ۱۳۵: پذیره‌نویسی و عرضۀ اولیه به قیمت بازار، با روش ثبت سفارش انجام می‌شود. در این صورت، مدیر عرضه باید علاوه بر اطلاعات موضوع مادۀ ۱۳۲ این دستورالعمل، اطلاعات زیر را نیز در قالب اطلاعیه پذیره نویسی یا عرضه اولیه به فرابورس ارائه نماید:
مشخصات مدیر عرضه
نامۀ قبولی سمت مدیر عرضه
کف قیمت و دامنۀ قیمت ثبت سفارش
شرایط تعهد پذیره‌نویسی حسب مورد
تاریخ و ساعت شروع و پایان ثبت سفارش
تبصرۀ ۱: در عرضه به روش ثبت سفارش وجود مدیر عرضه الزامی است. مدیر عرضه کارگزار یا شرکت تامین سرمایه‌ای است که مدیریت عرضه اوراق تأمین مالی را در فرایند ثبت سفارش بر عهده دارد.
تبصرۀ ۲: دامنۀ قیمت، پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که کارگزار خریدار در دورۀ ثبت سفارش می‌تواند سفارش‌های دریافتی از مشتریان را در آن دامنه ثبت نماید. فاصلۀ پایین‌ترین تا بالاترین قیمت نمی‌تواند از ۱۰ درصد کف قیمت بیشتر باشد.
مادۀ ۱۳۶: دورة ثبت سفارش حداکثر ۳ روز کاری است. کارگزاران موظفند، سفارش‌های دریافتی از مشتریان را با رعایت شرایط عرضه در دورة ثبت سفارش در سامانة معاملاتی ثبت کنند.
تبصرة ۱: سفارش‌های خرید باید با کد معاملاتی مشتری ثبت شود و ثبت سفارش‌ها با کد گروهی مجاز نیست.
تبصرة ۲: سفارش‌های ثبت‌شده در دورة ثبت سفارش قابل اصلاح یا حذف هستند، لیکن پس از پایان این دوره، ورود، حذف یا اصلاح سفارش‌ها مجاز نیست.
تبصرة ۳: واحد پایة سفارش، حداقل و حداکثر حجم هر سفارش و زمان ورود سفارش‌ها در دورة ثبت سفارش، پس از تأیید فرابورس و قبل از شروع دورۀ ثبت سفارش از طریق سایت رسمی فرابورس و سامانۀ معاملاتی به اطلاع عموم خواهد رسید.
مادۀ ۱۳۷: طی دورة ثبت سفارش، اطلاعات مربوط به سفارش‌های ثبت‌شده شامل حجم و قیمت سفارش‌ها و متقاضیان خرید منتشر نمی‌شود و کارگزاران، مدیر عرضه و فروشنده نیز نباید به اطلاعات مزبور دسترسی داشته باشند. در پایان دوره ثبت سفارش صرفاً اطلاعات حجم و قیمت سفارش‌های ثبت شده در اختیار مدیر عرضه قرار می گیرد.
تبصره: اجرای این ماده منوط به فراهم شدن شرایط فنی با اعلام فرابورس خواهد بود.
مادۀ ۱۳۸: چنانچه در پایان هر روز معاملاتی، کل سفارشات ثبت‌شده به قیمت سقف دامنه مساوی یا بیش از کل اوراق قابل عرضه باشد، دورۀ ثبت سفارش پایان‌یافته تلقی شده و ورود، حذف یا اصلاح سفارشات امکان‌پذیر نمی‌باشد. در این حالت قیمت عرضه معادل قیمت سقف بوده و تخصیص اوراق براساس رویه تسهیم به نسبت انجام می‌شود.
مادۀ ۱۳۹: در پایان دورۀ ثبت سفارش، در صورتی که عرضۀ اوراق تأمین مالی دارای متعهد(متعهد پذیره‌نویسی یا متعهد خرید حسب مورد) باشد، عرضه به شرح زیر انجام می‌شود:
در صورتی که کل حجم سفارش‌های ثبت‌شده توسط اشخاصی غیر از متعهد با قیمتی معادل سقف دامنه تعیین‌شده و مساوی یا بیش از کل اوراق تأمین مالی قابل عرضه باشد، قیمت عرضه معادل قیمت سقف بوده و تخصیص اوراق براساس رویه تسهیم به نسبت انجام می‌شود.
در صورتی که حجم کل سفارش‌های ثبت‌شده توسط اشخاصی غیر از متعهد بیشتر یا مساوی ۸۰ درصد آن باشد، قیمت عرضه، بالاترین قیمتی است که در آن قیمت امکان معاملۀ ۸۰ درصد کل اوراق قابل عرضه وجود داشته باشد. در این حالت متعهد ملزم به ورود سفارش خرید می باشد و بدین منظور وی باید سفارش خرید با قیمت فوق و به میزان مابه‌التفاوت سفارش‌های واردشده و اوراق قابل عرضه را در سامانۀ معاملات ثبت نماید.
در صورتی که حجم کل سفارش‌های ثبت‌شده توسط اشخاصی غیر از متعهد کمتر از ۸۰ درصد کل اوراق قابل عرضه باشد، یکی از اقدامات زیر قابل انجام است:
۳-۱ - در صورتی که متعهد تمایل به خرید کل اوراق باقیمانده با کف دامنۀ قیمت را داشته باشد، اقدام به ورود سفارش خرید به میزان مابه‌التفاوت سفارش‌های واردشده و اوراق قابل عرضه نموده و عرضه با قیمت کف دامنۀ قیمت انجام می‌شود.
۳-۲ - مدیر عرضه درخواست بازنگری در دامنۀ قیمت و انجام یک مرحلۀ دیگر ثبت سفارش را به فرابورس ارائه می‌نماید.
تبصرۀ ۱: بازنگری در دامنۀ قیمت فرآیند ثبت سفارش فقط برای یک نوبت تکرار می‌شود. شرایط عرضه در مرحلۀ دوم مشابه مرحلۀ اول بوده و درصورت وقوع شرایط بند ۳ این ماده، متعهد مکلف است کل اوراق باقیمانده را با کف دامنۀ قیمت خریداری نماید.
تبصرۀ ۲: در صورت بازنگری در دامنۀ قیمت و تکرار ثبت سفارش، سفارش‌های ثبت‌شده در دورۀ ثبت سفارش قبلی حذف و سفارش‌‌گیری مجدداً در دامنۀ قیمت جدید انجام می‌شود.
مادۀ ۱۴۰: در پایان دورۀ ثبت سفارش، در صورتی که عرضه اوراق تأمین مالی بدون متعهد باشد، عرضه به شرح زیر انجام می‌شود:
در صورتی که کل حجم سفارش‌های ثبت‌شده با قیمتی معادل سقف دامنه تعیین‌شده و مساوی یا بیش از کل اوراق تأمین مالی قابل عرضه باشد، قیمت عرضه معادل قیمت سقف بوده و تخصیص اوراق براساس رویه تسهیم به نسبت انجام می‌شود.
در صورتی که حجم کل سفارش‌های ثبت‌شده بیشتر یا مساوی ۸۰ درصد کل اوراق قابل عرضه باشد، قیمت عرضه، بالاترین قیمتی است که در آن قیمت امکان معاملۀ ۸۰ درصد کل اوراق قابل عرضه وجود داشته باشد.
در صورتی که حجم کل سفارش‌های ثبت‌شده کمتر از ۸۰ درصد کل اوراق قابل عرضه باشد، دامنۀ قیمت پیشنهادی برای یک نوبت قابل بازنگری است.
تبصره ۱: در صورت بازنگری در دامنۀ قیمت، فرآیند ثبت سفارش فقط برای یک نوبت دیگر تکرار می‌شود. شرایط عرضه در این مرحله مشابه مرحلۀ اول خواهد بود.
تبصره ۲: در صورت عدم ارائۀ درخواست بازنگری در دامنۀ قیمت در مرحلۀ اول یا عدم ثبت سفارش به میزانی بزرگتر یا مساوی ۸۰ درصد کل اوراق قابل عرضه در مرحلۀ دوم، عرضۀ مجدد منوط به طی مراحل موضوع مادۀ ۱۳۲ می‌باشد.
مادۀ ۱۴۱: مدیر عرضه می‌تواند عرضه را در دو مرحله انجام دهد. در مرحلۀ اول بخشی از عرضه را با روش ثبت سفارش و با شرط حداقل خرید توسط هر مشتری عرضه و قیمت را کشف نماید و در مرحله دوم باقی‌ماندۀ اوراق را بدون شرط مذکور و با قیمت کشف‌شده در مرحله اول عرضه نماید. حجم اوراق مورد عرضه در مرحله دوم باید حداقل ۱۰ درصد و حداکثر ۲۰ درصد کل اوراق قابل عرضه باشد.
تبصره: مرحله دوم عرضه باید حدکثر یک روز کاری پس از کشف قیمت مرحله اول آغاز شود. مدت عرضه در مرحله دوم حسب مقررات توسط سازمان تعیین می‌شود.
مادۀ ۱۴۲: مدیر عرضه باید در زمان ارائه دامنه پیشنهادی قیمت و درخواست بازنگری آن مراتب را به تایید فروشنده و متعهد رسانده و مستندات مربوطه را به فرابورس ارائه نماید. درخواست بازنگری باید حداکثر تا پایان روز کاری بعد به فرا بورس ارائه گردد. فرا بورس مکلف است شرایط جدید عرضه را اطلاع‌رسانی نماید. شروع ثبت سفارش در مرحله دوم ۳ روز کاری پس از انتشار اطلاعات خواهد بود.
مادۀ ۱۴۳: معاملات ثانویه اوراق تأمین مالی که خارج از فرابورس پذیره‌نویسی شده‌اند، بلافاصله پس از خاتمۀ عرضۀ اولیه در فرابورس و معاملات ثانویۀ اوراق تأمین مالی که پذیره‌نویسی آنها در فرابورس انجام شده است، حداکثر سه روز کاری پس از اخذ تأییدیۀ تکمیل فرآیند انتشار از مرجع ذی‌صلاح شروع می‌شود.
مادۀ ۱۴۴: پرداخت‌های مرتبط با اوراق تأمین مالی به دارندگان اوراق در پایان آخرین روز کاری قبل از مقاطع پرداخت مقرر بر اساس فهرست شرکت سپرده‌گذاری مرکزی خواهد بود.
مادۀ ۱۴۵: قیمت خرید و فروش اوراق براساس عرضه و تقاضای بازار در فرابورس تعیین و به صورت درصدی از قیمت اسمی اوراق و با احتساب حداقل دو رقم اعشار بر مبنای فرمول زیر اعلام می‌شود.
قیمت پیشنهادی
قیمت پیشنهادی(درصد) = ۱۰۰ ×
قیمت اسمی
مادۀ ۱۴۶: تسویة وجوه معاملات اوراق تأمین مالی در فرابورس یک روز کاری بعد از انجام معامله(T + ۱) صورت می‌گیرد.
