از نخلستان تا فضای مجازی

 رحمان همراه دو کارگر دیگر، حدود ۲۰۰ کیلوگرم خرما را در کیسه ها خالی کرده‌اند و در نیسان بار زده‌اند به مقصد قشم. پدر رحمان در روستای نودژ کرمان نخلستان دارد و خودش هم ۱۰ سالی می شود که در کار تولید و فروش خرما است. بیشتر مشتریان او فروشنده‌های خرما در کرمان یا استان های همجوار مانند بندرعباس هستند اما چند وقتی می شود که جنس مشتری‌هایش فرق کرده است.

رحمان دست‌هایش را با لنگ پاک می کند، عرق پیشانی‌اش را می‌گیرد و می‌گوید: «قبلا بیشتر مشتری‌ها از طریق دوست و آشنا یا تماس تلفنی بود اما حالا به خاطر دادن آگهی در فضای مجازی و سایت‌های تبلیغات آنلاین مانند دیوار از شهرهای دیگر مثل تهران، قشم و ایلام هم مشتری دارم. آنها شماره‌ام را در این سایت‌ها پیدا می‌کنند و تماس می‌گیرند.»

رحمان ماهانه بین ۸۰۰ هزار کیلوگرم تا یک تن خرما می‌فروشد که بخشی از آن از طریق فضای مجازی انجام می‌شود. البته هنوز هم عمده معامله‌اش با مغازه‌دارهای کرمان یا شهرهای همجوار است که قبلا با او آشنا بوده‌اند اما سفارش‌ها از فضای مجازی هم شرایط قابل قبولی دارد. توسعه اینترنت و بهبود خدمات آن در سال‌های اخیر باعث شده کشاورزان در مناطق مختلف کشور برای به دست آوردن مشتری به سمت فضای مجازی کشیده شوند. دایره محصولات کشاورزی از سبزی در شهرهای شمالی گرفته تا خرما د‍ر استان‌های جنوبی کشور را شامل می‌شود.

ایران با در اختیار داشتن ۲۴۰ هزار هکتار سطح زیر کشت، دومین تولیدکننده بزرگ خرمای جهان است و سالانه بیش از یک میلیون تن خرما تولید می‌کند. ایران موفق شد در سال ۹۷ حدود ۴۰۰ هزار تن خرما صادر کند که بیش از ۳۰۰ میلیون دلار درآمد ارزی نصیب کشور شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد سالانه ۳۰ درصد محصول خرمای تولیدی کشور به کشورهای اروپایی، شرق آسیا، روسیه، هند و کانادا صادر می‌شود. در سال ۹۷ میزان تولید خرمای کرمان ۱۷۰ هزار تن برآورد شد که البته در سال ۹۸ به دلیل طوفان های شدید، باران، نوسانات دمایی و گرمای شدید، حدود ۱۰۰ هزار تن کاهش پیدا کرد. سطح زیر کشت خرما در کرمان حدود ۲۹ هزار هکتار است و حدود ۲۰ درصد محصول تولیدی ایران در این استان متمرکز شده است. 

رحمان تنها کشاورزی نیست که به فروش محصولاتش در فضای مجازی و سایت‌های تبلیغات آنلاین رو آورده است. با بررسی این سایت‌ها مشخص می‌شود که بسیاری از کشاورزان برای فروش بار خرمای خود اقدام به دادن آگهی کرده‌اند. کریم یکی دیگر از آنها است. حدود ۱۵ سال است که خرید و فروش خرما می‌کند. می‌گوید: «سه ماه پیش در دیوار آگهی دادم و از آن موقع روزی دو سه نفر تماس می گیرند و خرما سفارش می‌دهند. بیشتر آنها از بندرعباس یا تهران هستند.

مغازه‌دارهایی هستند که می خواهند خرما را به قیمت عمده بخرند. همین چند روز پیش حدود ۱۰۰ کیلوگرم به تهران فرستادم.» کریم ادامه می دهد: «اگر بخواهم مشتریانم را از رفتن به بازار یا از طریق دوست و آشنا پیدا کنم، باید زمان زیادی بگذارم. اما از طریق اینترنت حداقل جابه‌جایی ندارم. چند وقت پیش از قشم هم مشتری داشتم.» نفس رحمان جا آمده است.

نیسان از جاده خاکی به ابتدای جاده آسفالته رسیده و گرد و خاک زرد پشتش پراکنده شده است. می گوید: «من خرما را به شکل عمده و کیلویی ۲۰ هزار تومان می دهم. البته بعضی وقت ها ممکن است مشتری نباشد یا بار نباشد. چندماه پیش در سایت دیوار ماشین فروختم. آن موقع دیدم همه جور آگهی در آنجا وجود دارد. به این فکر افتادم بار خرما را هم در آنجا تبلیغ کنم. همین کار را هم کردم و تا حالا توانسته ام مشتریانی از تهران و قشم پیدا کنم.»