موتور برق یا ژنراتور چیست؟

موتور برق یا ژنراتور وسیله ای است کارآمد که برق مصرفی در زمان قطعی برق را تامین کرده و از ایجاد وقفه درکارکرد تجهیزات و لوازم کاری یا خانگی جلوگیری می کند. اما نخست باید به این سوال پاسخ داد که تفاوت موتور برق با ژنراتور در چیست ؟

آنچه به آن موتور برق گفته می شود از نظر علمی و مهندسی در واقع پکیجی است از موتور و ژنراتور، که موتور در آن انرژی و نیروی محرکه لازم جهت تولید برق توسط ژنراتور را مهیا می سازد. اما به طور کلی در ایران موتور برق ها تنها ابزار های کوچک تولید برق، در حد حداکثر 10 کلیووات شناخته شده و برای توان های بیشتر، به آن ژنراتور میگویند که البته منظور از ژنراتور نیز غالبا" همان پکیج، موتور و ژنراتور است!

موتور برق ها در انواع سایز، توان الکتریکی، ساختار عملکرد و سوخت مصرفی وجود دارند. در مقاله زیر ما به عملکرد ژنراتور یا موتور برق، اجزاء اصلی سازنده آن و نحوه استفاده از آن جهت برق اضطراری در مصارف مسکونی یا صنعتی می پردازیم:

موتور برق چگونه کار می کند؟

به طور کلی ژنراتور برق وسیله ای است که انرژی مکانیکی از یک منبع خارجی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند. این موضوع مهم است که بدانید، ژنراتور انرژی الکتریکی را ایجاد نمی کند، بلکه بوسیله نیروی مکانیکی که به آن اعمال می شود، بار های الکتریکی موجود در سیم پیچ آن را به حرکت در آورده و به اصطلاح برق تولید می کند.

برای درک بهتر این موضوع می توان آن را به یک پمپ آب تشبیه کرد. به این صورت که پمپ آب نیز اگرچه باعث ایجاد جریان درون لوله می شود، اما هیچگاه آب درون لوله را بوجود نمی آورد ( تنها آن را به حرکت وا می دارد )

ژنراتور های برق امروزی و یا انواع موتور برق عملکردی بر اساس قانون القای مغناطیسی کشف شده توسط مایکل فارادی دارند. وی بر اساس تحقیقاتی که انجام داده بود کشف کرد که جریان الکتریسیته را می توان از طریق عبور سیم حاوی آن در یک میدان مغناطیسی به حرکت در آورد ( بوجود آورد ). این عمل باعث ایجاد یک اختلاف ولتاژ بین دو سر سیم ( یا کنداکتور ) شده که در ادامه باعث جریان الکترون ها و ایجاد نیروی الکتریسیته می شود.

اجزاء اصلی موتور برق

اجزاء اصلی موتور برق را می توان به شکل زیر دسته بندی کرد :

• موتور
• آلترنتور
• سیستم سوخت رسانی
• تنظیم کننده ولتاژ
• سیستم خنک کننده و اگزوز
• سیستم روغنکاری
• شارژ باتری
• پنل کنترلی
• بدنه یا قاب اصلی دستگاه

موتور :

موتور، منبع اصلی ایجاد انرژی مکانیکی مورد نیاز ژنراتور است. سایز موتور کاملا" به حداکثر توان الکتریکی تولید شده توسط ژنراتور بستگی دارد. فاکتور های زیاد و مهمی در انتخاب سایز موتور برای یک ژنراتور وجود دارد و باید تولید کننده همه آن ها را در اختیار سازنده ژنراتور قرار دهد.

نوع سوخت مصرفی : موتور ژنراتور ها از انواع مختلفی از سوخت ها جهت عملکرد استفاده می کنند از جمله بنزین، دیزل ( گازوئیل )، پروپان ( در حالت گاز یا مایع ) و یا گاز طبیعی. به طور کلی معمولا" موتور های کوچک از نوع بنزینی بوده و موتور های بزرگ از نوع دیزلی ( گازوئیلی )، پروپان یا گاز طبیعی. برخی از ژنراتور ها توانایی استفاده دوگانه از گازوئیل و گاز طبیعی را دارند.

مقایسه بین موتور های OHV و غیر OHV :  موتور های از نوع OHV به گونه ای است که شیر ورود سوخت و خروج دود، هردو در بالای سیلندر قرار گرفته که این برخلاف موتور های غیر OHV است که اگزوز آن در بدنه موتور قرار دارد. موتور های OHV دارای مزایایی نسبت به غیر آن می باشند که به این شرح است :

• طراحی جمع و جور
• مکانیسم عملکرد ساده تر
• طول عمر بالا
• سادگی عملکرد از دید کاربر
• صدای کم تر حین کار
• کاهش سطح آلایندگی

البته موتور های از نوع OHV گران تر از موتور های معمولی می باشند.

آلترنتور :

آلترنتور یا به نام دیگر آن کلگی ژنراتور بخشی از ژنراتور است که بواسطه نیروی مکانیکی تامین شده توسط موتور، برق تولید می کند. این قطعه متشکل از بخش متحرک و ثابت است است که در یک باکس قرار گرفته است. این اجزا در کنار هم بواسطه نیروی مغناطیسی برق تولید می کنند.

سیستم سوخت رسانی :

معمولا" مخزن سوخت، ظرفیت کافی برای عملکرد مداوم موتور برق تا 6 الی 8 ساعت را داراست ( اگرچه همواره توصیه می شود از موتور برق بیش از 5 ساعت مداوم استفاده نکنید ). اجزاء اصلی سیستم سوخت به شکل زیر است :

لوله اتصال مخزن به موتور : لوله ای است که از مخزن به موتور و بلاعکس از موتور به مخزن قرار گرفته است.

لوله تهویه مخزن : که وظیفه جلوگیری از افزایش فشار یا منقبض شدن مخزن سوخت هنگام سوخت گیری و یا مصرف آن را داراست.

کانکشن جریان بیش از اندازه از مخزن تا لوله مکش : وظیفه آن جلوگیری از ریختن سوخت روی ژنراتور هنگام سوخت گیری است.

فیلتر آب و ذرات : در برخی از موتور برق های پیشرفته جهت جلوگیری از آسیب به موتور و سایر قسمت های آن در اثر ورود ذرات به غیر از سوخت وجود دارد.

انژکتور : در موتور برق های انرژکتوری وظیفه توزیع مناسب سوخت درون سیلندر ها را بر عهده دارد.

تنظیم کننده ولتاژ :

همانطور که از نام آن پیداست، این قطعه وظیفه تنظیم ولتاژ خروجی را داراست.

سیستم خنک کننده :

سیستم خنک کننده : عملکرد مداوم موتور برق باعث گرم شدن اجزاء آن به خصوص موتور می شود، لذا ضروری است که تهویه مناسب در آن صورت گیرد.

گاهی اوقات از آب برای خنک کردن ژنراتور استفاده می شود که البته معمولا" کاربرد آن را در ژنراتور های بزرگ بالای 2250 کیلووات مشاهده می کنیم. گاهی اوقات از هیدروژن نیز جهت خنک کردن موتور استفاده می شود چرا که توانایی جذب گرمای بالایی دارد که آن نیز برای ژنراتور های بزرگ با برج خنک کننده کاربرد دارد. اما برای موتور برق های کوچک مورد استفاده در منازل غالبا" موتور از نوع هواخنک است. هوا از نظر توان خنک کنندگی به خوبی آب یا هیدروژن عمل نمی کند و به همین خاطر است که توصیه می شود از موتور برق بیش از 4-5 ساعت مدوام کار کشیده نشود چرا که موتور آن به شدت داغ کرده و طول عمر آن کاهش می یابد.

سیستم روغنکاری :

از آنجایی که موتور برق دارای اجزاء متحرک است که از جمله مهم ترین آن ها سیلندر هاست، باید از روغن جهت روانکاری آن استفاده شود. موتور برق ها دارای دو نوع روغن جدا و سوخت روغن بنزین هستند که در نوع اول مخزن روغن به شکل جداگانه قرار داشته و باید پیش از هربار استفاده درجه و مقدار آن چک شود. و در نوع دوم ترکیب سوخت و روغن به شکل همزمان به موتور برق افزوده می شود که مقدار و درصد هریک باید از روی کاتالوگ محصول مطالعه شود.

نکته: دقت کنید که اگر مقدار روغن به درستی پیش از استفاده چک نشود، ممکن است آسیب جبران ناپذیری به موتور وارد کند.

سیستم استارت موتور برق : موتور برق در دو نوع هندلی و استارت با باتری وجود دارد. در نوع هندلی بوسیله سیم هندل و کشیدن آن موتور شروع به کار می کند و در نوع استارتی، موتور توسط باتری که در هنگام استفاده از موتور برق شارژ شده است روشن می شود. شارژر باتری در این نوع موتور برق معمولا" از جنس استنلس استیل بوده که از خوردگی آن جلوگیری می کند.

پنل کنترلی :

یک بخش کنترلی است که بسته به نوع موتور برق وضعیت کارکرد، اخطار ها و علایم هشدار دهنده را به کاربر اطلاع می دهد. تمامی مواردی از جمله ولتاژ خروجی، وضعیت روغن، مقدار سوخت، تبدیل جریان به مستقیم یا متناوب و ... در این قسمت قرار دارد.

در صورت تمایل به خرید انواع ژنراتور یا موتور برق می توانید به سایت آی ناین مراجعه کنید. در این سایت مقالات بسیاری زیادی در خصوص نحوه استفاده و نگهداری از موتور برق قرار داده شده است.

آدرس سایت : www.i-9.ir

شماره تماس : 45537-021