زعفران، خواص دارویی و غذایی

گل زعفران حاوی چربی، مواد معدنی و موسیلاژ است. زعفران طبع گرم و خشکی دارد و بیشتر به روش های مختلف از جمله پودر زعفران و... برای تهیه ی سوپ ها و نوشیدنی های گرم استفاده می شود. این گیاه اصولا در فصل پاییز رشد می کند و اندازه ی آن 25 تا 30 میلی متر است، به همین دلیل در پاییز جلوه خاصی به زمین و دشت های کشاورزی می دهد.

ویتامین ث یا همان اسید اسکوربیک، برای سلامت انسان بسیار حیاتی و مهم است و باعث تحریک سیستم دفاعی و ایمنی بدن انسان برای تولید گلبول‌های سفید می‌ شود که نیروی دفاعی بدن در برابر بیماری‌ها و عوامل میکروبی و ویروسی و همین طور برای تولید کلاژن، ضروری است.

کلاژن برای تولید سلولی در بدن جهت ترمیم زخم و جراحت، رشد عضله، ترمیم رگ های خونی و تولید بافت، ضروری است. زعفران خاصیت ضد سرطانی دارد واز آن به عنوان یک داروی ضد تومور استفاده می کنند. بر اساس تحقیقات پزشکی ثابت شده که مواد آنتی اکسیدان موجود در این گیاه خاصیت ضد سرطانی دارد. از نتایج این بررسی بنظر می آید که استفاده از زعفران، از بروز ژن های سرطان زا جلوگیری می کند و در بهبود مولکول های دی ان ای آسیب دیده تاثیر زیادی دارد. مصرف زعفران در پیشگیری از بروز افسردگی موثر است.

 بر اساس تحقیقات امروزی نیز نتیجه گرفته اند که زعفران دارای خواص ضد افسردگی است و این در حالی است که بر اساس طب سنتی به زعفران خواص شادی بخشی و خنده آوری نیز نسبت داده اند. بر اساس نتایج این تحقیقات استفاده از زعفران در غذا و نوشیدن یک فنجان چای زعفران برای اعصاب تاکید می شود، این گیاه افزایش دهنده تمرکز حواس است و برای پیشگیری از آلزایمر و پارکیسون موثر است. زعفران در درمان  افسردگی، دردهای عصبی و کم خوابی موثر است.

زعفران به مواد غذایی عطر و رنگ خاصی می دهد و به همین دلیل از زعفران در صنایع غذایی مثل: سوسیس سازی، شیرینی سازی مانند تهیه کردن پودرهای کیک، در داروسازی مانند داروهای ضد افسردگی، در نساجی مانند رنگ کردن پارچه های ابریشمی، در تولید و تهیه مشروبات الکلی و غیر الکلی به عنوان طعم دهنده طبیعی و در صنایع لبنی و... از این گیاه استفاده می کنند. همچنین زعفران در دوران شیردهی هم بسیار تاثیر گذار و باعث افزایش شیر مادر می شود.

زعفران را اصولا در شهرستان های خراسان رضوی، نیشابور، تربت حیدریه و....پرورش میدهند و به تازگی دراستان های دیگر مانند تبریز و لرستان  و اصفهان هم کاشت و برداشت این محصول انجام می شود. زعفران در مناطق سردسیر بهتراز مناطق گرمسیر رشد پیدا می کند. هرچقدر منطقه سردسیرتر باشد کیفیت آن زعفران بیشتراست.

علاوه بر خود زعفران دمنوش این گیاه با ارزش هم خاصیت زیادی دارد، خواص دمنوش زعفران بسیار زیاد و مهم است و برای اعصاب و درد های گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد. زعفران باید دور از نور و رطوبت نگهداری شود، زعفران را درظرف های شیشه ای یا فلزی دربسته نگهداری می کنند. اسانس زعفران قابل تبخیر شدن است، بنابراین درب ظرف زعفران را می بندند، درصورت باز بودن درب ظرف این گیاه اثرات داروئی و کیفیت آن کاهش پیدا می کند. مصرف سه گرم زعفران برای یک نفر در ماه بسیار خوب و سودمند است و مصرف بیش از اندازه آن برای هر نفر در ماه مضر است.

به طوری که مصرف 5 گرم زعفران در یک وعده غذائی می تواند باعث مرگ انسان شود. مصرف زعفران در دوزهای بالا می تواند به طور دقیقی خطرناک باشد، زیرا غلظت بالای مواد تشکیل دهنده فعال  آن می تواند اثرات زیادی بر روی بدن داشته باشد. در این صورت، در دوزهای کم اصوولا زعفران دارای عوارض جانبی شایع نیست و یا خاصیت آلرژیک بودن ندارد.

اگر شما به سلامتی خود اهمیت ویژه ای می دهید و مصرف زعفران برایتان مهم است، توصیه می شود که زعفران اصل را مستقیم از خود کشاورز بخرید. البته خرید اینترنتی زعفران هم وجود دارد که باعث سهولت در خرید زعفران می شود، پیاز زعفران باید درشت، سالم، شاداب و 7 ساله و بدون هرنوع بیماری باشد سپس بعد از اطمینان از سالم بودن پیاز زعفران پوست های اضافی و کپه هر پیاز را جدا می کنند. سپس برای جلوگیری از آفت بعد از کشت بهتر است هر 100 کیلو پیاز را با 300-500 گرم سموم جیوه ای مانند سرزان، تری تیزان، گرانوزال آغشته کرد.

در هر هکتار برای کاشت این محصول 2 تن پیاز لازم می شود. در سال هفتم به بعد باید پیاز ها بیرون آورده شوند زیرا گیاه ضعیف و پیازها پوچ می شود و بعد از تقریبا دو سال نابود می شوند. مقدار پیازی که در سال هفتم از زمین در می آید، 5 برابر حاصل سال اول است. یکی از سوغات مشهد زعفران است که سوغات مهم و پر فروشی به حساب می آید، امروزه ایران یکی از بزرگ ترین صادر کننده های زعفران به کشور های مختلف است.

با ورود صنعت به برخی کشورها مانند انگلستان تولید زعفران کم شد و این کشور به تولید محصولات دیگرمانند شکلات و وانیل و... روی آورد. ولی در بعضی از کشورها چون این محصول قدیمی بود مثل فرانسه و اسپانیا تولید این گیاه باقی ماند.

تقریباً تمام زعفران در ابتدا در کشور اسپانیا درغرب تا کشمیردر شرق رشد کرده، تولید زعفران را می توان در استرالیا، کانادا، آفریقای مرکزی، چین، مصر، قسمت هایی ازانگلستان، فرانسه، اسرائیل، مکزیک، نیوزیلند، سوئد،ترکیه، ایالات متحده، پیدا کرد. یونان یک تولید کننده زعفران، با سابقه 3 قرن کشت زعفران است که به کشورهای زیادی هم صادرات خود را آغاز کرده است. زعفران گیاهی است نیمه گرمسیری و در مناطقی که زمستان های متعادل و تابستان گرم و خشک دارد به خوبی رشد می کند. زعفران در مقابل سرما مقاوم است ولی چون دوران رشد آن در فصل پائیز و زمستان و اوایل بهار است مسلما در این دوران به هوای مناسب و معتدلی نیاز دارد. در دوره استراحت گیاه (تابستان) بارندگی یا آبیاری برای آن مضر است، به همین علت کشت و کار آن در مناطق گیلان و مازندران و مناطق گرم جنوب کشور وجود ندارد.

به دلیل همین طبع گرمی که دارد می تواند خود را با شرایط آب و هوایی وقف دهد. یکی از قدیمی ترین و شناخته شده ترین کاربردها و خواص این گیاه کم شدن و کاهش ناراحتی معده و نفخ بیش از اندازه شکم است.

خاصیت آرام بخشی و ضد التهابی زعفران باعث درمان معده شده و التهاب را کم می کند. زعفران باعث می شود، مشکلاتی مثل یبوست، نفخ، گرفتگی و دیگر شرایط جدی مانند زخم معده درمان شود. درمان اسپاسم های موقتی و کاهش درد، از خواص زعفران محسوب می شود. برای افرادی که از آسیب های ورزشی، آرتریت، نقرس و سایر شرایط التهابی رنج می برند، این یک درمان عالی است. همین طور برای درمان زخم ها و زخم های موضعی ، آنتی اکسیدان های موجود در زعفران می تواند باعث بهبود سریع آن ها شود. زعفران ادویه و رنگ دهنده با ارزشی است که بو و طعم بی نظیری دارد و برای بهبود بعضی از بیماری ها مفید است. زعفران در جنوب غرب آسیا، جنوب اسپانیا و جنوب اروپا رشد می کند اما کشور ایران نیز در تولید زعفران بسیار شهرت دارد. یکی از خاصیت های مهم زعفران کاهش غشار و چربی خون است  و مصرف این گیاه پر سود خون ریزی بعد از زایمان را از بین می برد،برای کاهش کلسترول خون هم توصیه می شود.علاوه بر خواص فوق خاصیت ضد التهابی هم دارد، ماساژ دادن و قرقره با آب این گیاه عفونت لثه و دندان را نابود می کند. خاصیت مهم تر و با اهمیت تر این است که برای درمان سرطان و افسردگی هم کاربرد فراوانی دارد و یک آرامبخش قوی محسوب می شود.

استفاده به صورت موضعی از زعفران برای درمان سوختگی هم تجویز می شود، در درمان سرع و تشنج هم کاربرد دارد برای بهبود سرفه، برونشیت و آسم هم مفید است،زعفران ادرار آور هم هست و برای عفونت ادراری تجویز می شود.

دمنوش زعفران به هضم غذا کمک می کند. یکی از خواص درمانی آن، این است که اثر مسکن را دارد و همچنین باعث تقویت قوای جنسی می شود. مخلوط  آن با شیر ولرم باعث خواب راحت می شود. قاعده آور و همچنین در تقویت حافظه هم نقش موثری دارد، مخلوط شیر و زعفران حساسیت و خارش پوست را التیام می بخشد. برای پاکسازی کلیه و مثانه هم مفید است.

این طلای سرخ خون ساز است و به گردش خون کمک می کند، زعفران بهرامن یک نمونه از بهترین و مرغوب ترین و با کیفیت ترین نوع زعفران است.