نماز یکی از ارکان اساسی دین اسلام است و بر مسلمانان واجب است که در هر شرایطی آن را به جا آورند. نمازخواندن سبب آرامش قلب و احساس نزدیکی به خدا می‌شود که پنج مرتبه در روز باید آن را ادا کرد. اما گاهی برای ما پیش می‌آید که کاری داریم و در مورد ادای نماز در آن شرایط شک داریم. یکی از این موارد هنگام سفر کردن است. ممکن است زمان بلیط و سفر شما با زمان اذان تداخل داشته باشد و مدت زمان سفر شما طولانی باشد و نماز شما بعد از رسیدن به مقصد قضا شود. در این حالت چه باید کرد؟ این سؤالی است که ممکن است برای مسافران پیش بیاید. نماز خواندن در هواپیما به چه صورت است؟ در این مقاله به بررسی شرایط و نکات لازم برای نماز خواندن در هواپیما از دید مراجع فقهی خواهیم پرداخت.

شرایط نماز خواندن در هواپیما

نماز خواندن در هواپیما شرایط ویژه‌ای دارد که در صورت عدم رعایت آن‌ها نماز باطل می‌شود. در ادامه به برخی از شرایط نماز خواندن در سفرهای هوایی اشاره شده است:

زمان نماز

قبل از سفر و قبل از رزرو بلیط هواپیما، بهتر است زمان‌های اقامه نماز را بررسی کنید. اگر پرواز شما در زمان نماز باشد و تا زمان اقامه نماز بعدی توقفی ندارد، می‌توانید برنامه‌ریزی کنید که در هواپیما نماز بخوانید. برای این موضوع بهتر است لوازم مربوط به نمازخواندن مانند چادرنماز، مهر و سجاده را در کیفی دستی و خارج از چمدان خود قرار دهید و در نزد خود بگذارید.

محل مناسب

در هواپیما، فضای کافی برای نماز خواندن وجود ندارد. اما می‌توانید در صندلی خود نشسته و به سمت قبله (مکه) بایستید. باتوجه‌به طراحی کابین، معمولاً امکان ایستادن وجود ندارد، بنابراین نشستن و انجام نماز با حرکات لازم نیز کافی است. نماز را تا حد توان، باید ‌خواند و لازم است در همه حالات نماز، قبله و سایر شرایط را رعایت کنید و در صورت عدم امکان، به‌اندازه‌ای که اسم رکوع و سجود بتوان روی آن گذاشت، خم شوید.

پوشش و حجاب

توجه داشته باشید که پوشش مناسب و حجاب اسلامی را رعایت کنید. اگر امکان تغییر لباس وجود ندارد، سعی کنید با پوشیدن لباس‌های مناسب در طول پرواز، حجاب خود را حفظ کنید.

وضو گرفتن در هواپیما

یکی از ویژگی‌های مثبت سفر با هواپیما، داشتن امکاناتی نظیر سرویس بهداشتی است. شما می‌توانید در سرویس بهداشتی هواپیما به‌راحتی وضو بگیرید و پس از آن نماز خود را به جا بیاورید.

نماز خواندن در وسیله نقلیه در حال حرکت از دید مراجع مختلف دینی

نماز خواندن در هواپیما و سایر وسایل نقلیه قواعد خاصی دارد که فقط فقها و عالمان دینی می‌توانند در مورد آن نظر دهند. در ادامه به بررسی نظر مراجع تقلید دررابطه‌با نماز خواندن در هواپیما می‌پردازیم:

نظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی درمورد نماز خواندن در هواپیما:

اگر مکان نمازگزار متحرک باشد به‌طوری که نتواند کارهای نماز را به طور عادی انجام دهد، نماز او باطل است. مطابق این اصل، نماز خواندن در کشتی و قطار و مانند آن درصورتی‌که که نمازگزار بتواند کارهای نماز را صحیح انجام بدهد موردی ندارد.

نظر آیت الله العظمی سیستانی در مورد به‌جا آوردن نماز در حین پرواز:

اگر وقت نماز تنگ بود و احتمال قضاشدن نماز وجود داشت و سفر شما طولانی بود، نماز را باید خواند و اشکالی ندارد. اما اگر مکلف با هواپیما سفر کند، و بخواهد در آن نماز بخواند، درصورتی‌که بتواند به هنگام نماز روبه‌قبله بودن و استقرار داشتن و دیگر شرایط را رعایت کند، نمازش صحیح است، وگرنه درصورتی‌که وقت داشته باشد و بتواند پس از خروج از هواپیما نماز واجد شرایط را بجای آورد، نمازش در هواپیما صحیح نیست.

به جا آوردن نماز از نظر آیت الله العظمی وحید خراسانی در هواپیمای در حال حرکت:

در نماز واجب، مکان نمازگزار نباید حرکتى داشته باشد که مانع از آرامش بدن نمازگزار و انجام واجبات نماز باشد و شخص باید طوری برنامه‌ریزی کند تا بتواند نماز را در وقت آن و در حالت استقرار و روبه‌قبله بخواند.

نظر آیت الله العظمی صافی گلپایگانی درمورد نمازخواندن در حین حرکت:

اگر زمان نماز خواندن تنگ بود و در صورت به‌جای نیاوردن آن، نماز شما قضا می‌شد، در وسیله نقلیه متحرک می‌توانید نماز بخوانید.

نمازخواندن در هواپیما از نظر پایگاه اطلاع رسانی حوزه:

اگر فرصت کم باشد، می‌توانید نماز آن روز یا شب را در هواپیما به هر شکلی که ممکن است بخوانید. اگر ایستاده، ایستاده والا نشسته بخوانید و اگر جا برای نماز خواندن نبود، و صبر کردن شما باعث می‌شود که فرصت نماز از دست برود، همان‌طور که روی صندلی نشسته‌اید نماز را بخوانید و برای رکوع و سجود اشاره نمایید. یعنی برای رکوع مقداری خم شوید و ذکر را بگویید. سپس برای سجده کمی بیشتر خم شوید و ذکر سجده را بگویید.

• نمازخواندن در حین سفر هوایی از نظر آیت‌الله خامنه‌ای:

اگر مسافر می‌تواند علم و اطمینان به محل قبله پیدا کند و نماز را در وقت بخواند، باید صبر کند؛ ولی اگر نماز قضا می‌شود به هر طرف که گمان بیشتر دارد، نماز بخواند و اگر هیچ راهی برای یافتن جهت قبله ندارد و گمانش هم به هیچ طرف نمی‌رود برای احتیاط باید به چهار طرف نماز بخواند و اگر برای چهار طرف وقت ندارد، به هر اندازه که وقت دارد نماز بخواند.

نکات مهم برای نماز خواندن در هواپیما

نکات مهمی از جمع‌بندی سخنان مراجع تقلید و رعایت حقوق دیگر مسافران وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:

قضا کردن نماز

اگر به هر دلیلی نتوانستید نماز را در زمان خود بخوانید، می‌توانید آن را قضا کنید. بهتر است پس از فرود در اولین فرصت نماز را به جا آورید.

احترام به حقوق دیگر مسافران

در هنگام نماز خواندن، به دیگر مسافران احترام بگذارید. سعی کنید مزاحمتی برای آنها ایجاد نکنید و در فضایی آرام و بی‌صدا نماز خود را به جا آورید.

کلام آخر

نماز خواندن در هواپیما امکان‌پذیر است، اما نیاز به توجه و دقت دارد. با رعایت نکات فوق و نظر مراجع تقلید، می‌توانید عبادت خود را انجام دهید و درعین‌حال به دیگر مسافران احترام بگذارید. همواره به یاد داشته باشید که خداوند در هر مکان و زمانی شنونده دعاها و عبادات ماست. با رعایت این نکات، می‌توانید تجربه‌ای روحانی و آرامش‌بخش را در سفرهای هوایی خود داشته باشید.