در سال های اخیر در ایران به مانند سایر کشورهای دنیا، نیاز به وکیل پایه یک دادگستری متخصص بیش از پیش احساس می شود و جامعه حقوقی کشور با توصیه و رهنمود های بزرگان این رشته بسوی این مهم گام بر می دارند. یکی از این تخصص ها، تسلط به امور کیفری می باشد که بدواً باید به تعریف وکیل کیفری بپردازیم.

وکیل کیفری کیست؟ وکیلی که علاوه بر تسلط به قواعد عمومی حقوق که لازمه اخذ پروانه وکالت دادگستری می باشد در امور کیفری با علم اندوزی و کسب تجربه، خود را آماده ارائه خدمت به ارباب رجوعان خود در دفاع از حقوق ایشان در محاکم کیفری می نماید. در محاکم موصوف هر شخصی ممکن است در مقام شاکی یا در مظان اتهام بر آید که وکیل کیفری در هر دو مورد می تواند با علم خود کمک شایانی به موکل خود نماید.

بطور نمونه بسیاری از ارباب رجوعان در صورت مغبون شدن خود توسط دیگران، آن فرد را کلاهبردار و خواهان شکایت کلاهبرداری از ایشان می باشد. این در حالیست که یک وکیل کیفری یا وکیل خانواده پس از شنیدن صحبت های موکل خود و انطباق موضوعی و حکمی با قوانین و مقررات کیفری باید مشورت های لازم را به موکل خود بدهد زیرا که در مواردی موضوع مطرح شده فاقد جنبه کیفری است و باید از طریق محاکم حقوقی موضوع پیگیری شود و بالعکس؛ بدین معنی که شاید موضوع مطرح شده دارای وصف کیفری بوده و بتوان آن را از طریق محاکم کیفری پیگیری نمود و بدلیل سرعت بالای رسیدگی در دادگاه های کیفری و همچنین هزینه دادرسی به مراتب کمتر، منافع موکل چه از باب زمان و چه از منظر مادی بیشتر تأمین می گردد.

اما زمانی که موکل، در مظان اتهام است موضوع بسیار متفاوت است. افراد بعد از دریافت ابلاغیه از دادسرا و احضار به شعبه بازپرسی یا دادیاری، غالباً با این استدلال که بی گناه هستند به شعبه مراجعه و بعضاً با تفهیم اتهام و جلب مواجه می شوند که این موضوع باعث تکدر خاطر خانواده موکل می گردد.

در این مواقع افراد بایستی با مراجعه به یک وکیل کیفری و با راهنمایی های ایشان و یا در معیت وکیل خود به شعبه مراجعه نمایند تا نه تنها با عواقب بازداشت موقت روبرو نشوند بلکه از اقرار های غیر ضروری خودداری نموده و شرایط دفاع و ارائه ادله مثبت حقانیت ایشان را برای وکیل کیفری خود فراهم نماید.

وکیل کیفری باید علاوه بر تسلط به قوانین کیفری، تجربیات و آشنایی های لازم با دادسراها، دادگاه و محاکم کیفری را در کارنامه خود داشته باشد و مضافاً با پیگیری و مطالعه نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه، آرای وحدت رویه در امور کیفری صادره از هیأت عمومی دیوان عالی کشور و همچنین دکترین حقوقی می تواند کمک شایانی به حفظ حقوق موکل خود در محاکم کیفری نماید.

آنچه که وکیل کیفری در شکایات کیفری پیگیری می نماید و به همراه دادستان یا مقام قضایی در پی کشف آن می باشد روشن شدن ابعاد مختلف پرونده و سه رکن اصلی تحقق هر جرمی با عناوین عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی می باشد. تطبیق موضوع با عناصر موصوف، تعیین نمودن زمان تحقق جرم، شمول مرور زمان بر بزه مطرح شده، ضرر و زیان وارده به زیاندیده و غیره همه از عواملی می باشد که موفقیت شاکی یا متهم را در پی خواهد داشت و در حقیقت وکیل کیفری با تسلط علمی و تجریه تخصصی خود در کنار مقام تحقیق (بازپرس، دادیار یا دادستان) تمامی زوایای فوق را بیش از پیش روشن و از تضییع احتمالی حقوقی اصحاب دعوی جلوگیری می نماید.

لازم به ذکر است در پرونده های کیفری، فرد می تواند دو وکیل دادگستری را به جهت دفاع از حقوق خود به دادگاه تعرفه نماید و مستنداً به ماده 385 قانون آیین دادرسی کیفری در جرائمی که مجازات قانونی آنها اعدام، قصاص نفس، حبس ابد و غیره می باشد، شخص می تواند حداکثر از سه وکیل کمک گرفته و ایشان را به دادگاه معرفی نماید.

البته در برخی پرونده ها از جمله عناوینی که مجازات آن سلب حیات یا حبس طولانی مدت است یا جرایم اطفال، قانون گذار حضور وکیل را الزامی دانسته و حتی اگر متهم توان مالی استفاده از وکیل را نداشته باشد، دادگاه برای ایشان وکیل (وکیل تسخیری) خواهد گرفت.

تنها استثنای انتخاب وکیل کیفری در تبصره ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 1392 بیان شده است که اعلام می دارد: در جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور و همچنین جرایم سازمان یافته که مجازات آنها مشمول ماده ۳۰۲ این قانون (جرائم موجب مجازات سلب حیات – جرائم موجب حبس ابد – جرائم موجب مجازات قطع عضو و جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان ثلث دیه کامل یا بیش از آن – جرائم موجب مجازات تعزیری درجه چهار و بالاتر- جرائم سیاسی و مطبوعاتی) است، در مرحله تحقیقات مقدماتی، طرفین دعوا وکیل یا وکلای خود را از بین وکلای رسمی دادگستری که مورد تأیید رییس قوه قضاییه باشند انتخاب می نمایند. اسامی وکلای مزبور توسط رییس قوه قضاییه اعلام می گردد. البته باید توجه داشت این محدودیت فقط در مرحله تحقیقات (دادسرا) اعمال می شود و اشخاص در دادگاه بدوی و دادگاه تجدیدنظر در انتخاب وکیل کیفری مورد اعتماد خود آزاد می باشند.

البته یکی از اداره‌هایی که در سال 1316 در ایران راه اندازی شده است، اداره معاضدت کانون وکلای دادگستری است. این اداره از زیر مجموعه‌های کانون وکلا به شمار می‌رود. هدف از تاسیس این اداره، کمک به افراد و طرفین دعاوی محروم و بی بضاعت در پرونده‌های مختلف کیفری و حقوقی است. بنابراین اقشار کم درآمد که توان مالی کافی برای پیگیری پرونده‌های خود را ندارند، می‌توانند با مراجعه به این اداره، از خدمات مربوط به وکیل کیفری رایگان و وکیل حقوقی رایگان، بهره مند شوند. در این زمینه لازم به ذکر است که دو نوع وکیل رایگان وجود دارد که عبارتند از وکیل تسخیری و وکیل معاضدتی.

اما دعاوی کیفری شامل چه دعاوی می باشند؟

دعاوی کیفری به آن دسته از دعاوی گفته می شود که در خصوص اعمال و رفتارهایی مطرح می گردد که قانون آنها را جرم دانسته و در قوانین کیفری برای آنها مجازات تعیین نموده است. در حالی که در دعاوی حقوقی موضوع  دعوا پیرامون ارتکاب جرم نمی باشد بلکه مربوط به اختلافات دیگری از جمله قرارداد ها،امور مالی و غیره می باشد.

از جمله دعاوی کیفری متداول در دادگاه های کیفری ، میتوان به جرائمی چون سرقت، کلاهبرداری، حمل مشروبات الکی و مواد مخدر، زنا، قاچاق کالا و ارز، احتکار، جعل وتزویر، استفاده از سند مجعول، لواط، قذف، مفسد فی الارض، محاربه، بغی، قصاص، سو قصد به مقامات سیاسی خارجی، تهیه و ترویج سکه قلب، محو یا شکستن مهر و پلمب و سرقت نوشته ها از اماکن عمومی، تخریب اموال، ارتشا، ربا، تمرد نسبت به مأمورین دولتی، نفقه، تهدید، افترا، ورشکستگی به تقلب، ورشکستگی به تقصیر، نزاع های خیابانی و ضرب و شتم، اخاذی، خیانت در امانت، صدور چک بی محل و امثال آنها اشاره کرد.

دعاوی کیفری چون مرتبط با ارتکاب جرائم می باشد قبل از اینکه در دادگاه مورد رسیدگی قرار گیرد در دادسرا مورد رسیدگی قرار می گیرند که اصطلاحاً در این مرحله تحقیقات مقدماتی راجع به ارتکاب یا عدم ارتکاب جرم مورد بررسی قرار می گیرد. سپس در دادگاه کیفری در این خصوص رأی صادر می گردد .دادگاه های کیفری نیز خود به دو دسته دادگاه های کیفری یک و دادگاه کیفری دو تقسیم بندی می شوند که جرایم با درجه اهمیت زیاد از جمله قتل، تجاوز به عنف، زنا در دادگاه کیفری یک مورد رسیدگی قرار می گیرد و باقی جرایم در دادگاه کیفری دو رسیدگی می شود.

اکنون می توانید با دقت به موارد فوق ضمن مراجعه به یک وکیل کیفری ضمن بررسی سوابق و موفقیت های ایشان در پرونده های کیفری متوجه شوید که آیا وکیل مذکور، وکیل مناسبی برای پیگیری پرونده حقوقی شما می باشد یا خیر؟ البته آنچه بعضاً در میان افراد باب شده است؛ سن وکیل می باشد که این موضوع اصلاً معیار و خط کش مناسبی برای بررسی توانایی های یک وکیل کیفری خوب نمی باشد. ممکن است شخصی دارای سن بالایی بوده اما توان و انگیزه کافی برای پیگیری شکایت کیفری را نداشته باشد زیرا که در دعوی کیفری بر خلاف دعوی حقوقی اکثراً وکلا بایستی ضمن مراجعه مکرر به دادسرا و تبادل اطلاعات پرونده با بازپرس یا دادیار، دائماً به پزشکی قانون، کمیسیون های پزشکی، کلانتری، پلیس آگاهی و دفاتر کارشناسان رسمی دادگستری؛ سعی در اثبات حقانیت موکل خود باشند که این مراجعات مکرر نیازمند توان بدنی و انگیزه جوانی توأم با علم حقوقی و تجربه کافی می باشد.

نتیجتاً به دلیل اهمیت و عواقب سنگین در پرونده های کیفری و ارتباط مستقیم این نوع شکایت ها با جان و مال و آزادی افراد و به دلیل اینکه در دادگاه های ایران هر موضوع کیفری صرفاً یکبار مورد رسیدگی قرار می گیرد و شکایت دوباره میسر نمی باشد، انتخاب روش و شکایت اشتباه باعث تضییع حقوق افراد می گردد. لذا به منظور جلوگیری از اتلاف وقت، پول و احیاناً برخورد با مجازات های حبس، حتماً باید از وکیل کیفری با تجربه و متخصص در این امور مشورت بگیرید.

موسسه حقوقی وکلای رأی مثبت مفتخر است با جمع نمودن وکیل پایه یک دادگستری ، حمایت تخصصی در امور کیفری را به متقاضیان خود در بالاترین سطح ممکن ارائه نماید.