وقتی خرید کالای دست دو یک انتخاب است، نه اجبار

بحران‌های زیست محیطی دیگر یک مسئله برای نسل‌های بعد نیستند. به شکل روزمره دامن‌گیر ما هستند و هر روز بیشتر پیامدهای بحران‌هایی مثل کمبود آب، گرمایش زمین، آتش‌سوزی جنگل‌ها، تولید انواع آلایندگی‌ها و… را حس می‌کنیم و اثر آن‌ها را روی سلامت جسم و روان خود می‌بینیم.

خیلی وقت‌ها صحبت از خرید وسایل دست دوم که می‌شود، افراد از اصطلاح معروفی استفاده می‌کنند: «یه نو بخر، خیال خودت رو راحت کن!». این روزها که بحران‌های محیط زیستی و گرمایش زمین، بسیاری از اهالی کرهٔ زمین را نگران کرده است، دلسوزان طبیعت این جملهٔ «یه نو بخر، خیال خودت رو راحت کن» را در بسیاری از موارد غلط می‌دانند. با توجه به شرایط فعلی محیط زیست، خریدن وسایل نو در خیلی از موارد، به جای راحتی بیشتر، نگرانی‌ها و دردسرها و آلودگی‌های بیشتری می‌سازد.

کالای دست دو، انتخاب من برای نجات زمین

واقعیت این است که فارغ از دلایل اقتصادی، خرید کالای دست دو به معنای بازگشت یک کالای قابل استفاده به چرخه مصرف است. یعنی مثلا به جای این که یک شلوار جین سالم که برای تولید آن نزدیک به ۷٫۵۰۰ لیتر آب مصرف شده، به زباله تبدیل شود، در دیوار آگهی می‌شود و توسط شما خریداری شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. بله به همین سادگی شما از هدر رفتن مصرف روزانه آب ۴۸ نفر جلوگیری کردید! شما توان خرید یک شلوار نو را داشتید، اما انتخاب کردید تا با خرید دست دو به نجات زمین کمک کنید.

فعالان محیط زیست معتقدند که خریدن وسایل دست دوم ربطی به وضعیت مالی و تمکن اشخاص ندارد، و افراد از هر طبقه و با هر میزان ثروت باید در آن دخیل شوند و خرید لوازم کارکرده را کمکی بزرگ به زندگی خود و آیندگان در نظر بگیرند.

اثرات تخریبی تولید لوازم نو، با مثال و آمار

• یخچال: با تولید هر یخچال، ۳۲۰ کیلوگرم دی‌اکسیدکربن تولید و به آسمان آبی اضافه می‌شود. این یعنی برای تولید هر ۱۰ یخچال، حجم غول‌پیگری از دی‌اکسیدکربن در ابعاد یک ساختمان ۴ طبقه به هوا می‌رود.
• لپ‌تاپ: برای تولید هر لپ‌تاپ نیز مانند شلوار جین به ۷٫۵۰۰ لیتر آب نیاز است. اگر بر اساس آمارها، میزان نوشیدن آب هر انسان را ۴ لیتر در روز در نظر بگیریم، میزان آبی که برای تولید هر لپ‌تاپ مصرف می‌شود، برابر با مقدار آبی‌ست که یک انسان طی ۵ سال می‌نوشد!
• لباس و کفش: از چرخهٔ مصرف خارج شدن هر وسیله، آن را وارد فرآیند بازیافت و تجزیه می‌کند. هر چه میزان کالاهای دورریختنی بیشتر باشد، آلودگی‌های محیط زیستی و گازهای گلخانه‌ای ناشی از تجزیه بیشتر می‌شود و ریز ترکیبات خطرناک بیشتری به آب و خاک راه پیدا می‌کند. تجزیه بعضی لباس‌ها گاه تا ۲۰۰ سال به طول می‌انجامد!
• لوازم چوبی: تولید وسایلی نظیر میز و تخت و مبل و صندلی از بزرگترین تهدیدها برای جنگل‌ها به شمار می‌آید. برای تولید یک دست مبل و صندلی حداقل به یک درخت چهار متری با قطر ۲۰ سانت نیاز است و این چیزی کمتر از فاجعه نیست.

توسعه پایدار و نقش کسب‌وکار پایدار

یکی از مهم‌ترین مولفه‌های توسعه پایدار، گسترش فرهنگ استفاده از کالای دست دو و کارکرده است. توسعه پایدار فقط محدود به سیاست‌گذاری‌های دولتی نیست و بدون تغییر سبک زندگی، آموزش و تغییر الگوی مصرف نمی‌توانیم به توسعه پایدار همه‌جانبه فکر کنیم. در این میان، یکی از مهم‌ترین موضوعات دغدغه محیط‌زیست برای کسب‌وکارها است تا بتوانند اساس و ذات کسب‌وکار را پایدار بنا کنند و مداوم به خلق ارزش‌های مشترک بین کسب‌وکار خود و مسئله محیط‌زیست بیاندیشند.

یکی از نمونه‌های پایداری کسب‌وکار، «دیوار» است. دیوار با تسهیل خرید و فروش لوازم دست دوم و تشویق افراد به این کار، قدم‌های بزرگی در جهت حفظ منابع و محیط زیست برداشته است. کمپین «نجات زمین با دست دوم» که بیلبوردهای آن این روزها در جای‌جای شهر دیده می‌شود، الهام گرفته از جریان‌های سبز جهانی است که با ترویج فرهنگ دست دوم، ز­­­­مین و آسمان را آبی‌تر می‌خواهند. «نجات زمین با دست دو» به ظاهر شعار کمپین مسئولیت اجتماعی دیوار است، اما در واقع ماموریتی است که اگر همه به آن باور داشته باشند، انجام شدنی است.