آشنایی با 10 ماده شیمیایی پرکاربرد
مواد شیمیایی در صنعت نقش مهم و اساسی دارد، چون انجام بسیاری از واکنش ها و تولید تجهیزات نیازمند استفاده از این مواد است. همچنین استفاده از برخی از این مواد در صنایع غذایی بسیار اهمیت دارد. چون ساختار و ترکیباتی که در آن ها وجود دارد، برای سلامت انسان مضر نیست. از جمله این مواد، افزودنی های خوراکی هستند که شامل نمک ها، رنگ ها و نیترات ها هستند. استفاده از نیترات ها برای افزایش مدت نگهداری مواد خوراکی است. علاوه بر مواد غذایی، مواد شیمیایی نقش مهمی در صنایع دارویی، تولید مواد شوینده، نساجی، پزشکی، کشاورزی و همچنین صنایع فولاد و ذوب آهن دارند.
پس با توجه به عللی چون افزایش زمان ماندگاری، دادن عطر، مزه و رنگ خوب به مواد خوراکی، کنترل اسیدیته و همچنین بهتر کردن شکل و بافت مواد غذایی، لازم است که از مواد شیمیایی مخصوصی استفاده شود. در این مقاله شرکت جهان شیمی به معرفی 10 مورد از مواد شیمیایی پرکاربرد می پردازیم.
آسپارتام
آسپارتام یک شیرین کننده مصنوعی با قدرت شیرین کنندگی 200 برابر بزرگتر از ساکارز (قند طبیعی) است. در ساختمان آن از دو اسید آمینه L- فنیل آلانین و آسپارتیل استفاده شده است. آسپارتام در بدن به اسیدهای آمینه سازنده اش تجزیه و بعد از تجزیه به اجزای کوچکتر شکسته می شوند. بر طبق تحقیقات انجام شده، این شیرین کننده کم کالری هیچ ضرری برای بدن ندارد. اما به دلیل پایداری کم این ماده در مقابل گرما، در شیرینی پزی و پخت و پز کاربرد ندارد. استفاده عمده این شیرین کننده در تهیه آدامس هاست.
سوکرالوز
سوکرالوز به عنوان شیرین کننده مصنوعی بدون کالری است که در طی چند مرحله از شکر به دست می آید. کشف این شیرین کننده به طور تصادفی و در سال 1976 اتفاق افتاد. شیرینی این ماده بدون کالری، 650 برابر شیرین تر از قند استخراج شده است. کاربرد بیشتر این شیرین کننده در تهیه آدامس ها، غلات صبحانه، نوشابه های گازدار و بسیاری از مواد دیگر است. از خواص این ماده جذب نشدن کامل آن توسط بدن و دفع با ادرار است. از عوارض استفاده زیاد این شیرین کننده، افزایش میزان قند خون و انسولین خون را می توان نام برد.
سیترات سدیم
سیترات سدیم نمک اسید سیتریک است که فرم تری سدیم سیترات آن در صنایع غذایی کاربرد دارد. استفاده آن در پزشکی به عنوان نمک قلیایی و در آشپزخانه به عنوان نمک در پنیر و سس ها می باشد. این ماده در آب محلول و در الکل نامحلول است. به علت مزه ترشی که این ماده دارد در بسیاری از موارد به جای سرکه در غذا استفاده می شود تا عطر و طعم آن را به غذا بدهد. سیترات سدیم را در ترکیب با اسید سیتریک در بسیاری از مواد غذایی به عنوان محلول بافر و تنظیم کننده PH استفاده می کنند. همچنین از آن در پنیر فراوری شده، مخلوط ژلاتین، پودر شیر، مربا، بستنی و ... به کار گرفته می شود.
منتول
منتول جامدی سفید رنگ و پرمصرف در صنایع خوراکی و بهداشتی است. این ماده در آب نامحلول ولی در کلروفرم و الکل محلول است. چون این ماده در گیاهانی مانند نعنا و اکالیپتوس وجود دارد، به طور طبیعی از آن ها استخراج می شود. این ترکیب 10 کربنه به طور مصنوعی نیز سنتز می شود. کاربرد این ماده به عنوان چاشنی، ضد عفونی کننده محیط با به کار بردن چند قطره در دستگاه بخور، در ساختار پماد ویکس، کرم های اصلاح و ژل خنک کننده است. منتول در پزشکی و داروسازی نیز با خاصیت های ضد درد، آنتی اکسیدانی و ضدباکتریایی که دارد، استفاده می شود. بخورات آن بازکننده قوی برای گرفتگی بینی است.
رزین کاتیونی
در چرخه های سدیمی و هیدروژنی، برای مبادله کاتیون ها، رزین تبادل یونی کاتیونی استفاده می شود. کاتیون های اسیدی ضعیف و اسیدی قوی دو گروه از رزین های کاتیونی هستند. در این فرایند تبادل یون ها بین یک جامد و مایع انجام می شود. از کاربردهای این روش تصفیه آب های آشامیدنی و صنعتی، صنایع معدنی، تولید مواد غذایی، تولید دارو و فعالیت های کشاورزی است.
پودر کلر
ترکیبی معدنی با فرمول Ca(ClO)2 به نام هیپوکلریت کلسیم یا پودر کلر است. از مهمترین استفاده های این ماده تصفیه آب و ضدعفونی کردن آب استخرها است. کلر به شکل پودری با پایداری نسبی که دارد، دارای 60 تا 90 درصد کلر بوده و PH خنثی دارد. این ماده سفید رنگ بوده و قابلیت حل نسبتا بالایی در آب های نرم دارد، اما در آب های سخت محلول نیست.
اسید سیتریک
اسید سیتریک به عنوان یک اسید آلی ضعیف، به صورت طبیعی در میوه جات و سبزیجات یافت می شود. اسید سیتریک اسیدی است که برای ایجاد عطر و طعم بهتر در نوشابه ها و شربت ها به دوشکا اسید سیتریک آبدار و خشک استفاده می شود. کمپلکس هایی که از اسید سیتریک به دست می آید و محتوای مس، آهن، منیزیم، منگنز و کلسیم است، در نگهداری از خون و جلوگیری از منعقد شدن آن کاربرد دارد. وجود این ماده به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی در چربی ها و روغن ها مفید است.
کربنات سدیم
کربنات سدیم به صورت جامدی سفیدرنگ بوده و به نام تجاری سودااش معروف است. این ترکیب وقتی حرارت داده می شود، دی اکسید کربن آزاد می کند. دو شکل کربنات سدیم که فرم های سبک و سنگین است، دارای فرمول ساختاری یکسان اما با خواص فیزیکی ( مانند چگالی) متفاوت هستند. از کربنات سدیم سنگین در ساخت شیشه، کاشی و سرامیک استفاده می شود. از کاربردهای دیگر این ماده در ساخت صابون ها، مواد شوینده، صنایع غذایی و دارویی، نفت و گاز و تصفیه آب است. کربنات سدیم با سه روش لبلان، یا استفاده از نمک معمولی و یا استفاده از پسماند خمیر کاغذ به دست می آید.
استفاده خوراکی این ماده قلیایی کردن چوب شور، تنظیم کننده میزان ترشی، تهیه سریع ماکارونی و تولید بستنی چوبی است.
اسید بوریک
اسید بوریک جامدی سفیدرنگ بوده که به عنوان گندزدا برای از بین بردن باکتری ها و قارچ ها، بیشترین کاربرد را از گذشته داشته است. استفاده از آن در کشاورزی برای دفع آفات و حشره کش ها، بر اساس از بین بردن متابولیسم معدن جانوران است. برای جبران بور در خاک نیز این ماده را به آن اضافه می کنند. در صنعت برای تولید کاشی و سرامیک و همچنین نیروگاه های اتمی به عنوان سم نوترون نیز از اسید بوریک استفاده می شود.
براکس
براکس یا بوراکس یکی از نمک های اسید بوریک و به شکل جامد سفید رنگ است. تهیه این ماده با جمع آوری از کانسارهای تبخیر شده و یا استخراج از زمین است. از براکس در تهیه مواد شوینده ای چون صابون ها و سفید کننده ها، ساخت بافرها، در تولید مواد آرایشی و بهداشتی به عنوان عامل امولسیون کننده و یا نگهدارنده، در نرم کردن آب های سخت از طریق واکنش با کلسیم و منیزیم موجود در آن ها و آزاد کردن سدیم، به عنوان ماده افزودنی در مواد غذایی، لعاب کاشی و سرامیک، تهیه اسلایم ها، مواد سفید کننده دندان ها، تنظیم کننده اسیدیته آب استخرها و... استفاده می شود.
شرکت جهان شیمی با بیش از 3 دهه فعالیت بعنوان واردکننده و فروشنده مواد شیمیایی غذایی و دارویی با بالاترین کیفیت و بهترین قیمت در خدمت مصرف کنندگان شیمیایی و صنایع است
www.jahanshimi.com
