کدام کودکان نیاز به ارتودنسی دارند
سلامت دندان‌های کودکان مسئله ایست که والدین باید توجه کافی به آن داشته باشند. ابتدا کودکان دندان‌های شیری در می‌آورند و برای مدت قابل‌توجهی از این دندان‌ها استفاده خواهند کرد. اهمیت مراقبت از دندان‌های شیری کمتر از دندان‌های دائمی نیست، چرا که نحوه نگهداری و مراقبت از دندان شیری در سنین کودکی تأثیر بسزایی روی رویش دندان‌های دائمی خواهد داشت. زمانی که بنا به هر دلیلی بعد از رویش دندان‌های دائمی، شکل آن‌ها دفرمه باشد یعنی کج یا نامرتب باشند بهتر است به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
از کجا متوجه شویم کودک نیاز به ارتودنسی دارد
در ابتدا باید بدانید که حتی اگر ظاهر دندان‌های کودک هم رضایت‌بخش باشد، بازهم کودک باید به طور منظم توسط دندان‌پزشک کودکان چک شود. قطعی‌ترین حالتی که مشخص می‌کند کودک نیاز به ارتودنسی دارد، تشخیص پزشک است. یعنی درصورتی‌که کودک شما مرتباً چکاپ دندان را انجام دهد، دندان‌پزشک در صورت مشاهده و احساس نیاز به ارتودنسی، شما را به یک متخصص ارتودنسی ارجاع خواهد داد.
به‌صورت کلی مشاهده هر یک از علائم زیر یعنی کودک شما به‌احتمال زیاد به ارتودنسی دندان نیاز دارد و باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید:
- درصورتی‌که کودک شما بعد از پنج‌سالگی هنوز از شیشه شیر استفاده می‌کند و یا انگشت خود را می‌مکد.
- به‌جای استفاده از بینی از دهان برای انجام تنفس استفاده می‌کند.
- هنگامی که در حال غذا خوردن است و می‌خواهد لقمه را قورت دهد، به‌جای آنکه زبان را به سقف دهان نزدیک کند به دندان‌های جلو بزند.
- دندان‌های شیری کودک به‌موقع نیفتد. چه زودتر و یا دیرتر باشد، در هر دو حالت نیاز به مراجعه به پزشک دارد.
- یکی از فک‌های کودک از حالت طبیعی خارج شده باشد و جلو بزند.
- دندان دائمی کودک کج رشد کند و یا درنهایت کج باشد.
- بین تمامی دندان‌های کودک فاصله افتاده باشد.
- درصورتی‌که یکی از فک‌های کودک به چپ یا راست متمایل شده باشد.
توجه داشته باشید که بهتر است کودک شما در سنین شش تا هشت‌سالگی توسط یک متخصص ارتودنسی دندان معاینه شود. علت این کار این است که بیشتر مشکلات ابتدایی رشد فک و دندان در این سنین بروز می‌کند. اغلب ارتودنسی کودکان را بین سنین نه تا چهارده سالگی شروع می‌کنند. از طرفی به یاد داشته باشید، انجام ارتودنسی دندان در این سن بسیار مناسب است چرا که در این سن دندان‌ها هنوز درحال‌رشد هستند و درصورتی‌که رشد دندان به اتمام برسد و بالغ شوند، پروسه‌های ارتودنسی زمان بر و پرهزینه خواهد شد.
کدام نوع ارتودنسی برای کودکان استفاده می‌شود؟
درصورتی‌که تشخیص به‌موقع باشد و در همان سنین ابتدایی یعنی بین شش تا هشت‌سالگی تشخیص نیاز به ارتودنسی داده شود فاز اول درمان آغاز خواهد شد. به طور معمول در فاز اول نیاز به استفاده از انجام بریس (سیم‌کشی ارتودنسی) نیست و اغلب از تجهیزاتی مثل وسیع کننده کام و فضا نگهدارنده‌ها استفاده می‌شود. درصورتی‌که این عملیات به‌درستی انجام شود، احتمال انجام سایر درمان‌های ارتودنسی به میزان قابل‌توجهی پایین خواهد آمد. درصورتی‌که کودک نیازمند به فاز دوم درمان باشد؛ در سن ده تا پانزده سالگی که بیشتر دندان‌های دائمی رشد کرده‌اند و می‌توان بدون نگرانی اقدام به انجام بریس ارتودنسی کرد، فاز دوم انجام می‌شود. در بیشتر موارد استفاده از ارتودنسی متحرک توصیه اولیه متخصص ارتودنسی است.
استفاده از ارتودنسی متحرک
یکی از رایج‌ترین شیوه‌های ارتودنسی دندان در کودکان استفاده از ارتودنسی متحرک است. ارتودنسی متحرک از سیم و آکریل ساخته شده و دارای دو نوع است. ارتودنسی متحرک می‌تواند در یکی از فک‌های بالا یا پایین قرار بگیرد و یا برای هر دو فک استفاده شود که در این صورت ظاهری حجیم به خود خواهد گرفت.
درصورتی‌که کودک از ارتودنسی متحرک استفاده کند تنها در برخی موارد مثل شستشوی دندان، غذا خوردن و مواردی مثل شناکردن اجازه دارد پلاک را از دهان خود خارج کند.
انواع پلاک‌ها در ارتودنسی متحرک
استفاده از پلاک در ارتودنسی متحرک ضروری است. پلاک‌ها در درمان موارد زیادی مثل گسترش فک بالا، درمان فانکشنال و حرکت تک دندانی نقش دارند. در واقع بعد از ارتودنسی برای تثبیت درمان انجام شده، استفاده می‌شوند و دارای انواع مختلفی هستند مانند:
- پلاک ساده
- پلاک فانکشنال
- پلاک شفاف
- پلاک نگه‌دارنده
- پلاک invisaling
- پلاک quadhelix
- پلاک sagittal
هرکدام از این پلاک‌ها متناسب با تشخیص پزشک استفاده خواهند شد. احتمالاً نام ارتودنسی نامرئی را شنیده باشید. در ارتودنسی نامرئی از پلاک شفاف استفاده می‌شود. این پلاک‌ها به‌خوبی روی دندان می‌نشینند و در صورت آسیب‌دیدن، تعویض می‌شوند. یکی دیگر از پلاک‌های پرکاربرد در درمان کودکان، پلاک متحرک فانکشنال است که معمولاً در فاز اول برای تعادل رشد طبیعی فک پایین مورداستفاده قرار می‌گیرد علاوه‌برآن در کنترل شدت برآمدگی دندان‌های فک بالا نیز تأثیرگذار است.
فواید ارتودنسی در زمان مناسب
در برخی موارد رشد بد فک کودکان منجر به انجام جراحی در آیند خواهد شد درحالی‌که اگر درمان از طریق ارتودنسی در سنین پایین انجام شود می‌توان انحراف فک کودک را بدون نیاز به جراحی و تنها با استفاده از ارتودنسی درمان کرد.
با منظم شدن فک و دندان‌ها نه‌تنها لبخند و زیبایی در چهره کودک بیشتر خواهد شد بلکه مشکلات تنفسی مانند آپنه خواب نیز برطرف می‌شوند.
درصورتی‌که درمان در وقت مناسب و سنین پایین آغاز شود هم زمان کوتاه‌تری را طی می‌کند و هم هزینه کمتری را شامل می‌شود. چون ساختار دهان و دندان در سنین کودکی هنوز درحال‌رشد است و قابلیت شکل‌پذیری راحت‌تری دارد. از طرفی انجام مراقبت‌های دندانی مثل مسواک زدن و نخ دندان کشیدن راحت‌تر شده و همین امر احتمال پوسیدگی دندان در آینده را کم می‌کند.
جالب است بدانید که نتیجه مطالعات روان‌شناسی نشان می‌دهد کودکانی که دچار به‌هم‌ریختگی شکل دندان‌ها و مدل فک هستند، اعتمادبه‌نفس کمتری دارند و متأسفانه در برخی موارد مورد تمسخر و آزار هم سن و سالان خود قرار می‌گیرند. با انجام ارتودنسی و برطرف‌کردن این موضوع می‌توان حس اعتمادبه‌نفس را در کودک به‌شدت تقویت کرد.
با انجام ارتودنسی دندان‌ها در موقعیت صحیح قرار خواهند گرفت و کودک به نسبت زمانی که دندان نامرتبی داشت بهتر می‌تواند عمل جویدن را انجام دهد، همچنین کلمات را با آوای صحیح‌تری بیان کند و تکلم کودک بهبود یابد.
