اصلاح تعرفه، راهکاری برای تامین منابع مالی افزایش ظرفیت تولید برق
یکی از راهکارهایی که برخی از کشورهای پیشرفته برای کنترل، کاهش مصرف برق و اصلاح نظام اقتصادی صنعت برق خود ارائه کرده اند به کار گیری نظام تعرفه‌گذاری پلکانی-افزایشی است.
یادداشت- سید مسعود احمدی کارشناس ارشد انرژی- سر به سر شدن میزان تولید و مصرف برق در کشور در حالی رخ داده است که در سال‌های اخیر برنامه‌های وزارت نیرو برای افزایش ظرفیت تولید برق به دلیل کمبود منابع مالی محقق نشده است. یکی از راهکارهای تامین این منبع در برخی از کشورهای پیشرفته اصلاح تعرفه برق برای مشترکین پرمصرف است.
در روزهای اخیر محسن طرزطلب مدیر عامل شرکت مادر تخصصی تولید برق حرارتی اعلام کرده است که اجرای طرح‌های هدفمندی و پرداخت هزینه یارانه از حساب وزارت نیرو این وزارتخانه را با کمبود منابع مالی مواجه کرده است. وی همچنین اعلام کرده است که به همین دلیل سرمایه‌گذاری از محل منابع داخلی در طرح‌های توسعه‌ای صنعت برق کاهش یافته به گونه‌ای که درسال 94 تنها 943 مگاوات نیروگاه وارد مدار شده است.
بنا به اظهار فلاحتیان معاون وزیر نیرو در امور برق وانرژی برای پاسخگویی به رشد تقاضای مصرف برق، لازم است هر ساله به طور متوسط 5 هزارمگاوات ظرفیت تولید جدید به شبکه وارد شود. اما در سال های اخیر با کاهش سرمایه گذاری در این حوزه روبرو بوده ایم که باعث نزدیک شدن توانایی تولید برق و میزان پیک مورد نیاز در زمان حداکثر بار شبکه است که این اتفاق ممکن است باعث بروز خاموشی‌های گسترده در کشور به همراه دارد. در شکل(1) نسبت ظرفیت نصب شده نیروگاهی به اوج مصرف در سال‌های 91 تا 93 نشان داده شده است.
شکل(1) نسبت ظرفیت نصب شده نیروگاهی به اوج مصرف
همانطور که در شکل(1) نشان داده شده است در سال‌های 91 تا 93 نسبت ظرفیت نصب شده نیروگاهی به اوج مصرف حدود 62% کاهش داشته است. ادامه این روند باعث شده که کردی مدیرعاملشرکتتوانیر در 18 تیرماه سال 95 اعلام کند که تولید و مصرف برق تقریبا سر به سر شده است و اگر مردم صرفه‌جویی نکنند احتمال خاموشی گسترده در کشر وجود خواهد داشت.
یکی از راهکارهایی که برخی از کشورهای پیشرفته برای کنترل، کاهش مصرف برق و اصلاح نظام اقتصادی صنعت برق خود ارائه کرده اند به کار گیری نظام تعرفه‌گذاری پلکانی-افزایشی است. در این نظام ،با توجه به روند مصرف عموم مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان الگوی مصرف تعریف می‌کند و هزینه مصرف کمتر از الگو، ارزان‌تر تعیین می‌شود. با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود.
در این روش مشترکین پرمصرف که بیشترین تاثیر را بر روی بار شبکه‌های تولید برق کشور دارند، انگیزه بالاتری برای کاهش مصرف برق خود خواهند داشت. در این صورت علاوه بر کاهش نیاز کشور به تولید برق بیشتر، یارانه پنهان ناعادلانه این مشترکین نیز حذف می‌گردد. چراکه هزنیه تولید، انتقال و توزیع برق در کشور بدون در نظر گرفتن هزینه سوخت حدود 100 تومان برای هرکیلووات ساعت است در حالیکه مشترکین به صورت میانگین 50 تومان برای هر کیلووات ساعت پرداخت می‌کنند. این بدان معنی است که مصرف بیشتر برق با دریافت یارانه پنهان بیشتری همراه است.
بنابر این لازم است که وزارت نیرو به منظور کنترل مصرف برق مشترکین پرمصرف و تامین منابع مالی مورد نیاز جهت افزایش ظرفیت تولید برق در کشور در گام اول قیمت برق خارج از الگوی مشترکین پرمصرف را به گونه‌ای تعیین کند که انگیزه بیشتری برای تغییر الگوی مصرف برق خود داشته باشند.