راهبردحذف یارانه پنهان مشترکین پرمصرف برق به جای حذف یارانه نقدی

یادداشت از مسعود احمدی کارشناس ارشد انرژی- دولت می‌تواند به جای حذف یارانه نقدی مردم، راهبرد حذف یارانه پنهان مشترکین پرمصرف انرژی را در دستور کار قرار دهد. در این صورت علاوه بر حذف یارانه ناعادلانه مشترکین پرمصرف، انگیزه این مشترکین برای رعایت الگوی مصرف انرژی افزایش خواهد یافت.

چند سالی است مجلس در فرآیند تصویب بودجه سالانه با تعیین تبصره هایی بر حذف یارانه ثروتمندان اصرار می کند و دولت انجام اینکار را انکار می‌کند. در این میان مجلس از نبود اراده دولت برای حذف یارانه ثروتمندان، و دولت ممکن نبودن حذف یارانه را ناعادلانه اعلام می‌کند.اما آنچه در عمل رخ داده این است که پرداخت یارانه برای تمام افراد جامعه بار سنگینی را بر دوش دولت نهاده است. همچنین پرداخت یکسان یارانه به تمامی افراد در سطوح رفاهی مختلف اجرای عدالت در پرداخت یارانه را با چالش روبرو کرده است.

برخی از کارشناسان عقیده دارند که درموضوع هدفمند کردن یارانه‌ها، ملاحظات سیاسی بر ملاحظات اقتصادی و عدالت جویانه غالب بوده است. در اسفند ماه سال 94 محمدرضا پورابراهیمی سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال 1395 کل کشور در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که در پیشنهادهای دولت برای بودجه 95 هیچگونه موضوعی باعنوان حذف یارانه خانواده‌های پردرآمد مطرح نبوده است.

چالش بر سر حذف یارانه ثروتمندان در حالی بین دولت و مجلس بی نتیجه مانده است که حذف یارانه پنهان انرژی در کشور که هزینه‌ای به مراتب سنگین تر را به دولت تحمیل کرده است مورد غفلت قرار گرفته است. در حال حاضر حامل‌های انرژی مانند برق و گاز در کشور به صورت یارانه‌ای در اختیار مردم قرار می‌گیرد.

در این گزارش به بررسی یارانه پرداختی در حوزه برق پرداخته شده است. در حوزه برق هزینه تولید، انتقال و توزیع برق حدود 100 تومان برای هرکیلووات ساعت است در حالیکه میانگین هزینه دریافتی از مردم حدود 50 تومان برای هر کیلووات ساعت است. اختلاف هزینه تولید و پرداختی مشترکین به صورات یارانه از طرف دولت پرداخت می‌گردد. تداوم این امر در سال‌های گذشته سبب ایجاد بدهی 30 هزار میلیارد تومانی برای وزارت نیرو شده است.

برخی از کشورهای پیشرفته مانند آلمان به منظور حذف یارانه پنهان حوزه انرژی از روش‌های هوشمندی استفاده کرده اند. آنها برای اصلاح تعرفه‌های برق از نظام تعرفه‌گذاری پلکانی-افزایشی استفاده کرده اند. در این نظام با توجه به روند مصرف عموم مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان الگوی مصرف تعریف می‌کند و هزینه مصرف کمتر از الگو، ارزان‌تر تعیین می‌شود. با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینه واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود.

با در نظر گرفتن قمیت برق صادراتی به میزان 350 تومان به ازای هرکیلووات ساعت، تمام پلکانهای مصرف برق کشور یارانه ای هستند و یک مشترک پرمصرف برق ماهیانه 130 هزار تومان یارانه پنهان برق دریافت می‌کند.

بنابراین با توجه به ملاحظات دولت در حفظ یارانه نقدی عموم مردم، لازم است که راهبرد حذف یارانه پنهان حامل‌های انرژی مورد توجه قرار گیرد و در گام اول تعرفه مصارف خارج از الگوی مشترکین پرمصرف را با افزایش ناگهانی روبرو سازد. در این صورت علاوه بر حذف یارانه پنهان ناعادلانه به این گروه از مشترکین، انگیزه بیشتری برای رعایت الگوی مصرف انرژی خواهند داشت.