جلوگیری از برداشت سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب آب در دشت‌های کشور

مدیرکل دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو گفت: با اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی، سالانه از برداشت ۱۰ میلیارد مترمکعب از منابع آب در دشت‌های کشور جلوگیری می‌شود.

به گزارش ایلنا و به نقل از وزارت نیرو، جواد میبدی، اظهار داشت: موضوع حفاظت از آب‌های زیرزمینی ابتدا در سال ۸۴ همزمان با برنامه چهارم توسعه با عنوان " طرح تعادل‌بخشی و تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی " از سوی وزارت نیرو طراحی شد که این طرح از سال ۸۴ تا ۸۹ با رویکرد سازه‌ای و غیرسازه‌ای برای حفظ و احیای منابع آب‌زیرزمینی در دست اجرا بود؛ در آن موقع حدود شش میلیارد مترمکعب کسری مخزن زیرزمینی داشتیم و قرار بود در طول برنامه چهارم سالانه ۱.۵ میلیارد مترمکعب از مصارف برای جبران این کسری کاهش یابد.

وی ادامه داد: این طرح به مدت چهار سال در دست اجرا بود و نتایج خوبی نیز به‌همراه داشت، اما با تصویب قانون تعیین تکلیف چاه‌های فاقد پروانه و طرح توسعه کشاورزی در دشت‌های ممنوعه یا طرح فدک و همچنین بحثرایگان شدن حق‌النظاره آب‌های زیرزمینی، این طرح از سال ۸۹ به بعد در عمل متوقف شده بود و از این سال به بعد اعتبار این طرح به‌شدت کاهش پیدا کرد، چراکه دولت گذشته به عرضه حداکثری آب برای مصارف گوناگون معتقد بود و در عمل از اجرای کار جلوگیری شد.

میبدی با بیان اینکه در چنین شرایطی افزون‌بر اینکه وزارت نیرو ابزارهای نظارتی خود را از دست داد، تعداد چاه‌های غیرمجاز نیز به‌صورت جهشی افزایش یافت، افزود: در سال ۸۹ تعداد چاه‌های غیرمجاز از حدود ۱۰۳ هزار حلقه در مدت سه سال به افزون‌بر ۲۵۰ هزار حلقه چاه رسید؛ طرح توسعه کشاورزی در دشت‌های ممنوعه نیز موجب برداشت بیشتر از منابع آب زیرزمینی شد و مجموعه این اقدام‌ها موجب شد بیشتر دشت‌های کشور به دشت‌های ممنوعه بحرانی تبدیل شوند.

وی با بیان اینکه سالانه ۱۲۰۰ کیلومتر کف‌شکنی چاه در کشور انجام می‌شود، ادامه داد: در این مدت به‌طور متوسط ۳۰ تا ۴۰ درصد دبی چاه‌ها و چشمه‌ها کاهش یافت و حتی برای تامین آب شرب نیز مشکل پیدا کردیم و آب‌رسانی سیار به ۶۵۰۰ روستای کشور گواه همین موضوع است.

میبدی با بیان اینکه با چنین وضعیتی اگر اقدام موثری در زمینه آب زیرزمینی انجام نشود، نه تنها در زمینه آب کشاورزی به مشکل خواهیم خورد، بلکه در تامین آب شرب نیز دچار چالش عمده خواهیم بود، گفت: بر این اساس و برای ادامه و تکمیل طرح تعادل‌بخشی در دولت یازدهم طرح جدیدی با عنوان " طرح احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی " در ۱۵ پروژه تدوین و به تصویب شورای‌عالی آب رسید تا هرچه سریع‌تر از افت آب‌های زیرزمینی از تراز کنونی جلوگیری شود.

مدیرکل دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو یکی از محورهای مهم در این طرح را تعیین آب تجدیدپذیر و برگشتی دشت‌های کشور و برنامه‌ریزی برای مصرف ۷۵ درصد این میزان آب عنوان کرد و افزود: به این ترتیب، افزون‌بر تامین آب شرب، صنعت و کشاورزی در محدوده دشت‌های کشور، سالانه از برداشت ۱۰ میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی جلوگیری خواهد شد.

وی ادامه داد: در این زمینه با هماهنگی وزارت جهادکشاورزی، میزان برداشت‌ها در هر دشت برای بخش کشاورزی مشخص می‌شود و با توجه به نوع دشت و میزان کسری مخزن از ۱۰ تا ۵۰ درصد برداشت آب کنونی چاه‌ها کاهش می‌یابد؛ همزمان با این کار پروانه‌های بهره‌برداری نیز تعدیل می‌شود و برنامه نصب کنتور بر روی تمامی چاه‌های کشاورزی انجام خواهد شد.