کاهش ۱۶ درصدی ذخایر آب سدهای تهران / کاهش سرانه آب تجدیدپذیر هر ایرانی به زیر ۱۰۰۰ متر مکعب تا ۱۰ سال آینده

میزان سرانه آب تجدید پذیر هر ایرانی به زیر هزار متر مکعب کاهش می‌یابد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، حمید چیتچیان در نخستین هم‌اندیشی سیاستگذاران منابع آب کشور با بیان اینکه آب مساله چند وجهی است که هم با تولید و توسعه ملی و هم با امنیت غذایی و معیشت مردم ارتباط داشته و به لحاظ اجتماعی تولیدات صنعتی و اقتصاد نیز حائز اهمیت است گفت: تقریبا هیچ بعدی از زندگی بدون تاثیر از مساله ‌آب نیست و این برای همه جوامع صادق است اما برای کشور ما که در منطقه خشک و نیمه خشک واقع‌ایم و منابع آب محدود وجمعیت رو به افزایش داریم این موضوع از حساسیت و اهمیت چند برابر برخوردار است.

وی افزود: برای هدایت درست مساله منابع آب نیازمند مشارکت واقعی در سطح جامعه هستیم و اگر تصور کنیم تنها یک دستگاه اجرایی مسئولیت کل را داشته باشد اشتباه است.

وزیر نیرو با تاکید بر اینکه مدیریت آب نیازمند مشارکت بخش‌های مختلف جامعه از جمله محیط زیست، کشاورزی، صنعت است گفت: در مدیریت آب دستگاه‌های مختلف باید درگیر باشند ضمن اینکه با توجه به محدودیت‌ها مشارکت فعال بخش علمی و فناوری نیز لازم است.

وی همچنین تصریح کرد: زمانی به دلیل محدود بودن مصرف آب و تکاپوی منابع آلودگی‌های آب به وسیله طبیعت پالایش می‌شد و با مقوله آب بی‌کیفیت مواجه نبودیم اما اکنون این گونه نیست و جامعه پژوهشی باید نسبت به کاهش کیفیت منابع آب نیز چاره‌ای بیندیشند لذا دانشگاه‌ها باید در کنار دستگاه‌های اجرایی در زمینه مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب فعال باشند.

وی با بیان اینکه بدون حضور مردم مدیریت منابع آب تنها با حضور مسئولین و دستگاه‌های ذیربط امکان‌پذیر نخواهد بود خاطرنشان کرد: برای مدیریت درست حضور تشکل های مردمی حائز اهمیت است. چرا که هر جا که مردم حضور فعالی داشته باشند موفقیت کسب کرده‌ایم و هر جا که غفلت کردیم شرایط سخت‌تر شده است.

چیتچیان به مساله پشت سر گذاشتن مشکل زاینده‌رود اشاره کرد و گفت: در یک سال گذشته شرایط سختی را در این رود داشتیم اما با تشکیل شورای حوضه آبریز زاینده‌رود و حضور دستگاه‌های مختلف از جمله مصرف‌کنندگان کشاورزان و البته مردم علیرغم محدودیت‌هایی که داشتیم توانستیم برنامه خوبی را به اجرا گذاشته و کشاورزان نیز کشت خوبی داشته و بر مشکلات غلبه کردیم.

وی در ادامه با بیان اینکه در گذشته کارهای بزرگ و مفیدی در بخش آب داشته‌ایم که از جمله آنها احداثکاریز و قنات و تا امروز که تحولات و فعالیت‌های بزرگی در بخش آب صورت گرفته و نتایج بزرگی حاصل شده تصریح کرد: در کنار ثمرات خوب گاهی فعالیت‌ها به نحوی بود که به دلیل عدم سازگاری با اقلیم و ویژگی‌های کشور اثرات عکس داشته است مثلا ما سد زیاد ساخته‌ایم که نتایج خوبی هم داشت و همچنین اگر کشاورزی تا به این میزان توسعه یافته به خاطر مدیریت انتقال و توزیع آب بوده است اما در همین سیاست‌های سدسازی در برخی مواقع عدم توفیق داشته‌ایم مثلا در مورد گنجایش و ظرفیت سدها اشتباه کرده‌ایم و یا شبکه‌های ساخته شده برای زمان‌های پربارش بوده و اکنون بی‌استفاده باقی مانده است. همچنین در کشاورزی کارهایی انجام شده که مطابق با شرایط اقلیمی نبوده و با آبیاری فراوان و بدون قیمت و ارزان کشاورزی شکل گرفته که مساله بهره‌وری آب مغفول واقع شده است.

وی همچنین ادامه داد: در برداشت از منابع آب و کشاورزی گاهی طبیعت را دچار مشکل کرده‌ایم کما اینکه در تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور مشکل داریم. لذا باید این مشکلاتی که بعضا به وجود آورده ایم را بشناسیم و برای ادامه فعالیت نیاز به تحول در برنامه ریزی آب داریم و چنانچه مسیر اشتباه گذشته را طی کنیم با مشکل مواجه می‌شویم.

وی خاطرنشان کرد: قدم های آینده باید با دقت و مراقبت و توجه به ابعاد اجتماعی زیست محیطی اقتصادی برداشته شود.

وزیر نیرو با اشاره به اینکه در حال حاضر میزان بارش‌ها کاهش یافته خاطرنشان کرد: میزان منابع آب تجدید پذیر که زمانی ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بوده به ۱۲۰ میلیارد متر مکعب رسیده است و میزان آب تجدیدپذیر شونده سرانه کشور به شدت کاهش یافته به طوری که میزان آبی که به ازای هر ایرانی اختصاص می‌یابد کمتر از هزار و ۵۰۰ متر مکعب است که این میزان در آینده به هزار متر مکعب کاهش می‌یابد که شرایط سختی را برای کشور رقم می‌زند.

وی ادامه داد: اکنون میزان مصرف آب بخش‌های مختلف کشور متعادل نیست مثلا صنعت ۲ درصد، شرب ۶ درصد و کشاورزی ۹۲ درصد آب مصرف می‌کند. در حالی که میزان مصرف آب کشاورزی در جهان ۷۵ درصد است.

وی همچنین به میزان روان‌آب‌ها اشاره و اظهار داشت: زمانی میانگین بلند مدت روان آب‌ها ۸۳ میلیارد متر مکعب بوده که اکنون نصف شده و به ۴۳ میلیارد متر مکعب رسیده است.

وی همچنین یادآور شد: برداشت های غیرمجاز به شکل خطرناکی افزایش یافته و دشت‌ها را با خطر جدی مواجه کرده است. ما طی ۵۰ سال گذشته ۱۱۰ میلیارد متر مکعب از ذخایر آب زیرزمینی برداشت داشته‌ایم. در حالی که مجاز نیستیم بیش از میزانی که تجدید می‌شود برداشت کنیم.

چیتچیان افزود: در سال گذشته میزان آب اضافی که برداشت شده ۵.۷ میلیارد متر مکعب بوده است.

وی همچنین به آ‌مارهای فائو در زمینه راندمان آبیاری اشاره و اظهار داشت: این راندمان در ایران ۳۳ درصد ثبت شده که در مقایسه با دیگر کشورها بسیار پایین است لذا باید با توجه به ظرفیت‌های فنی و اقتصادی و با تلاش‌هایی که نه چندان سخت خواهد بود به متوسط دنیا نزدیک شویم.

وی همچنین در مقایسه میزان مصرف آب در بخش‌های مختلف کشاورزی ایران و دیگر کشورها اظهار داشت: ما به ازای هر هکتار مزرعه برنج ۲۵ هزار متر مکعب آب مصرف می‌‌کنیم در حالی که این رقم در دنیا ۱۵ هزار متر مکعب است. در زمینه کشت چغندر قند ۱۶ هزار متر مکعب آب مصرف می‌شود که در دنیا ۱۰ هزار و ۵۰۰ متر مکعب است. کشت غلات در ایران ۱۰ هزار متر مکعب در سال آب مصرف می‌کند در حالی که در دنیا فقط ۶ هزار و ۷۰۰ متر مکعب مصرف می شود لذا باید توجه کنیم که با بحران‌های چند بعدی در آب مواجهیم که باید راهکارهایی برای آنها پیدا کنیم.

وی خاطرنشان کرد: عدم تعادل در منابع و مصارف آب تعارضات در سطح ملی و منطقه‌ای باید مرتفع شود.

چیت چیان آلودگی منابع آب ناشی از کود و سموم شیمیایی، فاضلاب شهری روستایی و صنعتی وجود فلزات سنگین در لایه‌های خاک و زباله های شهری موجبات آلودگی آب کشور را فراهم کرده که نیازمند توجه جدی است.

وی در ادامه با بیان اینکه تامین آب شهرها و مراکز جمعیتی است به چالش و مساله جدی تبدیل شده اظهار داشت: به طور متوسط میزان بارندگی در کشور از ابتدای مهر تاکنون ۲۳ تا ۲۴ درصد کاهش یافته و ذخیره آب ۵ سد اطراف تهران مجموعا ۱۶ درصد کاهش یافته که علامت شرایط سخت تامین آب شرب برای سال آینده است اما چنانچه در نحوه مدیریت آب، تجدید نظر کنیم و با شرایط اقلیمی سازگار شویم علی‌رغم محدودیت ها مشکلات آب قابل حل خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: طی یک سال گذشته با فعالیت شورای عالی آب، وزارت نیرو و هماهنگی با وزارت جهاد کشاورزی برنامه جامع و روشنی در مدیریت منابع آب داشتیم و همکاری سازمان برنامه و اعتبارات پیش‌بینی شده طی ۵ سال آینده کاهش منابع آب زیر زمینی مدیریت می‌کنیم.

وزیر نیرو گفت: ۶۲.۳ میلیارد متر مکعب از آب‌های زیر زمینی تخلیه شده است و ۵.۷ بیلان منفی آب زیرزمینی بوده که باید در این خصوص برنامه‌ریزی کنیم تا بتوانیم طی ۲۰ سال ۱۱۰ میلیارد متر مکعب آب زیرزمینی را بازسازی کنیم و به سطح ایستایی برسیم.

وزیر نیرو خاطرنشان کرد: برنامه‌های جامع و راهکارهای مناسبی برای حل مشکل آب داریم که با بالا بردن بهره‌وری آب و حکمرانی پایدار منابع آب به نکته اطمینان بخشی در مسائل آب خواهیم رسید.