استاد علوم سیاسی دانشگاه مازندران:
آب مرکز ثقل شعارهای انتخاباتی آینده / آب را به یک جنبش جدید اجتماعی تبدیل کنیم
ممکن است در آینده با محوریت آب تنش‌های قومی - مذهبی شکل گیرد. مشابه چنین تنش‌هایی در استان‌های خراسان، خوزستان، آذربایجان غربی طی پنج سال گذشته رخ داده‌است.
استاد علوم سیاسی دانشگاه مازندران گفت: اگرچه در سطح نخبگان جامعه دانش کافی در زمینه آب وجود دارد اما معتقدم حساسیت نسبت به این مقوله در جامعه وجود ندارد و باید این مسئله همه‌گیر شود.
به گزارش ایلنا، علی کریمی در سومین نشست تخصصی از مجموعه نشست‌های آب، فرهنگ و جامعه که به میزبانی دانشگاه صنعتی شریف و با موضوع «بحران آب؛ عوامل و پیامدهای سیاسی آن» برگزار شد، افزود: نگاه به آب، باید مبتنی بر واقعیت‌های موجود باشد.
وی بیان کرد: آب در ایران به تدریج از یک ماده طبیعی به یک عنصر سیاسی تبدیل شده‌است.
استاد علوم سیاسی دانشگاه مازندران ادامه داد: شدت سیاسی شدن موضوع آب در کشور رو به افزایش است زیرا آب به یک ماده نادر و کمیاب در ایران تبدیل شده‌است. ندرت و کمیابی در کشور‌ها معمولا منشا تنش و نارضایتی است.
وی با اشاره به اینکه از سه چهار سال قبل آب به عنصر محرک تنش‌های سیاسی تبدیل شده، شرایط آب در کشور را بحرانی اعلام کرد.
کریمی اضافه کرد: از دهه ۸۰، تغییراتی در تعاریف امنیت ملی و امنیت پژوهی ایجاد شده‌است. از این سال، تلقی سنتی امنیت که مربوط به حفظ حاکمیت و رژیم بود، تغییر کرد و امنیت جامعه و انسان در مرکز ثقل مفاهیم امنیت ملی قرار گرفت.
وی عنوان کرد: وضعیت منابع آب ایران نشان می‌دهد که با تهدیدات محیطی محور و جامعه محور مواجه هستیم.
به اعتقاد این استاد دانشگاه مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی ایران به زودی آب در زمره محورهای مهم در روابط سیاسی و دیپلماسی ایران قرار خواهد گرفت و در آینده نزدیک نوعی روابط هیدروپولتیک در منطقه شکل می‌گیرد.
وی افزود: خشک شدن هامون نشان می‌دهد که دیپلماسی فعلی ایران در منطقه پاسخگو نبوده و دولت باید رویکردهای خود را در روابط بین‌الملل تغییر دهد.
کریمی پیش‌بینی کرد: موضوع آب در داخل منشا تنش و در روابط بین‌الملل احتمالا عامل بروز روابط دیپلماسی جدید یا تنش شود.
وی معتقد است که با توجه به نقش آب در فرآیند توسعه عمومی و توسعه پایدار، بحران کم آبی فرآیند توسعه را متوقف یا با تاخیر روبرو خواهد کرد.
این استاد دانشگاه مازندران تغییر صورت بندی اجتماعی را یکی دیگر از تبعات کم‌آبی در کشور دانست و افزود: با تشدید کم آبی، موج مهاجرت از روستا‌ها شکل می‌گیرد. در نتیجه صورت‌بندی اجتماعی به سرعت تغییر می‌کند و این روند پیامدهای اجتناب ناپذیری در عرصه کنش‌های سیاسی و اجتماعی خواهد داشت.
وی تاکید کرد: بحران آب بر نرخ بیکاری و فقر تاثیرگذار خواهد بود. پیامدهایی هم می‌تواند برای کشور داشته باشد.
کریمی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تجربیات انتخابات گذشته کشور، عنوان کرد: تجربه نشان می‌دهد که موضوعات جدیدی در دستور کار رقابت‌های انتخاباتی به عنوان شعار نامزدهای انتخاباتی قرار گرفته است. اما به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر موضوع قومیت‌ها در مرکز ثقل شعارهای انتخاباتی جا گرفته است.
وی ادامه داد: موضوع آب نیز می‌تواند به دستور کار رقابت‌های انتخاباتی افزوده شود. اما اگر این شرایط رخ دهد، حس محلی گرایی و قومیت‌گریی در کشور تقویت می‌شود. با توجه به وجود زمینه چنین رفتارهایی در کشور، متاسفانه واگرایی سیاسی در ایران تشدید خواهد شد.
این استاد دانشگاه مازندران هشدار داد: ممکن است در آینده با محوریت آب تنش‌های قومی - مذهبی شکل گیرد. مشابه چنین تنش‌هایی در استان‌های خراسان، خوزستان، آذربایجان غربی طی پنج سال گذشته رخ داده‌است.
وی تاکید کرد: اگر در آینده به بحران آب به درستی توجه نشود، ممکن است به بحران مشروعیت برای نظام منجر شود.
کریمی تبدیل شدن آب به مقوله‌ای امنیتی را اتفاق ناگواری برای کشور توصیف کرد زیرا در چنین شرایطی فضای گفتگو تعلیق شده و انسداد سیاسی تشدید می‌شود. در نتیجه امکان نقش آفرینی برای جامعه مدنی به حداقل خواهد رسید.
وی افزود: باید آب را به عنوان یکی از عناصر اصلی حقوق بشر معرفی کنیم.
به اعتقاد این استاد دانشگاه مازندران، بحران ناکارآمدی فعلی به دلیل فقدان دانش و مهارت و اخذ تصمیمات نابهنگام رخ داده‌است.
وی گفت: برای خروج از بحران نباید دست به دامان دستگاه‌هایی شد که بحران را ایجاد کرده‌اند. دولت به عنوان منجی نمی‌تواند کشور را از این بحران خارج کند اما مردم در خروج از این بحران هیچ نقشی نداشته باشند.
کریمی مردم، نهادهای مدنی و نهادهایی که سبقه دینی و مذهبی دارند را مجموعه‌هایی معرفی کرد که می‌توانند در خروج از بحران آب نقش ایفا کنند.
وی با تاکید بر نقش مردم برای خروج از بحران آب، افزود: دولت باید فقط تسهیل کننده امور باشد.
این استاد دانشگاه مازندران گفت: برای اینکه بتوان بر بحران آب فایق شد چاره‌ای نداریم که آب را به یک جنبش جدیداجتماعی تبدیل کنیم. برای ایجاد این جنبش نیازمند شبکه‌سازی و سازماندهی نیرو‌ها حتی در سطوح استانی داریم.
وی ادامه اداد: در شکل‌گیری جنبش آب، باید برخی نکات از سوی کنشگران رعایت شود. باید توجه داشته باشیم که از ترس درگیر شدن جنبش با برخی ملاحظات، اصل جنبش را انکار نکنیم.
کریمی معتقد است که در ایران با اصول عقلایی حکمرانی مطلوب که مبتنی بر تصمیم‌گیری نهادینه باشد، مواجه نبوده و فاصله زیادی با آن داریم.
وی افزود: در استان گیلان سدی در دهه هفتاد ساخته شده که بیش از سه میلیارد تومان برای ساخت آن هزینه شده‌است. اما در حال حاضر پشت این سد آب نیست. در نتیجه می‌توان گفت نظام سدسازی در کشور مبتنی بر لابی‌گری بوده و نیازهای واقعی در آن لحاظ نمی‌شود.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: که باید در موضوع آب نگاه سیستمی معطوف به توسعه پایدار داشته باشیم و از نگاه جزیره‌ای و بخشی فاصله بگیریم.
