گزارش تصویری؛
سوخت قاچاق می‌کنند تا زنده بمانند
«در این استان کاری که بشود با آن خرج یک خانواده را تامین کرد به سختی پیدا می‌شود. کارخانه، مزرعه و اداره‌ای که بتوان در آن استخدام شد وجود ندارد، بیشتر اهالی مجبورند تا خود برای تامین معاش‌شان آستین بالا بزنند و کاری دست و پا کنند، برخی از این کار‌ها مانند نقل و انتقال سوخت تا مرز پاکستان مجوز قانونی ندارد اما واقعیت این است که اهالی منطقه نیز باید به طریقی خرج زندگی خود را دربیاورند.»
یک شهروند ساکن سراوان از انفجار خودروهای حامل سوخت قاچاق به عنوان یک رویداد عادی و جاری در زندگی مردم مرزنشین این استان یاد کرد و گفت مردم منطقه نام این ماشین‌ها را «بمب سیار» گذاشته‌اند.
او که چندی‌پیش یکی از بستگانش را در مسیر قاچاق سوخت از دست داده درباره شرایطی که این مرد جوان را به کار قاچاق واداشته بود به ایلنا گفته است: «یکی از جوانهای فامیل به دلیل بیکاری دو ماهی بود که از طریق جابجا کردن سوخت زندگی می‌کرد، مثل خیلی از بومی‌های دیگر درس خوانده و متاهل بود. اما برای تامین معاش نه پول داشت و نه پارتی و از روی ناچاری این کار را انتخاب کرده بود. آنطور که برای ما نقل کرده‌اند در روز حادثه راننده ماشینی که این جوان سرنشین‌اش بوده کنترل ماشین را از دست داده و تصادف کرده است، همراهانش در ماشین پشت‌سر به دلیل نوع کار در زمان حادثه نمی‌توانستند بصورت آنی توقف کنند اما وقتی که بازمی‌گردند می‌بییند که راننده، سرنشین و خودرو همه درحال سوختن هستند…»
این شهروند سراوان به ایلنا گفته است: «در این استان کاری که بشود با آن خرج یک خانواده را تامین کرد به سختی پیدا می‌شود. کارخانه، مزرعه و اداره‌ای که بتوان در آن استخدام شد وجود ندارد، بیشتر اهالی مجبورند تا خود برای تامین معاش‌شان آستین بالا بزنند و کاری دست و پا کنند، برخی از این کار‌ها مانند نقل و انتقال سوخت تا مرز پاکستان مجوز قانونی ندارد اما واقعیت این است که اهالی منطقه نیز باید به طریقی خرج زندگی خود را دربیاورند.»
آنچه لازم است درباره قاچاق سوخت بدانید
- گازوئیل و بنزین از طریق خرید و فروش کارت‌های سوخت و یا محموله باک خودروهای سنگین از نقاط مختلف کشور به تدریج وارد سیستان و بلوچستان شده و بعد توسط خودروهایی سواری تا مرز منتقل می‌شوند، به دلیل خرابی جاده آمار تصادف این خودرو‌ها بالاست، تصادفاتی که معمولا با آتش‌سوزی و انفجار همراه است و در بسیاری از مواقع شعله‌هایش عابران معمولی را نیز گرفتار کرده‌است به همین دلیل این روز‌ها بومیان سیستان به خودروهای حامل سوخت قاچاق بمب‌های سیار لقب داده‌اند.
- از قرار معلوم وانت نیسان و سیمرغ مناسب‌ترین خودرو برای حمل سوخت قاچاق محسوب می‌شوند اما به جز این‌ها از پژو، پراید و حتی موتور سکیلت هم برای جابجایی سوخت استفاده می‌شود.
- مسیر خاش تا سراوان و سراوان تا مرز روی هم رفته ۴۰۰-۵۰۰ کیلومتر است، اینجا بسیاری از طریق تجارت مواد سوختی هزینه خانواده خود را تامین می‌کنند: بنزین، گازوئیل و حتی نفت را در بشکه‌های پلاستکی که اصطلاحا در بین محلی‌ها «مشک» نامیده می‌شود جابجا می‌کنند، هر مشک ۲۲۰ لیتر ظرفیت دارد و برای جابجایی هرمشک در مسیر خاش تا مرز بین ۵۰ تا ۸۰ هزار تومان کرایه پرداخت می‌شود، در واقع هرچه به مرز نزدیک‌تر شوی قیمت بالا‌تر می‌رود.
- الزاما یک خودرو از ابتدا تا انتهای مسیر، محموله سوخت را جابجا نمی‌کند. ممکن است محموله سوخت در طول مسیر خاش تا مرز چندین بار دست به دست بچرخد که در این صورت کرایه آن نیز به همین نسبت تقسیم می‌شود.
- ظرفیت موتوری‌ها یک مشک، و پژوهای سواری اگر صندلی عقبشان را برداشته باشند مانند وانت پیکان ظرفیت حمل ۵ مشک را دارند، اما نیسان وانت و سیمرغ تا ۱۲ مشک را هم می‌توانند جابجا کنند برای همین مناسب‌ترین خودرو محسوب می‌شوند.
- نقل و انتقال خودروهای جابجا کننده سوخت قاچاق اما بصورت دسته جمعی و گروهی است. رانندگان ماشین‌هایی که بارشان سوخت است بصورت کاروانی حرکت می‌کنند، مسیر عبورشان بیشتر از بی‌راهه و گذرهای فرعی است تا اگر در طول مسیر با ماموران مرزبانی روبرو شدند بتوانند در مناطق روستایی پنهان شوند.
- درآمد حاصل از جابجایی سوخت اما ظاهرا آنقدر نیست که رانندگان خودروهای جابجا کننده سوخت با آن بتوانند برای شروع یک فعالیت اقتصادی مناسب سرمایه اولیه دست وپا کنند. عایدی یک دستگاه نیسان وانتی که از ابتدای خاش تا لب مرز پاکستان ۱۲ مشک سوخت را جابجا کرده است را اگر با احتساب کرایه حمل هر مشک ۸۰ هزار تومان در نظر بگیریم مبلغ ۹۶۰ هزار تومان می‌شود که این مبلغ میان راننده و کمک راننده تقسیم خواهد شد، تازه هرکدام از سرنشینان خودرو نیز باید از سهم خود مبلغی را بابت حق العمل افرادی درنظر بگیرند که در طول مسیر آنها را تلفنی از حضور ماموران مرز بانی مطلع کرده‌اند، بعد از این اگر هزینه مخارج ماشین را کسر کنیم باقیمانده پولی که از این طریق کسب می‌شود تنها پاسخگوی هزینه‌های جاری زندگی جابجاکنندگان سوخت خواهد بود.
- رانندگان خودروهای حامل سوخت قاچاق برای گریز از دست ماموران مرزبانی در جاده‌های کوهستانی بیش از حد باریک و پر پیچ و خم منطقه، سریع می‌رانند.
- این خوردوها در بازگشت همان مسیری را که آمده‌اند را طی می‌کنند و تنها تفاوت آنها در خالی بودن ماشین‌ها از مشک حمل بنزین است. برای رانندگان حتی همراه داشتن ظرف خالی سوخت نیز می تواند تولید دردسر کند، ممکن است در هر جای دیگری وجود ظرف‌های خالی در داخل یک خودرو امری عادی باشد اما در مناطق مرزی سیستان و بلوچستان، همراه داشتن این ظرف ها مدرک جرم است و حامل و مالک این ظرف‌ها علاوه بر توقف خوردوریشان به پرداخت جریمه نقدی هم محکوم می‌شوند.
اگر کار باشد مردم جان‌شان را به خطر نمی‌اندازند
«هدایت‌الله میرمراد زهی» نماینده خاش در مجلس به ایلنا می‌گوید «در جاده‌های مرزی سیستان و بلوچستان حداقل ماهیانه ۸ مورد تصادف خودروهای حمل سوخت اتفاق می‌افتد.»
این نماینده مجلس بابیان اینکه به غیر از ناامن بودن جاده‌ها ممکن است تعقیب و گریز ماموران مرزبانی نیز در بروز این حوادثنقش داشته باشند، افزود: «نبود بسترهای شغلی در منطقه سیستان و بلوچستان باعثشده تا اهالی و به ویژه جوانان به ناچار برای تامین معاش خود به مشاغلی پرخطر و غیر مجاز مانند جابجا کردن سوخت روی بیاورند».
میرمراد زهی با اشاره به فرصت‌های اقتصادی که ۱۶۰۰ کیلومتر مرز آبی و خاکی سیستان و پلوچستان می‌تواند برای اهالی منطقه به همراه داشته باشد، گفت که اگر مصوبات دولت در خصوص دایر شدن بازارچه‌های مرزی اجرایی شوند حداقل اهالی منطقه فرصت خواهند داشت تا هزینه‌های زندگی خود را از راه‌های مناسب تامین کنند.
این نمانیده مجلس ادامه می‌دهد: «براساس مصوبه‌ای که در دولت یازدهم تصویب شد، قرار بود با راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی منطقه سیستان و بلوچستان به افراد این امکان داده شود که از میان ۴۵ قلم کالای مجاز تا سقف ۲ میلیون تومان جنس را برای فروش وارد کشور کنند اما معلوم نیست که چرا این مصوبه هنوز اجرایی نشده است.»
میرمرادزهی افزود: درهمین رابطه در مجلس پرسشی از وزیر کشور طرح شده است، که تا این لحظه از پاسخ وزارت کشور به آن خبر نداریم.
نماینده خاش در عین حال به ظرفیتهای معدنی و کشاورزی استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد و افزود: در استان ما حداقل ۶۸ نوع خرما در طول سال کشت می‌شود. در عین حال اینجا معادن منیزیم، آهن، مس و گرانیت هم وجود دارد که اگر دولت از ظرفیتهای آنها بهره‌برداری کند بطور قطع اهالی منطقه به جای آنکه در جاده‌های نا‌ایمن برای جابجا کردن سوخت با جان خود بازی می‌کنند در یکی از صنایع وابسته به ظرفیتهای معدنی و کشاورزی استان شاغل خواهند شد.
گزارش از پانید فاضلیان
تصاویر از جاسم پیرزهی
