تبخیر سرمایه اجتماعی در جدال دژپسند - زنگنه/ حراج اعتبار دولت در دوشنبه سیاه بازار سرمایه

به گزارش ایلنا، با تشدید تحریم‌های اعمالی آمریکا علیه ایران و روند نزولی فروش نفت کشور، افزایش شدید قیمت ارز و به تبع آن کاهش واردات و نیز افزایش صادرات غیرنفتی ایران به خصوص در صنایع پتروشیمی و فلزات اساسی، وضعیت صنایع ایران در سال گذشته بهبود یافت.

رشد تولید و حاشیه سودآوری شرکت‌های تولیدی در داخل کشور، سهام این شرکت‌ها را در بازار سرمایه تقویت کرد و همین باعث شد که سال 98 به سالی طلایی در بازار سرمایه ایران بدل شود.

این واقعیت البته از چشم دولت دور نماند و با توجه به کسری شدید بودجه کشور در سال جاری، دولت تصمیم به جبران کسری بودجه خود از راه بازار سرمایه گرفت و همین تدبیر، تولد صندوق‌‌های ETF دولتی را رقم زد. صندوق اول با سبدی متشکل از سهام دولتی در بخش بانک و بیمه، صندوق دوم متشکل از سهام دولت در پالایشگاه‌ها و نهایتاً صندوق  ETF سوم که قرار است در آن سبدی از سهام شرکت‌های فلزی و نیز خودروسازی در بازار عرضه شود.

وعده دولت با فروش نخستین ETF  با نام دارا یکم‌ محقق شد، هر چند استقبالی که دولت از آن متصور بود را برآورده نکرد. با این حال، سودآوری بالای این صندوق پس از بازگشایی، مردم را برای خرید ETF‌های بعدی ترغیب کرد و این چنین شد که سهام شرکت‌های دولتی به خصوص شرکت‌های پالایشگاهی، در 2-3‌ ماه اخیر، رشد چشمگیری تجربه کردند؛ چنانچه به گفته فعالان بازار سرمایه، صنایع پالایشگاهی به لیدر بازار سرمایه در کشور بدل شدند.

تاخیر چندباره در عرضه ETF دوم، هر چند فراز و نشیب‌هایی را در بازار سرمایه سبب می‌شد اما با توجه به اعتماد مردم به وعده دولت، همچنان استقبال از بازار سرمایه چشمگیر بود چنانچه حتی در روزهایی که شاخص بورس، منفی بود، شاهد ورود یک تا دو هزار میلیارد نقدینگی جدید سهامداران حقیقی به بازار سرمایه بودیم تا اینکه دوشنبه سیاه بازار سرمایه در بیستمین روز از مردادماه رقم خورد.

شامگاه یکشنبه، نوزدهم مردادماه، رییس سازمان خصوصی‌سازی از زیرمجموعه‌های وزارت اقتصاد و دارایی، از عرضه قطعی ETF  دوم(پالایشی) در روز دوم شهریورماه خبر داد. به فاصله چند ساعت، ‌روابط عمومی همین سازمان، در بحبوحه فعالیت بازار سرمایه، از توقف عرضه سهام پالایشگاهی و عرضه بلوکی این پالایشگاه‌ها خبر داد و البته تقصیر این موضوع را متوجه وزارت نفت دانست.

به فاصله تنها چند ساعت، چندین خبر و تکذیبیه ضد و نقیض در این باره نشر شد تا اینکه نهایتاً دژپسند، وزیر امور اقتصاد و دارایی، عرضه صندوق ETF دوم را به کلی منتفی دانست و از عرضه بلوکی این سهام خبر داد. همین ضد و نقیض گویی‌ها البته سبب افت قیمت شرکت‌های پالایشی و به تبع آن سایر شرکت‌های بزرگ بازار که از آنها به نام شاخص‌ساز یاد می‌کنند، شد.

پس از این اظهارات، البته وزارت نفت نیز بیکار نشسته و با تکذیب گفته‌های وزیر اقتصاد، از آمادگی این وزارت‌خانه برای تفویض اختیار به وزارت اقتصاد برای ایجاد و عرضه ETF پالایشی خبر داد، امری که البته با واکنش سازمان خصوصی‌سازی مواجه شد.

با این حال، آنچه در این بین، بیش از زیان یک روزه یا چند روزه سهامداران به چشم می‌خورد، اعتمادی است که در حال رنگ باختن است. بازار سرمایه در تمامی جهان بر پایه اعتماد فعالان بازار به سیاست‌های اقتصادی و در راس آن سیاست‌های دولت شکل می‌گیرد.

اختلاف میان وزارت‌ اقتصاد و وزارت نفت،‌ با هر دلیل و بهانه‌ای،‌ تنها یک پیام برای فعالان اقتصادی بازار سرمایه دربردارد؛ سیاست‌های دولت و سخنان مسئولان قابل اعتماد نیستند.

قطعا چنین نگرشی، نه تنها باعث خواهد شد که دولت به هدفگذاری خود در بازار سرمایه دست نیابد، بلکه باعث ترغیب خروج نقدینگی از این بازار و حرکت آن به سمت بازارهایی چون ارز، طلا و مسکن خواهد شد؛ امری که قطعا آثار تورمی آن، از تحمل اقتصاد فعلی خارج است.