تولید بذور اصلاح و گواهی شده اولویت نخست شبکه تعاونی‌های روستایی ایران

به گزارش ایلنا و به نقل از وزارت جهاد کشاورزی، حسین شیرزاد در حاشیه نشست خبری دهه فجر، به تشریح اولویت‌های شبکه تعاونی‌های روستایی کشور در تولید بذرهای اصلاح و گواهی شده پرداخت و افزود: صنعت بذر در جهان صنعتی از مرحله تولید انبوه (تکامل فوردیستی) گذر کرده و به مرحله پسافوردیسم هولدینگ‌های مالی - صنعتی چند ملیتی قدم نهاده است. تکنولوژی تولید بذر، صنعتی با ریسک بالا، روبه رشد، با گردش مالی عظیم، قدرت جذب سرمایه مطلوب، نرخ بازده بالا و حاشیه سود بسیار بالاست.

وی اظهار داشت: بر اساس تخمین فدراسیون بین‌المللی بذر(ISF) ارزش بازار رسمی کشورها در سال ۲۰۱۸ حدود ۷۵ میلیارد دلار براورد شد که هشت کشور امریکا، چین، فرانسه، برزیل، کانادا، هند، ژاپن و آلمان با دارا بودن ارزش بیش از ۵۶ میلیارد دلار بذر، به ترتیب در رتبه‌های اول تا هشتم دنیا قرار گرفتند.

این مسئول با بیان این که بر طبق آمار (ISF) ارزش بذرهای رسمی ایران (۳۵۰ میلیون دلار) در سال ۲۰۱۷ در رتبه چهل و سوم جهانی قرار گرفت، ادامه داد: برآورد تقریبی نشان می‌دهد که ۲۵ درصد از بذر مصرفی کشور از بازارهای رسمی و ۷۵ درصد به صورت خودمصرفی است. تعاونی‌های تولید روستایی ایران با دارا بودن بیش از ۳ میلیون هکتار از مرغوب‌ترین اراضی زراعی کشور بهترین بستر برای تولید انواع بذور محسوب می‌شوند.

به اعتقاد شیرزاد، همه دانش انباشته تجربی و ظرفیت‌های تعاونی‌های تولید روستایی کشور باید معطوف تولید بذر شود و با توجه به توانمندی شبکه و داشتن ظرفیت‌های انباری مناسب، خوشبختانه از حدود ۱۰ سال پیش، شبکه تعاونی‌های روستایی در اکثر استان‌ها وارد عرصه تولید و فرآوری بذور گیاهی اصلاح شده (بخصوص بذر گندم، جو و پنبه) شده‌اند و افزایش سهمیه و همپنین ارتقای کیفی بذور تولیدی یکی از اهداف اصلی سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران است.

مدیرعامل سازمان تعاون روستایی ایران با اشاره به چهار فصله بودن، سابقه (Briding)، وجود بانک ژن، زیرساخت‌های گسترده موجود با پراکنش مناسب و تجربه طولانی شبکه در زمینه تدارک و توزیع نهاده‌ها و حضور نیروی انسانی متخصص و ماهر و آمیخته مطلوب بازاری می‌تواند در خدمت کاهش تصدی‌های دولتی در تدارک و توزیع نهاده‌های کشاورزی قرار گیرد، اظهار کرد: بیش از ۲۹ درصد زمین‌های کشاورزی ایران زیر کشت بذرهای هیبریدی قرار دارد که در کشورهای پیشرفته این میزان تا ۹۶ درصد می‌رسد کشت این بذور می‌تواند ضمن حاشیه سود و ارزش افزوده بالا و کاهش هزینه‌های دولتی در این زمینه باعث شکوفایی و ایفای نقش مؤثر شبکه تعاون روستایی در سطح روستاها شود.

وی تصریح کرد: در حال حاضر شبکه تحت پوشش با ۷۹ سایت فراوری و بوجاری بذر گندم و جو، ۳سایت فراوری تولید بذر دانه‌های روغنی، ۱ سایت تولید بذر ذرت، ۲ سایت تولید بذر پنبه، ۲ سایت تولید بذر سیب زمینی،  ۱سایت تولید شلتوک در کشور فعالیت داشته و برای سال زراعی جاری تولید ۱۴۰ هزار تن بذر گندم و ۱۱ هزار تن بذر جو، ۱۰۰۰ تن کلزا ، ۳۰۰۰ تن سویا، ۲۵۰۰ تن سیب‌زمینی، ۴۵۰ تن شلتوک و۵۰۰ تن پنبه را در برنامه دارد که در صورت بسترسازی و حمایت همه‌جانبه در یک برنامه میان‌مدت (تا افق ۱۴۰۰)، این سطح تولید می‌تواند به ۲۰۰ هزار تن بذر گندم و ۴۵ هزار تن بذر جو، ۱۲۰۰ تن بذر کلزا، ۴۵۰۰ تن بذر سویا، ۱۰۰۰ تن بذر برنج، ۵۰۰۰ تن بذر سیب زمینی، ۴۰۰۰ تن بذر ذرت، ۳۰۰ تن بذر یونجه ارتقا یابد.

شیرزاد افزود: برنامه تولید بذر گندم کشوری سال ۹۷ (آبی و دیم کشوری) به میزان ۵۷۲ هزار و ۳۱۶ تن بوده که از این مقدار ۴۹۶ هزار و ۵۵۵ تن معادل ۸۸ درصد محقق شده است. در حالی که ۹۶ درصد سهمیه تخصیصی بذر گندم شبکه محقق شده که از میانگین کشوری بالاتر است. همچنین برنامه تولید بذر جو سال ۹۷ کشور به میزان ۵۹ هزار تن بوده که از این مقدار حدود ۳۶ هزار خریداری معادل ۶۱ درصد تولید محقق شده است در حالی که ۶۶ درصد سهمیه تخصیصی بذر جو شبکه محقق شده که از میانگین کشوری بالاتر است و باعث افتخار شبکه تعاون روستایی کشور است که تولید ۹۲ درصد بذر کلزای کشور در شرکت کشت و صنعت شهید رجایی انجام می پذیرد.

وی ادامه داد: عمده استان‌های تولید کننده بذور کشاورزی از جمله استان‌های، اردبیل ، خوزستان، فارس، گلستان و همچنین کشت و صنعت جیرفت و کشت و صنعت شهید رجایی (دزفول) و مرکز پژوهشکده بذر اردبیل با سه هزار هکتار که در مراحل اولیه تأسیس است.

شیرزاد مزایای تولید بذر توسط شبکه تعاونی‌های روستایی، کشاورزی و تولید را جایگزینی نگرش و دیدگاه خدمات‌رسانی شبکه به اعضا (کشاورزان) به جای درآمدزایی در تولید بذر(دیدگاه بخش خصوصی) دانست و افزود: انتخاب تعاونی‌ها به عنوان تولید کننده بذر، کاهش چشمگیر هزینه‌های مهمی چون سرکشی و بازدید از مزارع، حمل بذر از مزرعه تا سایت بوجاری و ... را به دنبال خواهد داشت. در تولید و توزیع بذر توسط شبکه، فرآیند جایگزینی بذور خود مصرف کشاورزان با بذور اصلاح شده امکان‌پذیر شده که این مهم باعث افزایش کیفی وکمی تولید محصولات و بهره وری بالا و نیل به خودکفایی را به ارمغان خواهد آورد.

مدیرعامل سازمان تعاون روستایی کشور گفت: فن‌آوری تولید بذور هیبرید به عنوان یک فن‌آوری (راهبردی- پیشرفته) در کشاورزی دنیا شناخته شده است و میانگین نرخ بازده اقتصادی از نگاه سرمایه گزار در تولید بذر هیبرید در دنیا نسبت به دیگر نهاده‌های باغی ۴۲ درصد است.

این مقام مسئول اضافه کرد: پتانسیل‌ها و توانمندی‌های شبکه تعاونی‌هایی روستایی در تولید و فرآوری بذور را در سهولت در ترویج و انتقال تکنولوژی جدید (درون شبکه‌ای)، وجود امکانات اداری مناسب برای بکارگیری و استقرار کارشناسان، اعمال مدیریت صحیح مزرعه در عرصه‌های حوزه عمل شرکت‌های تعاونی تولید، برخورداری از مدیران عامل باتجربه و کارشناس کشاورزی در سطح شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاون روستایی، توانایی تأمین ابزار تولید و خدمات مورد نیاز بهره‌برداران عضو، توانایی ایجاد تحول و توسعه در حوزه عمل و توانایی پذیرش وظایف تصدی‌گری‌های دولت در امور کشاورزی به همراه توانایی هماهنگی و ارتباط با مراکز تصمیم‌گیری و نظارتی و در نهایت وجود زمینه اشتغال و توان ایجاد انگیزه‌های لازم برای فعالیت کارشناسان کشاورزی در تعاونی‌های تولید با دارا بودن ۸۱ ایستگاه بوجاری بذر دارای جواز جهت تولید بذور گواهی شده گندم و جو عنوان کرد.

رییس سازمان تعاون روستایی ایران، برنامه میان‌مدت راهبردی تهیه و تدارک انواع بذور تا افق ۱۴۰۰ را حول محور ارتقای کیفی سایت‌های فراوری و بوجاری بذر، برابر آخرین متدهای روز دنیا، واردات تکنولوژی تولید بذر دانه‌های روغنی با مشارکت شرکت‌های معتبر خارجی، واردات تکنولوژی بذر پنبه با مشارکت شرکت‌های معتبر خارجی، تولید بذر هیبرید صیفی و سبزی با مشارکت شرکت‌های معتبر خارجی، تولید بذر حبوبات اعم از هسته‌های بذری و بذر گواهی شده، تولید بذر علوفه اعم از هسته‌های بذری و بذر گواهی شده، تولید بذر برنج اعم از ارقام محلی و پر پتانسیل، افزایش تولید بذر سیب‌زمینی در کلیه طبقات بذری، افزایش بذر گواهی شده (تا سطح ۲۰۰۰۰ هزار تن)، و آموزش مدیران و کارشناسان تولید بذر سازمان و شبکه تحت پوشش با استفاده از اساتید داخلی و خارجی معرفی کرد.