بسته جدید حفره‌های رانتی دارد/ کشف قیمت در سامانه نیما بر اساس عرضه و تقاضا نیست/ هزینه‌های ریسک کاهش یافته است

مجیدرضا حریری در گفت‌وگو با ایلنا در مورد بسته جدید ارزی گفت: این بسته یک گام روبه‌ جلو است و نکات مثبتی دارد. برای نمونه دولت و سیاست گذار به مقوله بازار توجه کرده و  منکر آن نشده‌اند، به تقاضاهای خرد مردم مانند آموزش، معالجه  در قالب لیست 23 قلمی توجه شده است. همچنین دولت به صورت تلویحی پذیرفته است که بسته پیشین اشتباه بوده است.

وی ادامه داد: با این وجود، این بسته نیز دارای اشکالات و حفره‌های رانتی است که باید به آن توجه کرد. برای نمونه برای بخشی از کالاهای وارداتی هنوز ارز دولتی 4200 تومانی پرداخت می شود که با یک محاسبه سرانگشتی رقمی تقریبا 20 میلیارد دلار می‌شود، به نوعی اشکالات پیشین هنوز پابرجا است و قابل کنترل نیست.

عضو اتاق بازرگانی تصریح کرد: با این محاسبات نزدیک به 80 میلیارد دلار سوبسید به تعداد محدود واردکننده پرداخت می‌شود که براساس تجربه‌های تاریخی قطعاً به دست مصرف‌کننده نخواهد رسید. همچنین باید توجه کرد که کالاها علامت قیمتی را از بازار آزاد ارز دریافت می‌کند نه از  قیمت ارزی که به نهاده‌ها تخصیص داده می‌شود. مثلا برای خوراک دام و طیور ارز 4200 تومانی پرداخت می‌شود اما  آنچه در بازار مبادله می‌شود بر اساس ارز بازاری است. پس بهتر است این بخش نیز به بازار سپرده شود و از مصرف کننده به شکل سبد کالایی یا سیاست‌های دیگری حمایت کرد.

وی در توضیح نقاط ضعف بسته ارزی جدید افزود: با وجود اینکه این بسته در بازار ثانویه یا آزاد تعریف شده است اما نزدیک به 80 درصد عرضه‌کننده‌ها مستقیم یا غیر مستقیم دولت، شبه‌دولتی‌ها و خصولتی‌هایی مانند پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها و معدنی‌ها هستند و بازاری که در آن 80 درصد انحصار دارد کشف قیمت بر اساس عرضه و تقاضا نیست.

حریری اضافه کرد: مثلا هنگامی که پتروشیمی‌ها به دلیل سودی که از این رهگذر می‌برند برای اینکه نشان دهند که این سیاست مناسبی است، عرضه ارز در بازار را افزیش می‌دهند تا قیمت  را پایین آورند اما اگر به نفع شان نباشد عرضه را قطره‌چکانی می‌کنند و قیمت را بالا می‌برند مثل همین پتروشیمی‌ها با عرضه نامناسب سامانه نیما را به شکست کشاندند.

وی با اشاره به ویژگی‌های بازار گفت: بازار یک مختصات علمی دارد و در مباحث اقتصادی در کنار مفاهیمی مانند عرضه و تقاضا، بحث شکست بازار  یا رفع انحصار نیز مطرح می‌شود در حالی‌که در این بازار مورد نظر نزدیک به 80 درصد در اختیار کارتل‌ها و تراست‌ها است.

حریری ادامه داد: عملکرد بازار علاوه بر اشکالات اقتصادی به ساختار سیاسی، اقتصاد تک محصولی مبتنی بر  نفت، سوبسیدها و عدم شفافیت و... بستگی دارد که باعث می‌شود بازار شکل نگیرد. به همین دلیل است که حتی با اصلاح ساختار، عملکرد بازار وابسته به رفتارهای سیاسی در خارج و داخل است.

عضو اتاق بازرگانی کاهش نسبی نرخ ارز در چند روز اخیر را متاثر از بسته ارزی و تقلیل هزینه‌های ریسک دانست و افزود: همین‌که خریدوفروش ارز دیگر قاچاق نیست، خود تاثیر  مثبت دارد چون  ریسک قاچاق را که موجب افزایش قیمت می‌شود را از بازار حذف و هزینه‌های ریسک را کاهش می‌دهد.