قانعی‌راد در گفت‌وگو با ایلنا:
تشریح ارتباط مثلث سد ایلیسو، هورهای ایران و پدیده گرد و غبار / بازتاب احداث سد و رادیکالیزمی که ترکیه را درگیر می‌کند
یک جامعه شناس گفت: ترکیه با احداث سد باعث شده هم منابع آبی برخی کشورها مثل سوریه، اردن و عراق را با محدودیت مواجه شود و هم روی هورهای مشترک بین ایران و عراق تاثیر گذاشته، آنها را خشک کند و منجر به بروز پدیده گرد و غبار شود.
محمد امین قانعی‌راد در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره پیامدهای احداث سد ایلیسو از سوی ترکیه بر محیط زیست کشورهای همسایه از جمله ایران اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به کمبود آب در منطقه، هر کشوری سعی می‌کند منابع آبی را هرچه بیشتر در انحصار خود در آورد، حقابه دیگر کشورها را تصرف کرده و جریان آزاد حرکت آبها را با مشکل مواجه کند، در صورتی که هیچ کشوری حق ندارد آب را بر دیگر کشورها ببندد، اگر این طور باشد کشورهایی که در بالادست هستند آب خواهند داشت و پایین دست همیشه محروم خواهند ماند.
ایلیسو هورهای ایران را خشک کرد و گرد و غبار را به ارمغان آورد
وی افزود: در حال حاضر یکی از کشورهایی که در زمینه احداث سد و ایجاد مشکل برای دیگر کشورها کار می‌کند ترکیه است که باعث شده هم منابع آبی برخی کشورها مثل سوریه، اردن و عراق را با محدودیت مواجه کند و هم روی هورهای مشترک بین ایران و عراق تاثیر گذاشته، آنها را خشک کند و منجر به بروز پدیده گرد و غبار شود.
مباحث زیست محیطی قوانین بازدارنده ندارند
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه باید با این قضایا برخورد دیپلماتیک صورت گیرد، گفت: اکنون بحث دیپلماسی آب مطرح است، کشورها باید به این قضیه توجه کنند که حقوق بین الملللی محیط زیست کشورهای مختلف باید رعایت شود. اما به لحاظ بین المللی در مباحث زیست محیطی قوانینی برای برخورد با موارد این چنینی وجود ندارد و برخی کشورها دیپلماسی آب را درک نکرده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه در مقیاس جهانی و بین المللی باید توجه بیشتری به حقوق بین المللی و مناسبات محیط زیستی شود، بیان کرد: مباحث زیست محیطی باید از قانونمندی و وضوح بیشتری برخوردار باشد نه اینکه وابسته به اقدامات و قلدری برخی کشورها باشد و برخی منافع کشور خود را در نظر بگیرند و مشکلات زیست محیطی به بار بیاورند.
عواقب منفی احداث سدها دامن ترکیه را نیز می‌گیرند
قانعی راد یادآور شد: اگر کشوری منافع کشور خود را در نظر بگیرد پیامدهای آن محیط زیست کشور پایین دست را در بر می‌گیرد و در نهایت دامن کشور مسبب را نیز می‌گیرد، مسائل محیط زیستی نگاه ملی نیاز ندارد دیدگاه‌ها باید جهانی باشد و کشورها بدانند که نمی‌توانند از عواقب مسائل محیط زیست خودشان را نجات دهند و فقط از فواید برخوردار باشند.
وی گفت: وقتی ترکیه روی رودی که از چند کشور عبور می کند سد احداث می‌کند نه تنها برای ایران، عراق و سوریه مشکل ایجاد می‌کند، خودش را نیز دچار آسیب می‌کند.
ارتباط کم آبی و بهار عربی
وی ادامه داد: مثلا وقتی ترکیه سد احداث می‌کند، در سوریه کمبود منابع آبی ایجاد می‌شود، وضعیت کشاورزی این کشور به هم می‌خورد، برخی اعتراضات علیه دولت ایجاد می‌شود، دولت سوریه با مردم درگیر می‌شود و رادیکالیزمی در سوریه ایجاد می‌شود که همین رادیکالیزم سراغ ترکیه می‌رود.
قانعی‌راد گفت: حتی برخی معتقدند بهار عربی که در مقطعی ایجاد شد به بحران آب در روسیه بر می‌گردد که باعث گران شدن مواد غذایی شد که از روسیه به شمال افریقا صادر می‌شد یعنی اینقدر قضیه پیچیده است، اکنون نیز وقتی ترکیه سد احداث می‌کند در آینده در سوریه خشکسالی می‌شود که این خشکسالی پیامد سیاسی دارد، روی سرنوشت کردها تاثیر دارد و کردها با نیز ترکیه درگیر می شوند.
افغانستان حقابه ایران را نمی دهد
این جامعه شناس در ادامه با بیان اینکه ترکیه با بی‌توجهی به کشورهای همجوار و همسایه اقدام به احداث سد کرده است، گفت: در این بین با توجه به اینکه ایران نیز در این قضیه دچار آسیب شده می‌طلبد که دیپلماسی قوی‌تری در این خصوص داشته باشیم و فعال‌تر عمل کنیم تا حقوق بین المللی در زمینه منافع مشترک زیست محیطی در نظر گرفته شود.
وی گفت: ما غیر از ترکیه با افغانستان هم مشکل داریم و با اینکه مناسبات زیادی با این کشور داریم حقابه ایران را نمی‌دهند.
وی با تاکید بر اینکه قوانین بین المللی زیست محیطی باید ابهام زدایی شده و ضمانت اجرایی داشته باشند، یادآور شد: در زمینه مباحث زیست محیطی و اقدامات کشورها قانون بازدارنده‌ای وجود ندارد و صرفا مسیر دیپلماسی و مذاکره باید طی شود.
