چشم‌انداز اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاه‌های محلی چین

در کشورهای اروپایی بویژه کشورهای OECD، برای حفظ تعادل در بازار کار، همواره شکاف بین بیکاری نیروی کار جوانان و کل بیکاران کشور را در حد کنترل شده ای حفظ می کنند. به همین خاطر، یونسکو بر این نکته تأکید دارد که هرگاه تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی افزایش پیدا کند ضرورت توجه بیشتر به کیفیت مهارتهای فارغ التحصیلان و رابطۀ آن با نیازهای دنیای واقعی کسب و کار مرتبط با رشته های تحصیلی اهمیت بیشتری پیدا می کند.

با مطالعۀ کشور چین مشاهده می‌کنیم که اصلاحات نظام آموزش عالی چین در سالهای اخیر به طور پیوسته ادامه داشته و تمامی دانشجویان از نخبگان گرفته تا دانشجویان عادی، با این نظام سر و کار دارند اما هنوز هم وضعیت عمومی اشتغال فارغ التحصیلان، اسف بار است. به ویژه آنکه نیروی کار تحصیلکرده بیش از سایر بخشهای نیروی کار چین از افول اقتصاد جهانی تأثیر پذیرفته است با این حال بنا به دلایلی همچون کاهش آرام تقاضای نیروی کار در حوزۀ تولید، تعداد زیاد بیکاران، مشکلات کوچک سازی در شرکتها و ورشکستگی کارخانجات؛ فشار اجتماعی نیروی کار مازاد افزایش یافته و این وضعیت را به یکی از مسائل اصلی اقتصاد ملی تبدیل کرده است.

از سوی دیگر از سال 1999 گسترش وسیع ثبت نام دانشجویان کالج ها و دانشگاهها در چین با نرخ متوسط 23% در سال، وضعیت دشوارتری را برای نیروی کار این کشور به وجود آورده است. مطالعه ای که توسط انجمن ملی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی اسپانیا (ANUIES) انجام شد نشان داد که 40% فارغ التحصیلان چینی با مشکل پیدا کردن شغل مواجه هستند و نرخ بیکاری فارغ التحصیلان متخصص به 5.1% می رسد. این عدد به طور آشکارا بر بیکاری فارغ التحصیلان مؤسسات آموزش عالی (HEI) تأثیر می گذارد و عدد بیکاری این عده در سال 2020 به حدود 3 میلیون نفر می رسد.

بر مبنای آمار رسمی کشور چین، تعداد فارغ التحصیلان کالج های چین در سال 2011 به اوج خود رسید و به بیش از 7.58 میلیون نفر بالغ گردید. تعداد فارغ التحصیلان در سال 2012 به 6.8 میلیون، 6.99 میلیون در سال 2013 و 7.27 میلیون نفر در سال 2014 رسید. افزون بر این، تعداد فارغ التحصیلان کالج ها در سال 2015 به 7.49 میلیون نفر رسید. لذا 5 سال اول دهۀ آینده، سال های بسیار سختی برای اشتغال فارغ التحصیلان خواهد بود. برای آگاهی از وضعیت اشتغال و پیشرفت فشار اشتغال در دانشگاههای بومی چین به عنوان بخش مهم نظام آموزش عالی این کشور، لازم است بدانیم که پرورش استعدادها و حل مشکل اشتغال فارغ التحصیلان، یک تضاد بزرگ در برنامه ریزی نظام آموزش عالی آنها است.

روش تحقیق

داده های مورد نیاز این تحقیق از فارغ التحصیلانی که در دانشگاههای محلی ایالت HEBEI چین ثبت نام کرده اند، جمع آوری گردید. کلیۀ پرسشنامه ها به روش تصادفی ساده و در یک مرحله بین 600 نفر توزیع گردید که 572 پاسخ‌نامه با اعتبار 95.3 % به طور کامل دریافت شد. 67.8% پاسخگویان مرد و 32.3% آنان را زنان تشکیل می دادند. 476 نفر از پاسخگویان در رشته های علوم و بقیه از رشته های هنر بودند. 551 نفر از فارغ التحصیلان در سن 20 تا 22 بودند و فقط 21 نفر از فارغ التحصیلان بیش از 22 سال داشتند. این پرسشنامۀ 25 گویه ای شامل سؤالات زمینه ای و اطلاعات وضعیت کاری آنها (محل کار، محیط کار و ...) جنبه‌های تخصصی، دستمزد اولیه و مسیر شغلی و تأثیر دروس گذرانده شده بر اشتغال و نظایر آن بود. به عنوان مثال این گویه: "نظر شما نسبت به عدم تطبیق تخصص فارغ التحصیلان با شغل آنها چیست؟" یا "آیا شما تمایل دارید که پس از فارغ التحصیلی، کسب و کار خودتان را راه اندازی کنید؟" و یا "نظر شما نسبت به خط مشی رسمی کشور مبنی بر انتخاب مستقل و دو طرفۀ شغلی چیست؟"

نتایج

این تحقیق نشان داد که 87.5% فارغ التحصیلان فکر می کنند که وضعیت اشتغال آنها مناسب نیست و فقط 6.3% آنها به وضعیت اشتغال خود در سال آینده فکر می کنند. این تحقیق تأکید دارد که آمار اشتغال فارغ التحصیلان نمی تواند وضعیت خطیر اشتغال را نشان دهد. تحلیل ZHANG کسی که رئیس مؤسسه های ملی مشاورۀ آموزشی دانشجویان و مرکز هدایت شغلی چین است، نیاز به فارغ‌التحصیلان در شرکتهای خصوصی، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در شهرهای دور و نزدیک، بیشتر شده است. تفاوت روشنی نیز بین انتظارات شغلی فارغ التحصیلان و نیازهای جامعه وجود دارد. لذا روی هم رفته، وضعیت سخت اشتغال، هم اکنون بغرنج تر شده است.

فارغ التحصیلان از چشم انداز اصلی و برنامه ریزی شغلی، نا امید هستند.

این تحقیق نشان داد که 72% فارغ التحصیلان فکر می‌کنند که چشم انداز اشتغال‌ آیندۀ آنها بسیار کلی است. 25% آنها تأکید بیشتری بر چشم انداز اصلی شان دارند. آنها در پاسخ به سوال: "برای توسعۀ برنامۀ شغلی تان، شناخت کامل شما از مسائل و مشکلات جامعه، مهم است"، 40% از فارغ التحصیلان گفتند که این برای آنها خیلی ضروری است، 50% معتقد بودند که کمک روشنی نمی کند و 10% هم اظهار داشتند که هیچ کمکی نمی کند. این وضعیت نشان می‌‌دهد که فارغ التحصیلان، بدون درک ابعاد اصلی کارشان به طراحی شغل خود می پردازند و گاهی نیز هیچ طرحی ندارند.

تمرکز اشتغالی

بررسی انتظار نهایی پاسخگویان این تحقیق نشان داد که 75% از فارغ التحصیلان در مواجهه با فشار کنونی رقابت روزافزون نیروهای آماده به کار، از استحکام بالایی برخوردارند اما 18.8% شان استحکام پایینی دارند. 50% فارغ التحصیلان امید دارند که بتوانند در کالج ها و دانشگاهها و واحدهای تحقیقاتی کار کنند. 25% آنها انتظار دارند که در مشاغل و سازمانهای کشوری کار کنند، 18.8% شان انتظار دارند که در مشاغل دولتی کار کنند و 6.3% هم انتظار دارند که در مشاغل بخش خصوصی یا شرکتهای خارجی مشغول کار شوند. حدود 80% فارغ التحصیلان انتظار دارند که با حقوق ماهیانه 3-4 هزار یوآن چین (1.700-2.270 میلیون تومان) شروع کنند اما واقعیت این است که تمرکز مفرط مشاغل باعث شده تا شرکتها فقط مسئولیت اشتغال نیمی از فارغ التحصیلان را برعهده بگیرند.

توصیه ها و نتایج:

به فارغ التحصیلان کمک کنید تا چشم انداز شغلی شان را خودشان تنظیم کنند.

بحران اقتصادی کنونی جهان نشان می دهد که مشکلات اشتغال از طرف عرضه ایجاد می شود زیرا بسیار از فارغ التحصیلان از مهارتهای لازم برای ورود به محیط های واقعی کسب و کار بهره ای ندارند. پس ضروری است که آنها مهارتهای خود را افزایش دهند. در گام اول، فارغ التحصیلانی که با درک وضعیت اشتغال، رقابتی بودن خود را افزایش داده اند، کیفیت و توانایی های خود را هم بر مبنای انتظارات شغلی‌شان، تحلیل کنند. سپس بر اساس واققعیت های اجتماعی و علاقه مندی هایشان، شغل و مسیر شغلی شان را انتخاب کنند. گام دوم آنکه فارغ التحصیلان  باید انتظارات شغلی شان را کاهش دهند. در ضمن، آنها باید فضای کاری، فرصتها و توسعۀ شغلی مناسب انتخابی شان را در نظر بگیرند و یاد بگیرند که تجربیات و توانایی کاری خود را جمع‌بندی کنند تا بتوانند یک مسیر شغلی بهتر را برای خود ایجاد نمایند. سوم اینکه فارغ التحصیلان از طریق یافتن فرصت های کسب و کار و منابع کاری خود از اشتغال شان حمایت کنند. این منابع و فرصت ها به پیشینۀ نوآوری و مشاغل ملی آنها برمی گردد.

پیشنهاد موقعیت های شغلی به فارغ التحصیلان و تقویت هدایت آنها از طریق دانشگاههای داخلی

اول اینکه دانشگاه ها طبق وظیفه شان به فارغ التحصیلان کمک می کنند که خود را بهتر بشناسند و از طریق آموزش "طراحی شغلی" و درس "تئوری هدایت اشتغال فارغ‌التحصیلان"، آنها را هدایت می کنند تا شغل مناسبی پیدا کنند.

 از نظر تئوریک، دانشگاهها با استفاده از منابعی مانند: وضعیت اشتغال کنونی فارغ‌التحصیلان؛ "طراحی حرفه‌ای اشتغال" را به فارغ‌التحصیلان آموزش می‌دهند تا آنها را هدایت کنند و اشتغال منطقی شان را تحلیل نمایند.

دوم آنکه دانشگاهها، همکاری بین کالج ها و شرکت ها را تقویت می کنند تا فرصت های شغلی بیشتری را برای فارغ التحصیلان فراهم نمایند. همکاری دو جانبۀ دانشگاهها و شرکتها، به افزایش دانش دانشجویان کالج ها منجر می شود و همچنین باعث می‌شود تا توانایی دانشجویان در فعالیت‌های اجتماعی افزایش یابد و در نتیجه، توانایی آنها در زمینه اشتغال نیز ارتقا پیدا کند.

سوم اینکه دانشگاهها باید مکانیزم های کارآفرینی مجتمع های دانشگاهی را کامل کنند و فارغ التحصیلان را تشویق کنند تا یک کسب و کار واقعی راه اندازی کنند. برای  ارتقاء اطلاع رسانی سیاست‌های حمایتی کارآفرینی کشور، دانشگاهها به دانشجویان کمک  می کنند تا در طول تحصیل به کسب و کار مستقل مورد نظر خود برسند.

همیاری خانواده ها و دانشگاهها در اشتغال فارغ التحصیلان

خانواده ها و دانشگاه‌ها به طور مشترک در فرایند آموزش دانشجویان چینی با یکدیگر همکاری می کنند. این همکاری در ایجاد  اشتغال برای آنها نیز مورد نیاز می باشد. بر اساس تحلیل پیشینۀ خانوادگی و وضعیت اقتصادی فارغ التحصیلان، خانواده ها و کالج‌ها، توأمان به اشتغال فارغ التحصیلان کمک می کنند. وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده ها علاوه بر آنکه می تواند کانالهای شغلی را پیش روی فارغ التحصیلان قرار دهد ، اطلاعات ارزشمندی را هم به فارغ التحصیلان می دهد و برخی کمک های اقتصادی را در اختیار آنان قرار می‌دهد. از این رو خانواده های دارای وضعیت اجتماعی-اقتصادی بالا با ذخیرۀ اقتصادی کافی نه تنها دانشجویان را در انتخاب شغل پس از فارغ التحصیلی دستپاچه نمی‌کنند بلکه حتی می‌توانند فرزندان‌شان را به خارج بفرستند تا به حمایت‌های مالی بهتری دسترسی پیدا کنند. اگرچه این اقدام باعث می شود تا اشتغال آنها به تعویق بیافتد.