تلاش سعودی‌ها برای پوشاندن ناتوانی تولید/کاهش سقف تولید به نفع روسیه است

مهدی عسلی مدیرکل سابق امور اوپک ومجامع انرژی وزارت نفت درباره تصمیمات و توافق احتمالی کشورهای عضو اوپک در نشست آخر  نوامبر 2016 (10 آذر 1395) این سازمان به خبرنگار اقتصادی ایلنا گفت: با توجه به موضع گیری مقامات ذیربط  کشورهای مختلف اوپک و غیر اوپک مخصوصا اظهارات اخیر وزرای سه کشور مهم اوپک یعنی ایران، عراق و عربستان می توان تا حدی نسبت  به دست یافتن به توافقی در نحوه کاهش تولید نفت کشورهای عضو امیدوار شد.  

امیدواری وزیر نفت ایران به توافق در اوپک / علاقمندی عراق به توافق

وی افزود: علاوه بر اظهار امیدواری وزیر نفت ایران نسبت به موفقیت کنفرانس آتی اوپک در وین  در پایان ملاقاتی که با محمد بارکیندو دبیرکل اوپک که به ایران آمده بود، داشت و در بازار نفت به عنوان نشانه ای از آمادگی ایران به حمایت از تفاهم الجزایر تلقی شده و قیمتهای نفت را افزایش داد، اظهارات وزیر نفت عراق العبیدی که  هفته قبل آمادگی عراق برای همکاری با کشورهای اوپک برای موفقیت در اجرای تفاهم الجزایر را اعلام کرده بود نیز این احتمال را افزایش داد. هم چنین سخنان الفلیح وزیر انرژی عربستان که در نشست وزرای نفت کشورهای عضو اوپک در دوحه، قطر و در حاشیه اجلاس وزرای مجمع صادر کنندگان گاز برگزار شد ابراز شده بود، نشان داد که احتمال موفقیت کنفرانس اوپک در وین بیش از شکست آن است.

عسلی تصریح کرد: وزیر انرژی عربستان به این نکته تاکید کرده است  که برای بهبود شرایط بازار نفت لازم است سقف تولید اوپک تا حد توافق شده در کنفرانس الجزایر، یعنی 32.5 میلیون بشکه کاهش یابد. این اظهار نظر  الفلیح به عنوان نشانه ای از آمادگی عربستان برای کاهش تولید نفت خود به منظور بهبود قیمتهای نفت تلقی شده است و از آنجا که عربستان بزرگترین تولید کننده نفت اوپک و بزرگترین صادر کننده نفت دنیا بوده و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس معمولا مواضع خود را با این کشور هماهنگ می کنند در نتیجه اظهارات مقامات ذیربط این کشور با دقت مورد توجه قرار می گیرد.

اصرار عربستان به کاهش سقف تولید

وی ادامه داد: کارشناسان بازارهای نفت چند دلیل برای جدیت و اصرار کنونی عربستان سعودی برای رسیدن به توافق اجرایی برای کاهش سقف تولید نفت اوپک قایل شده اند. نخست آنکه قیمتهای فعلی نفت و درامد حاصل از صادرات نفت برای موازنه بودجه آن کشور کافی نیست و عربستان با کسر بودجه بزرگی مواجه شده است که استمرار آن اقتصاد این کشور را تحت فشار زیادی قرار می دهد بنابراین عربستان مایل است با افزایش قیمتهای نفت تا حد 60 دلار این مشکلات اقتصادی را حل کند.  

مدیرکل سابق امور اوپک خاطرنشان کرد: دیگر آنکه عربستان مایل است رشد تولید نفت  ایران و عراق  را در چارچوب توافق اوپک حداقل بطور رسمی محدود کند زیرا این دو کشور در حال حاضر تنها کشورهایی هستند که می توانند با افزایش بیشتر ظرفیت های تولید خود به صورت رقیبی جدی در مقابل عربستان سعودی ظاهر شوند.

وی افزود: هم چنین با افزایش فعالیت دکل های حفاری در آمریکا و شواهد افزایش تولید نفت در آمریکا بنظر می رسد راهبرد افزایش تولید اوپک برای بیرون انداختن تولید کنندگان پر هزینه نفت های غیر متعارف از بازار دیگر کارایی خود را از دست داده و تولید کنندگان نفت غیر متعارف در امریکا خود را با قیمت های کنونی تطبیق داده اند.

عسلی اظهار داشت: پس ادامه راهبرد فعلی نتیجه ای در افزایش سهم بازار عربستان و سپس افزایش قیمتها پس از خروج تولید کنندگان نفت غیر متعارف نخواهد داشت. نهایتا به نظر می رسد استمرار تولید نفت در سطوح بالای 10.7 میلیون بشکه در روز  برای عربستان سعودی مشکل شده است و احتمالا این کشور نیازمند زمان بیشتری برای افزایش ظرفیت تولید خود به منظور تولید مستمر  در سطوح بالای یاد شده است.

وی تصریح کرد: مشاهده ای که این ادعا را تایید می کند کاهش قابل توجه حجم انبارهای نفت خام عربستان در 9 ماه گذشته است. بر اساس گزارش اویل مارکت اینتلیجس ( Oil Market Intelligence) ماه نوامبر 2016 که با استفاده از  آمار جودی (Joint oil Data Initiative)، (سازمانی که چند سال پیش برای شفافیت آمارهای مربوط به نفت و گاز و سایر حاملهای انرژی با کمک آژانس بین المللی انرژی، اوپک و غیره در عربستان ایجاد شده است)  در این فاصله حدود 55 میلیون بشکه از حجم این انبارها کاهش پیدا کرده است که بطور متوسط  معادل 200 هزار بشکه در روز است.

تلاش سعودی ها برای پوشاندن ناتوانی تولید

این مقام سابق اوپک خاطرنشان کرد: احتمال می رود دلیل برداشت روزانه 200 الی 300 هزار بشکه از این انبارها در واقع  پوشاندن ناتوانی  آن کشور در مداومت تولید در سطح 10.7 میلیون بشکه است تا پس از  توافق اوپک برای کاهش سقف تولید کل سازمان کشورهای صادر کننده نفت این کشور نیز عرضه رسمی خود را به حدود 10.4 یا 10.3  میلیون در روز کاهش داده و دلیل آنرا اجرای توافق اوپک و نه ناتوانی از استمرار تولید در سطح 10.7 میلیون بشکه وانمود کند.

وی یادآور شد:  در دو سال گذشته و به دلیل کاهش درامدهای نفت آرامکو پروژه های زیادی را به تعویق انداخته است و این توافق در واقع فرصتی به آرامکو خواهد داد تا ظرفیت واقعی تولید خود را افزایش دهد.  هنگامی که ظرفیت واقعی تولید آرامکو افزایش یافت این احتمال وجود دارد که عربستان مجدد خواهان اتخاذ استراتژی تهاجمی افزایش تولید اوپک برای افزایش سهم و بیرون راندن رقبا ازبازار شود.

عسلی با اشاره به ناگزیری عربستان به کاهش تولید رسمی خود به دلیل پایین بودن ظرفیت مازاد تولید و به اصطلاح (Spare capacity) آن کشور، خاطرنشان کرد:  عربستان سعودی همواره برای حفظ موقعیت تولید کننده موازنه گر بازار نفت (Swing producer ) بخشی از ظرفیت تولید خود را به عنوان مازاد عرضه تولید نگهداری می کرد که متوسط این ظرفیت حدود 2.5 میلیون بشکه بوده است.

وی توضیح داد: در حال حاضر و بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی دولت آمریکا ( EIA) ظرفیت مازاد تولید کل اوپک (که معمولا بیشترین بخش آن متعلق به عربستان بوده است)‌ به 1.5 میلیون بشکه کاهش یافته است که با در نظر گرفتن مازاد ظرفیت تولید دیگر کشورهای اوپک مانند ایران، لیبی، نیجریه و غیره بنظر نمی رسد مازاد ظرفیت تولید عربستان بیش از 1 میلیون بشکه در روز باشد.

مدیر کل سابق امور اوپک و مجامع انرژی وزارت نفت با اشاره به این شواهد گفت: به نظر می رسد عربستان سعودی هم به دلیل ظرفیت واقعی تولید و هم نیاز به درآمد بالاتر نفت برای ترمیم کسری بودجه خود مایل است که اوپک تولید خود را کاهش دهد و در عین حال تلاش می کند ایران و عراق را هم وادار به همکاری با اوپک کند تا فرصتی برای بیرون رفتن از این وضعیت بیابد.

عسلی از سوی دیگر آمادگی عراق برای همکاری با اوپک برای کاهش تولید نفت را نیز تا حدود زیادی ناشی از مشکلات آن کشور در افزایش ظرفیت تولید نفت خود دانست و گفت: رشد تولید نفت عراق در دو سال گذشته  یعنی سالهای 2015 و 2016 میلادی عمدتا به دلیل چندین سال  سرمایه گذاری قابل توجه آن کشور در فعالیتهای بالادستی نفت عراق بوده است و اکنون با سقوط قیمتهای نفت  میزان سرمایه گذاری آن کشور نیز از 25 میلیارد دلار در سال تقریبا به 50% این میزان رسیده و افزایش تولید در این کشور با مشکلات زیادی مواجه شده است که عمتا به دلیل فقدان زیرساختها و نیز کاهش بازدهی میادین نفت اقلیم کردستان است.

وی افزود: با توجه به وضعیت کنونی بازارهای نفت و مشکلات آن کشور در پرداخت سهم شرکتهای بین المللی فعال در صنعت نفت  عراق  کارشناسان بعید می دانند عراق قادر به حفظ نرخ رشد تولید نفت خود مشابه نرخ رشد دو سال اخیر باشد و بنابراین تولید آن کشور به احتمال قوی در همین حد ثابت مانده و یا با شیب ملایمی افزایش خواهد یافت. به همین دلیل نیز وزیر نفت عراق مایل است با اعلام سطح بالاتر تولید آن کشور نسبت به برآوردهای منابع ثانویه  در جلسه آینده اوپک با کاهش از سطح تولیدی که خود اعلام کرده است (در حد 4.8 میلیون بشکه)  با کاهشی در حد 4.5% پیشنهادی کنفرانس الجزایر و یا متناسب با حجم تولید خود از تقریبا 1.5 میلیون بشکه که برای رسیدن از 34 میلیون بشکه تولید کنونی اوپک به 32.5 میلیونی تفاهم الجزایر لازم است  موافقت کند تا با افزایش قیمتهای نفت فرصت بهتری برای افزایش ظرفیت های تولید خود به دست آورد.

نمودارهای زیر کاهش درامدهای نفت و فعالیت دکلهای حفاری نفت در عراق را نشان می دهد.

اعلام چشم پوشی روسیه از افزایش تولید منوط به توافق اوپک

مدیر کل سابق اداره کل امور اوپک ومجامع انرژی وزارت نفت راهبرد روسیه در همکاری با اوپک برای ثبات بازار نفت حول قیمتهای قابل قبول را مشابه راهبرد عراق اما در ابعادی بالاتر دانست و اظهار داشت: آمادگی رییس جمهور روسیه برای توقف رشد تولید نفت آن کشور در صورت توافق اوپک در این چارچوب بیان شده است که روسیه در واقع با ثابت نگهداشتن سطح تولید خود از چند صد هزار بشکه افزایش تولید برنامه ریزی شده برای سال 2017 چشم پوشی می کند.

تردید در امکان افزایش تولید روسیه  / موضع استراتژیک روسیه برای نزدیکی به ترامپ

 وی همچنین گفت: در حالیکه در سه سال گذشته سرمایه گذاریها در بالادستی نفت در همه جا از جمله روسیه کاهش داشته است توانایی آن کشور در خنثی کردن کاهش بازیافت و اضافه کردن به ظرفیت تولید نفت محل تردید جدی است و همانگونه که IEA گزارش داده بعید به نظر می رسد که روسیه  سال آینده افزایش تولید داشته باشد.ضمن اینکه روسها منتظر نتیجه تصمیمات اوپک نیز هستند اما ممکن است به دلایل استراتژیک دولت روسیه علاقه بیشتری به همراهی با مواضع ترامپ داشته باشد و این موضع را به همراهی با اوپک ترجیح دهد که این قضیه به مسائل سیاسی دو کشور بر می گردد.

کاهش سقف تولید به نفع روسیه است

مدیر کل سابق  امور اوپک و مجامع انرژی وزارت نفت خاطرنشان کرد: در هر حال از آنجا که افزایش 10 دلاری قیمت نفت در هر بشکه، در صورت اجرای توافق اوپک برای کاهش سقف تولید این سازمان، برای روسیه که حدود 4.3 میلیون بشکه نفت خام صادر میکند درآمدی به مراتب بیش از افزودن 300 هزار بشکه به تولید آن کشور با قیمتهای 40 دلار در هر بشکه خواهد داشت (300*40$ =12 میلیون دلار در روز کوچکتر است از  4.3*10$=43میلیون دلار در روز) طبعا همکاری روسیه با این تصمیم اوپک کاملا به نفع آن کشور است هر چند روسیه قبلا تفاهم هایی با اوپک داشته اما به آنها عمل نکرده است و طبعا مایل خواهد بود پس از بهبود قیمتها بتدریج تولید خود را افزایش دهد زیر روسیه نیز پس از سقوط قیمتهای نفت دچار رکود اقتصادی شده و تلاش می کند هر چه زودتر از آن خارج شود.

 عسلی در مجموع شانس موفقیت نشست آتی اوپک را بیش از شکست ارزیابی کرد وموضع ایران در شرایط کنونی را با توجه به افزایش مداوم ظرفیت تولید و صادرات نفت ایران و نیز  موضع گیریهای دقیقی که وزیر نفت و مقامات ذیربط در این مورد داشته اند را قوی دانست که انتظار می رود در کنفرانس آتی اوپک نتایج خوبی برای کشور در بر داشته باشد.