رشد بهای فروش کالاهای ایرانی در بازار جهانی از دریچه بورس کالا

این روزها مباحث مختلفی پیرامون امکان عرضه اولیه محصولات وارداتی، صادرات کالاها و همچنین تامین مالی بنگاه های بزرگ از طریق بورس کالای ایران به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه مطرح می‌شود. این موضوعات و استفاده از ظرفیت‌های بورس کالا در اقتصاد زمانی پررنگ تر می‌شود که دولت خود در مسیر تامین مالی برای گندمکاران به تالار بورس کالا می‌آید و به میزان 2650 میلیارد تومان از طریق این بورس تامین مالی می‌کند.

در طرفی دیگر وزیر جهاد کشاورزی اعلام می‌کند که به منظور شفاف سازی و تعادل بازارها، کالاهای استراتژیک کشاورزی باید راهی بورس شوند تا رفته رفته چهره سنتی بخش کشاورزی جای خود را به شفافیت‌های آماری در تالار بورس دهد.

خبرگزاری ایلنا به منظور بررسی امکان عرضه محصولات وارداتی، صادرات از بورس کالا و همچنین شیوه تامین مالی صنایع از این بورس با امیرمسعود پرور، کارشناس بازار سرمایه و مدیر واحد بورس کالای کارگزاری فولاد مبنا گفت و گویی را انجام داده است که در ادامه می خوانید.

*واردات بی رویه محصولات یکی از مشکلات اساسی کشور است به طوریکه مشاهده با وجود وفور برخی از محصولات داخلی، واردات همان محصولات صورت می‌گیرد و به تولیدکنندگان داخلی ضربه می‌زند. به نظر شما آیا با عرضه اولیه محصولات وارداتی در بورس کالا نمی‌توان روند واردات را برنامه ریزی کرد و به مقدار نیاز داخلی اقدام به واردات کرد؟

در مباحث پیرامون موضوع واردات مواردی همچون گروه کالایی، طیف مصارف و نیز شرایط تولید آن محصول در داخل کشور می بایست مورد توجه قرار گیرد. شناسایی تقاضای واقعی برای تعیین میزان واردات نیازمند برنامه منسجم و همکاری همه ارگانهای ذیربط است.

مساله حائز اهمیت در این حوزه تلاش برای ایجاد بهره وری مناسب در صنایع داخلی و افزایش کیفیت تولیدات به سطح مورد انتظار آحاد جامعه هدف است. لیکن درخصوص محصولات استراتژیک از جمله کالاهای کشاورزی با عرضه اولیه از طریق بورس کالا و کشف نرخ می توان عرضه و تقاضا را مدیریت کرد تا از هدر رفت منابع جلوگیری کنیم.

بطور قطع بورس شفاف ترین فضای کشف نرخ بوده و با ساز و کار موجود در بورس کالا می توان در سریعترین زمان ممکن و با حداقل هزینه نسبت به تعیین قیمت محصولات اقدام نمود. در طرف مقابل فعالیت واسطه ها می تواند از طریق ابزارهای مالی بورس کالا هدفمند شود و آنها به جای حضور در بازارهای واقعی و فیزیکی، در بازارهای مالی فعالیت خواهند کرد که به این ترتیب واسطه ها لطمه ای به روند قیمت گذاری ها و تامین مواد اولیه نخواهند زد. به عبارت بهتر وقتی رفتار واسطه ها در چارچوب قوانین معاملاتی شفاف باشد به سود صنایع بوده اما اگر این رفتارها در فضای غبارآلود و غیر شفاف آسیب های جدی به پیکره اقتصاد وارد می کند.

*آیا عرضه محصولات صادراتی در بورس کالا در جلوگیری از خام فروشی تاثیری خواهد داشت؟

درصورتی که نیاز داخلی صنایع از جمله در بخش صنایع پایین دستی پتروشیمایی تامین شود، می توان عرضه های صادراتی محصولات تولیدی را از دریچه بورس کالا با قیمت رقابتی در بازار جهانی به فروش رساند. تجربه موفق عرضه قیر در سالیان اخیر گواه این موضوع بوده و بورس ایران مرجع قیمت های قیر منطقه خاورمیانه در نشریه های معتبر بین المللی شده است. کشف نرخ در شرایط شفاف، کیفیت تضمین شده و اطلاع رسانی عام از مزیت های عرضه صادراتی در بورس به شمار می رود.

* براساس ماده 37قانون رفع موانع تولید که از سوی معاون اول رییس جمهور هم ابلاغ شده است، محصولات صادراتی ابتدا باید در رینگ داخلی بورس کالا عرضه شوند و بعد از تامین نیاز بازار داخل، مجوز صادرات بگیرند؛ این ماده قانونی را چطور می بینید؟

در تحقق هدف جلوگیری از خام فروشی، تولیدکنندگان داخلی و فعالان بخش خصوصی نقش بسزایی دارند. حمایت از تولیدکنندگان داخلی از طریق تامین مواد اولیه مورد نیاز ایشان از سوی سیاستگذاران صنعت، معدن و تجارت، تداوم فعالیت واحدهای صنعتی و کارگاه های تولیدی را در پی داشته و موجبات افزایش کارآفرینی را فراهم می سازد که این مهم در کنار رشد صادرات غیر نفتی به افزایش تولید ناخالص ملی منجر خواهد شد. به این ترتیب ماده قانونی ذکر شده به طور حتم می تواند موجبات صادرات هدفمند محصولات ایرانی را فراهم کند و در طرف دیگر با تامین کافی نیاز تولیدکنندگان داخلی، شاهد رشد تولید در صنایع مختلف خواهیم بود.

*بارها از رقابت منفی شرکت های ایرانی در بازارهای خارجی شنیده ایم، به نظر شما اگر روند صادرات به صورت هدفمند و از یک کانال همچون بورس انجام شود، می تواند در یکدلی شرکت های ایرانی تاثیرگذار باشد؟

درصورتی که تقاضا برای خرید محصولات صادراتی محدود و از کانال های غیر شفاف صورت پذیرد، شاهد رقابت منفی عرضه کنندگان خواهیم بود؛ اتفاقی که هم اکنون در صادرات برخی کالاها شاهد آن هستیم. در سالیان گذشته در سایه تحریم ها امکان ورود بازرگانان بین المللی در مقیاس وسیع وجود نداشت.

لیکن با توجه به برجام و رفع فضای تحریم در کشور، از طریق عرضه محصولات صادراتی در بورس کالای ایران میتوان مزایایی همچون شفافیت معاملات، رشد قیمت های فروش صادراتی در سایه حضور گسترده فعالان داخلی و بین المللی و نقد شوندگی مناسب را در قالب ابزارهای متعدد بورس کالا به تولیدکنندگان نمایاند. همچنین شفافیت اطلاعات می تواند موجب توانمندسازی واحدهای بازرگانی صنایع در برنامه ریزی تولید و فروش شده و از هدر روی منابع از طریق تولید هدفمند جلوگیری کند.

*در دنیا، بورس های کالایی مرجع قیمتی محصولات استراتژیکی همچون نفت، فلزات و کالاهای کشاورزی به شمار می روند، آیا رونق صادرات محصولاتی که در آنها مزیت تولید داریم از مسیر بورس کالا، می تواند در قیمت های منطقه ای تاثیری داشته باشد؟

قطعا وجود سازوکار شفاف معاملاتی در کنار حضور فعالان بین المللی می تواند موجبات جلب اعتماد جامعه جهانی به بازارهای کالایی در ایران را فراهم آورد. بعنوان مثال قیمت معاملات قیر ایران در بورس کالا بعنوان مرجع قیمت گذاری در نشریات معتبر منطقه خاورمیانه مورد استناد قرارمی گیرد و ایران در تولیدات کالاهای زیادی دارای مزیت است که در حوزه کشاورزی می توان از پسته، زعفران و کشمش نام برد.

*دولت بارها بر تامین مالی بنگاه های بزرگ از طریق بازار سرمایه به جای سیستم بانکی تاکید کرده است نظر شما در این باره چیست؟

هزینه تامین مالی از طریق بانک ها بعنوان گرانترین منابع شناخته شده و برای تولیدکنندگان مقرون به صرفه نیست.اما با توجه به توسعه بازارهای مالی در بازار سرمایه بخصوص در بورس کالا، ابزارهای مالی متعدد برای طیف گسترده بنگاه های بزرگ ایجاد شده است که در آینده شاهد توسعه این شیوه تامین مالی در اقتصاد کشور خواهیم بود.

*امسال دولت توانست با کمک تامین مالی از بورس کالا و فرابورس، مطالبات گندمکاران را پرداخت کند این شیوه را چگونگی ارزیابی می کنید؟

در شرایطی که دولت با تنگناهای مالی دست و پنجه نرم می کند، ابزارهای مالی بازار سرمایه به کمک دولت آمد تا بخشی از مطالبات گندمکاران پرداخت شود.

همچنین بورس کالا طی دو سال گذشته با تمرکز بیشتری به حوزه کشاورزی وارد شده به طوریکه هم اکنون طرح قیمت تضمینی جایگزین خرید تضمینی در محصولات جو و ذرت شده و در این طرح نیز، 70 درصد پول کشاورزان ظرف دو روز به حساب آنها واریز می شود و دولت نیز مابقی قیمت که به ما به التفاوت نرخ کشف شده در بورس و قیمت تضمینی مربوط می شود را به کشاورزان پرداخت می کند.

این اقدامات و استفاده دولت از ظرفیت های بازار سرمایه نشان می دهد که اقتصاد ما کم کم به سمت استفاده از ابزارهای مالی در حرکت بوده و نقش بازار سرمایه در اقتصاد ملی نیز رو به گسترش است.