تولید بیوگاز؛ از حمام شیخ بهایی تا تکیه اباالفضلی‌های نیشابور / آرزوی تولید CNG از CH4
تولید بیوگاز با وجود ابداع توسط شیخ بهایی، صرفه اقتصادی بالا و سازگاری با محیط زیست تا کنون چندان در کشورمان جدی گرفته نشده است. در عین حال جمعی از جوانان تحصیل کرده هیات اباالفضلی های نیشابور، با هدف درآمدزایی و اشتغالزایی در عرصه اقتصاد مقاومتی، یک شرکت دانش بنیان در حوزه بیوگاز تاسیس کرده اند و تا کنون 2 پروژه را نیز با موفقیت به بهره برداری رسانده اند.
به گزارش ایلنا، حمام شیخ بهایی، در ذهن جهانیان همواره معمایی تو در تو بوده است. دو راز بزرگ حمام شیخ بهایی عبارتند از گرم شدن حمام به وسیله یک شمع و دیگری روشن ماندن دائمی شمع. گفته می شود شمع حمام شیخ بهایی تا اواسط دوره پهلوی نیز روشن بود تا اینکه گروهی از محققان انگلیسی به بهانه کشف راز شیخ بهایی، ساختار مهندسی حمام را دستکاری می کنند و از آن زمان تا کنون، شمع دیگر روشن نشده است.
مطالعات باستان‌شناسی نشان می دهد که فاضلاب شهر اصفهان بوسیله لوله به محفظه زیر حمام منتقل می شده است. در واقع شیخ بهایی با محاسباتی دقیقی خزینه حمام را به گونه‌ای طراحی کرده بود که فاضلاب این مکان تبدیل به گاز متان شود. علاوه بر این بخشی از لجن‌های ته نشین شده در خزینه برای تولید بیوگاز مورد استفاده قرار می‌گرفت. شیخ بهایی با محاسبات دقیق، حجم لجن مورد نیاز برای تولید بیوگاز را مشخص کرده بود و بدین ترتیب مخزن آب حمام، گرم می ماند.
بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی حکیم، فقیه، عارف، منجم، ریاضیدان، شاعر، ادیب، مورخ و دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری است. او در دانش‌های فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر داشت و حدود ۹۵ کتاب و رساله در حوزه سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی، هنر و فیزیک به یادگار گذاشته است.
بیوگاز چیست؟!
زیست‌گاز یا بیوگاز از شکستن ریزاندامگان (میکروارگانیسم‌ها) و باکتری‌ها در غیاب اکسیژن به‌دست می‌آید. زیست‌گاز یک منبع تجدیدپذیر انرژی است، مشابه انرژی خورشیدی و انرژی بادی. زیست‌گاز را می‌توان از بیومس یا زباله‌های بیولوژیک تولید کرد، در نتیجه سازگار با محیط زیست است.
زیست‌گاز در یک فرایند تجزیهٔ بی‌هوازی توسط باکتری‌های بی‌هوازی یا در یک فرایند تخمیر مواد قابل تجزیه از قبیل کود کشاورزی، فاضلاب، زباله‌های شهرداری، زباله‌های سبز (باغ‌ها و پارک‌ها)، مواد گیاهی و محصولات کشاورزی به‌دست می‌آید. زیست‌گاز به‌طور کلی از متان و دی اکسید کربن تشکیل شده، اما ممکن است مقادیر ناچیزی سولفید هیدروژن، بخار آب و زیلوکسان (اکسید سیلیکن) نیز داشته باشد.
کلید خوردن شرکت دانش بنیان در هیات
تولید بیوگاز با وجود ابداع توسط شیخ بهایی، صرفه اقتصادی بالا و سازگاری با محیط زیست تا کنون چندان در کشورمان جدی گرفته نشده است. در عین حال جمعی از جوانان تحصیل کرده هیات اباالفضلی های نیشابور، با هدف درآمدزایی و اشتغالزایی در عرصه اقتصاد مقاومتی، یک شرکت دانش بنیان در حوزه بیوگاز تاسیس کرده اند و تا کنون 2 پروژه را نیز با موفقیت به بهره برداری رسانده اند.
محمد علی عشقی، از اعضای تیم تولید، درباره بیوگاز می گوید: «با پیشرفت روزافزون صنعت دامپروری و اهمیت یافتن استفاده حداکثری از منابع تجدیدپذیر، فرآوری فضولات و پسماند دامی با اهدافی از قبیل درآمدزایی، جلوگیری از آلودگی محیط زیست، تولید برق و کاهش اثرات گازهای گلخانه ای از اهمیت بالایی برخوردار شده است. در عین حال با توسعه صنایع دامپروری و کشاورزی و استفاده بیشتر از منابع غذایی، آلودگی حاصل از فضولات گیاهی و دامی افزایش یافته است. برای تصفیه این فضولات می توان از روش تجزیه بی هوازی یا تجزیه هوازی استفاده کرد. روش بی هوازی در مقایسه با روش دیگر نه تنها انرژی بر نیست بلکه مقدار قابل توجهی انرژی بصورت بیوگاز تولید می کند. مواد آلی نظیر پسماندهای کشاورزی، دامی و انسانی در شرایط مناسب و دور از کسیژن در مجاورت میکروارگانیسم‌های خاصی تخمیر شده و گاز متان (CH4) تولید می‌کند که به این فرایند بیوگاز می‌گویند.»
او می افزاید: «در این روش پسماند دامی و کشاورزی به نسبت مناسب با آب مخلوط شده و در مخزن ریخته می‌شود و طی عملیات اختلاط، مواد آلی موجود در کود توسط باکتری‌های بی هوازی تجزیه شده و بطور همزمان کود و گاز متان تولید می شود. مواد حاصله از دستگاه بیوگاز(کود مرحله دوم) در مقایسه با کود معمولی و طبیعی، حاوی نیتروژن ، فسفر و پتاسیم بیشتری است و 6 برابر غنی تر از کود اولیه است. همچنین احتمال زنده ماندن مقاوم ترین میکروارگانیسم ها و انگل ها به مقدار قابل توجهی کاهش می یابد. سیستم تولید بیوگاز در اغلب کشورهای پیشرفته آسیایی و اروپایی مرسوم است و روز به روز افزایش می یابد.»
آرزوی بزرگ ما تولید CNG از CH4 است
این فعال اقتصاد مقاومتی خاطرنشان می کند: «در سالیان اخیر به دلیل افزایش فعالیت‌های صنعتی در سطح جهان، سالیانه مقادیر زیادی گازهای خطرناک و مخرب محیط زیست وارد جو کره زمین می شود. بیوگاز می‌تواند ما را در مواجهه با این مشکلات یاری دهد. منافع زیست محیطی سیستم‌های بیوگاز فراتر از سیستم‌های تصفیه مرسومی است که تاکنون مورد استفاده قرار می‌گرفته اند (همانند مخازن ذخیره، برکه‌ها و لاگون‌ها). این منافع زیست محیطی شامل کنترل بو، بهبود کیفیت آب و هوا، بهبود ارزش غذایی کود تولیدی، کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و دست یابی به بیوگاز به عنوان یک منبع انرژی است.»
محمد علی عشقی در باره نحوه آغاز به کار در این عرصه، اظهار می کند: «مطرح شدن ایده اقتصاد مقاومتی در کشور برای بچه های تکیه اباالفضلی های نیشابور جذاب بود. مدتی به دنبال عرصه ای بکر و دست نخورده می گشتیم تا هم بتوانیم برای خودمان اشتغالزایی و درآمدزایی کنیم و هم به تکلیفمان در این عرصه عمل کنیم. تا اینکه توسط یکی از دوستان متخصص با ایده بیوگاز آشنا شدیم و کوشیدیم شیوه مرحوم شیخ بهایی را احیا کنیم. یک تیم بسیجی تشکیل دادیم و خداراشکر توانستیم دو پروژه را به بهره برداری برسانیم. در سامانه ای که ما اختراع کردیم، ورودی آن لجن گاو به قیمت هر کیلو 30 هزار تومان است و خروجی آن کود غنی شده به قیمت هر کیلو 200 هزار تومان به اضافه گاز متان و بدون هیچگونه آلودگی.»
او می افزاید: «بحمدالله هر دو کارفرما از پروژه ها بسیار راضی هستند. آن ها از شر بوی بد فضولات دام هایشان بویژه در تابستان ها خلاص شده اند به اضافه اینکه ارزش افزوده فوق الاده زیادی (بیش از 6 برابر) از فروش کودهای غنی شده بدست می آورند. آرزوی بزرگ ما این است که روزی بتوانیم با استفاده از بیوگاز، سوخت CNG و برق تولید کنیم. یکی دیگر از کاربردهای بیوگاز، گازرسانی به مناطقی است که در آن لوله کشی انتقال گاز وجود ندارد.»
این فعال اقتصاد مقاومتی دیگر ویژگی های کودبیوگاز را اینگونه فهرست می کند: «تجزیه بی هوازی کاملا بدون بو، کاهش رشد علف های هرز در کود حاصله به میزان 50 درصد، افزایش ظرفیت نگه داشتن آب در کود حاصله برای استفاده به عنوان هوموس، عدم وجود عوامل بیماریزای گیاهان به علت فرایند تخمیر، افزایش تولید محصول کشاورزی، بهبود کیفیت خاک فرسایش یافته، تنظیم نسبت کربن به نیتروژن در خاک، ابقاء نیتروژن، فسفر، پتاسیم و جذب سریع توسط گیاه، وجود مواد معدنی سرشار همچون فسفر، آمونیاک و پتاس، از بین رفتن انگل های حیوانی نظیر کرم اسکاریس، کرم روده و ...»
دستی هم بر آتش تولید کبک و بلدرچین
اما فعالیت اقتصادی بچه های هیات اباالفضلی های نیشابور به شرکت دانش بنیان و دستگاه های بیوگاز محدود نمی شود. آن ها یک تعاونی تولید و فروش کبک و بلدرچین نیز تاسیس کرده اند. محمد علی عشقی درباره علت ورود به این عرصه، خاطرنشان می کند: «ما به این نتیجه رسیدیم که باید یک فعالیت اقتصادی زودبازده نیز داشته باشیم. در مطالعاتمان به عرصه های پرورش بلدرچین و کبک رسیدیم و با راهنمایی بسیج سازندگی تسهیلات دریافت کردیم. در ابتدا کار ما تولید تخم بلدرچین و کبک و فروش محصولات بود اما در ادامه یک تعاونی بزرگ تاسیس کردیم و توانستیم خریدار محصولات همه تولیدکنندگان کبک در منطقه خودمان باشیم و به نقاط مختلف کشور ارسال کنیم.»
او می افزاید: «بلدرچین که در قرآن کریم نیز مورد اشاره قرار کرفته، حیوان بسیار نافعی است و امروز توانسته جای خود را در سفره ایرانیان باز کند. اما کبک هنوز جای کار بسیاری دارد. در ایران حداکثر 50 تولید کننده کبک وجود دارد که رقم بسیار کمی است و نشان می دهد عرصه تولید کبک ظرفیت سودآوری بسیار بالایی دارد و هنوز هم بکر است. من به علاقمندان به پرورش طیور و جویندگان شغل توصیه می کنم پرورش کبک را جدی بگیرند چرا که در حال حاضر ظرفیت های این عرصه خالی است.»
کد خبر :
۴۲۳۹۵۲