یک درصد کاهش تلفات 700 میلیون دلار ارزش دارد

به گزارش خبرنگار ایلنا، صنعت برق به عنوان یکی از صنایع استراتژیک، گران و نیز پردرآمد و مورد نیاز برای هر فعالیت اقتصادی کشور می تواند نقش مهمی در افزایش تولید ناخالص ملی کشور داشته باشد. به عبارتی دیگر از آنجایی که حیات و ممات همه صنایع بزرگ و کوچک کشور از جمله فولاد، آلومینیوم، ذوب آهن و... به برق بستگی دارد، می توان از این منبع خلق انرژی به عنوان یکی از کلیدی ترین و البته پاک ترین منابع انرژی یاد کرد. این صنعت نیز همانند سایر صنایع، بخشی از خروجی آن تلف شده و از میزان درآمدزایی آن می کاهد. به همین دلیل می توان گفت کاهش حجم تلفات این صنعت تاثیر مستقیم و قابل توجهی در افزایش بهره‌وری، درآمدها وکاهش هزینه ها دارد. به همین منظور بد نیست بدانیم کاهش یک درصد تلفات برق در ایران  صرفه جویی معادل700 میلیون دلار سرمایه‌گذاری را به جیب صاحبان این صنعت روانه می کند که مبلغ قابل چشم پوشی نیست. همین حجم سودآوری به خودی خود می توان انگیزه بزرگی برای پیگیری راهکارهای کاهش تلفات برق باشد. در این میان لازم است تاکید شود که عمده کارشناسان تحلیل انرژِی معتقدند شکاف قیمتی بین قیمت تمام شده ی برق و قیمت فروش آن انگیزه اقتصادی لازم را برای کاهش تلفات برق از بین میبرد.

آمار موجود در این زمینه مبین تلفات 11 درصدی در شبکه برق کشور است. این در حالی است که وعده وزیر نیرو برای سال 95، کاهش تلفات تا رقم 10 درصد بود. البته با وجود تحریم ها به جرات می توان گفت کاهش تلفات برق در سالهای گذشته روند مطلوبی داشته و وزارت نیرو در بخش فنی قدم های مناسبی برداشته است. اماباید بدانیم که اقدامات فنی به تنهایی برای کاهش تلفات برق کفایت نمی کند و به اصلاح های سیاست های قیمتی نیز نیاز است تا به این ترتیب انگیزه های لازم برای توسعه دهنده وسرمایه گذار به منظور کاهش تلفات فراهم شود.

در سال 1391 ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور 68 هزار و 894 مگاوات بود. این ظرفیت در سال 1392 به 70.7 هزار مگاوات رسیده است. بنا بر آخرین گزارش صنعت برق در سایت توانیر هم اکنون میزان تولید برق کشور 73160 مگاوات است.  حال با یک محاسبه سرانگشتی می توان گفت کاهش هر یک درصد تلفات در شبکه انتقال و توزیع کشور به معنای در اختیار قرار گرفتن 730 مگاوات برق است که تقریبا معادل یک نیروگاه متوسط کشور است. بنا به سنت محاسبه در صنعت برق و گزارش مرکز پژوهش های مجلس، بابت تولید هر یک مگاوات برق، یک میلیون دلار سرمایه لازم است.

با این حساب هر یک درصد تلفات در شبکه انتقال و توزیع حداقل 730 میلیون دلار ارزش دارد و در واقع  با وجود یک درصد تلفات برق این مقدار خسارت در سرمایه‌گذاری به کشور وارد می شود. به عبارتی دیگر اگر میزان تلفات برق از 20 درصد به 10 درصد کاهش پیدا کند، نیاز به 7 میلیارد دلار سرمایه گذاری توسعه ای از میان می رود و این خود یک جهش واقعی در تولید و بهینه سازی انتقال و توزیع است. و به این رقم باید هزینه‌های زیست محیطی را نیز اضافه کرد که بحث دیگری است. هزینه‌هایی که بر اساس تعهدات بین المللی ایران باید پرداخت شود زیرا میزان تولید دی اکسید کربن در ایران بسیار بالاست. بخش دیگری از این خسارت که فروش برق و خرید سوخت برای تولید آن است نیز از دید مسئولین نیز پنهان نیست چرا که محمودرضا حقی‌فام، معاون هماهنگی توزیع برق توانیر در بیست ‌و یکمین کنفرانس ملی شبکه‌های توزیع نیروی برق اعلام کرده است که کاهش یک درصدی تلفات برق معادل 250 میلیارد تومان در سال برای دولت درآمد به ارمغان می‌آورد. وی همچنین اعلام کرده است که اگر بخواهیم همین عدد را با سوخت مصرفی در نظر بگیریم، حدودا در سال 600 میلیارد تومان به ازای کاهش یک درصدی تلفات درآمد حاصل می‌شود.در واقع با آمار این مقام مسوول سود حاصله از کاهش تلفات بابت هر یک درصد 173 میلیون دلار است(دلار 3450 تومان).

این شکاف قیمتی بین هزینه توسعه یک مگاوات برق(یک میلیون دلار) و یک درصد کاهش تلفات موضوعی است که به نظر به شکاف قیمت عرضه به مشتری و قیمت تمام شده برمیگردد. البته بین محاسبه معاون توانیر و محاسبه براساس قیمت سرمایه گذاری تفاوت هایی احساس میشود. بدین شکل که هر یک درصد تلفات در روش سنجش بر اساس قیمت سرمایه گذاری هر یک مگاوات یک میلیون دلار هزینه در بردارد. یک درصد برق ایران میشود هفتصد مگاوت و سرمایه گذاری تولیدش 700 میلیون دلار هزینه در بردارد. به عبارت دیگر کاهش یک درصد تلفات با معیار قیمت سرمایه گذاری 2400 میلیارد تومان میشود نه 250 میلیارد تومان.این ابهامی است که مسئولان وزارت نیرو باید در آن پاسخگو باشند که روش محاسبه هزینه تلفات برق چگونه است؟

آمارها چه می گویند؟

براساس تبصره بند «ج» ماده (1) قانون هدفمندکردن یارانه‌ها مصوب مجلس در سال 88 دولت (وزارت نیرو) مکلف شده بود که تلفات برق را در شبکه‌های انتقال و توزیع به 14% برساند .این روند تا سال 91 و 92 هفت درصد با میزان تحقق فاصله داشت. اما سال گذشته بر اساس گزارش مدیرعامل توانیرروی یازده درصد تلفات تثبیت شده است و البته در گزارش دیگری آن را 5/10 درصد اعلام کرد.(این نیم درصد خود معادل سالانه 350 میلیون دلار سرمایه‌گذاری است) اما با اینکه تحقق مصوبه مجلس انجام شده است، هنوز با معیارهای جهانی فاصله دارد، گرچه تلفات شبکه توزیع هیچ وقت صفر نمی شود. آمارهای آژانس بین الملی انرژِی می گوید که تلفات برق در انگلستان و ژآپن 5 درصد است و در عراق 7 درصد. حال آنکه کشوری مانند قرقیزستان تقریبا 50 درصد برق خود را در تلفات شبکه ای از دست می دهد. به زیر 10 رسیدن تلفات برق از وعده های جناب وزیر نیرو بود که هنوز محقق نشده است و گفته می شود در سال 95 محقق می شود. در واقع اگر 5 درصد تلفات را عددی معقول و معمول در عرف صنعت برق (کشوری مانند انگلیس تلفاتش در این حد است) در نظر بگیریم تا رسیدن به آن نقطه ما سالانه رقم بسیار زیادی را بابت این تلفات از دست می دهیم. البته فراموش نکنیم که آمار تلفات برق در آستانه فعالیت دولت روحانی در مرز 15 درصد بود.

به منظور واکاوی این موضوع گفت و گویی داشتیم با پیام باقری، دبیر کمیته فدراسیون صادرات انرژی. او تحریم ها را یکی از عوامل بازدارنده ورود تجهیزات به داخل ایران دانسته و می گوید: با وجود اینکه ایران بالغ بر 95 درصد نیاز خود به تجهیزات و خدمات فنی و مهندسی در زمینه صنعت برق را تولید می‌کند، اما برای کاهش میزان تلفات شبکه برقی باید از تجهیزات و تکنولوژی روز استفاده کرد. چرا که تجهیزات برق منوط به بخش سخت افزاری نیست. این فعال بخش خصوصی معتقد است که باید از تجهیزات روز دنیا در صنعت برق استفاده کنیم تا علاوه بر کاهش تلفات میزان بازددهی سیستم را بالا ببریم. به طور مثال می توانیم از توربین هایی با کلاس بالاتری استفاده کنیم. البته شرکت مپنا اقداماتی در این زمینه داشته که به واسطه آن از توربین کلاس اچ استفاده می شود. باقری ادامه می دهد: بخش عمده ای از تجهیزات نیروگاه کشور فرسوده و پوسیده است، همین امر موجب افزایش حجم تلفات و کاهش بهره وری است.

علی بخشی، عضو هیات مدیره سندیکای برق ایران هم فرسودگی تجهیزات انتقالی برق را دلیل تلفات و کاهش راندمان نیروگاهی می داند. او معتقد است نخست باید به طورزیر ساختی اقدام به اصلاح و تعویض تجهیزات انتقالی و تولیدی صنعت برق شود تا میزان تلفات به حداقل ممکن برسد. البته یکی دیگر از عوامل افزایش میزان تلفات را نیز می توان مسافت انتقال برق دانست. به این ترتیب که هر چه فاصله احداث نیروگاه تا محل مصرف کم باشد، می توان به کاهش تلفات نیز امیدوار بود.

به این ترتیب می توان امیدوار بود که لغو تحریم ها صنعت برق کشور جهش قابل توجهی را رد زمینه تکنولوژیکی تجربه کند تا به این ترتیب علاوه بر کاهش تلفات، شاهد افزایش میزان بهره برداریو در نتیجه صرفه جویی در هزینه های این صنعت باشیم.