مجتمع تولید نهاده استراتژیک کشاورزی در آستانه بهره برداری

به گزارش خبرنگار ایلنا، مجتمع پتروشیمی شیراز به عنوان اولین واحد تولیدی صنایع پتروشیمی ایران جهت تولید محصول با کیفیت جهت رفع نیازهای کشور و تامین مواد اولیه استراتژیک جهت صنایع پایین دستی و کشاورزی در سال 1342 به منظور تولید کودهای شیمیایی کار خود را آغاز کرد و در سال 1352 با احداث واحدهای تولید کربنات سدیم و بی کربنات سدیم فاز یک توسعه یافت که پس از انقلاب با اجرای پروژه های بزرگ از جمله افتتاح فاز 2 پتروشیمی با ظرفیت 10 برابر نسبت به فاز قدیم و نیز فاز 3 مجتمع با تولید محصولات جدید از قبیل متانول، کلر و پرکلرین گسترش پیدا کرد و در سال 83 به رکورد تولید دو میلیون تن در سال به میزان 112 درصد تولید برنامه و 110 درصد تولید اسمی دست یافت.

منطقه یک این مجتمع شامل واحد های گاز، نیروگاه و سرویس های جانبی است که برخی واحدهای این منطقه به دلیل قدمت، ملاحظات ایمنی و زیست محیطی از چرخه تولید خارج شده اند.  افزایش نیاز کشور به کودهای شیمیایی ازته نیز منجر به طرح توسعه جامع واحدهای مجتمع پتروشمی شیراز در منطقه دو شد. بهره برداری از این منطقه شامل واحد آمونیاک، اوره اسید نیتریک  و نیترات آونیوم است و ظرفیت تولیدآن ده برابر ظرفیت در منطقه یک است.

منطقه سه نیز تولیدکننده متانول است که اولین واحد تولید متانول کشور در سال 69 در این مجتمع آغاز به کار کرد ، متانول در تولبد الیاف مصنوعی، صنایع پلاستیک، چسب و رزین و همچنین تولید MTBE کاربرد دارد.

این گزارش حاکی است، مواد اولیه مصرفی این پتروشیمی شامل گاز طبیعی، نمک طعام، سنگ آهن و آب و محصولات تولیدی آن نیز آمونیاک، آرگون، اسیدنیتریک، نیترات آمونیم، اوره، متانول، کربنات دو سود سبک، کربنات دو سود سنگین و جوش شیرین است.

بر اساس این گزارش؛ یکی از محصولات اصلی تولیدی در این مجتمع آمونیاک است که برای تولید کودهای شیمیایی و در بعضی مواقع مستقیما در خاک به شکل خالص مصرف می شود. آمونیاک عمدتا برای تولید کودهای مایع یا جامد نظیر اوره، آمونیوم نیترات(AN)، دی آمونیوم سولفات(DAP)، اسید نیتریک و آمونیوم سولفات مصرف می شود. 

فرایند تولید آمونیاک

از آمونیاک علاوه بر تولید کودهای شیمیایی در تولید اکیلونیتریل، کاپرولاکتام، آنیلین( از طریق اسید نیتریک با نیتروژن)، مواد منفجره، محلول شیمیایی برای حلال ها و پاک کننده ها در مصارف خانگی نیز استفاده می شود.

آمونیاک بدون آب در شرایط حرارتی و فشار استاندارد به شکل گاز و بی رنگ است و به راحتی با اعمال فشار تبدیل به مایع می شود. این ماده سمی و بسیار خورنده و دارای بوی تند است.

رشد جمعیت همگام با رشد اقتصادی منجر به افزایش تقاضای پروتئین موجود در میوه جات و سبزیجات می شود، افزایش تقاضای پروتئین خود موجب افزایش مصرف غلات می شود. رشد مصرف غلات، میوه جات و سبزیجات و در کل محصولات متنوع کشاورزی دلیل افزایش مصرف کود است.

فرایند تولید اوره

اوره نیز دیگر محصول مهم تولیدی در این مجتمع است، تولید تجاری اوره از طریق واکنش آمونیاک و CO2  حاصل می شود. بیشتر اوره تولید شده در جهان به صورت جامد و به شکل پریل، گرانول و کریستال است. بالغ بر 85 درصد مصرف اوره به عنوان کود شیمیایی بوده و بخشی از آن نیز دزر تولید اوره آمونیوم نیترات، NPKS و کاربردهای صنعتی بکار می رود. محصولات دیگری نیز با اضافه کردن ترکیبات مختلف به اوره از جمله سولفات کلسیم، فسفات منوکلسیم و کلوآمونیوم بدست می آیند.

در حال حاضر صرف نظر از موقعیت خاص کشور چین که به دلیل فراوانی ذغال سنگ و نبود شبکه انتقال گاز طبیعی در این کشور همچنان از ذغال سنگ به عنوان ماده اولیه اصلی در تولید آمونیاک استفاده می کند، حدود 60-70 درصد از تولیدات آمونیاک جهان بر پایه استفاده از گاز طبیعی در ریفرمینگ با بخار و تولید هیدروژن و سپس سنتز آمونیاک است.

این امر به دلیل مصرف انرژی پایین و سرمایه گذاری کم برای واحدهایی است که با گاز طبیعی به عنوان خوراک کار می کنند. پیش بینی می شود که گاز طبیعی همچنان قابل قبول ترین خوراک بخصوص در کشورهای در حال توسعه باشد.

طبق مطالعه فائو در سال 2012، مسئله ای که عامل اصلی توجه فزاینده به حوزه نیتروژن است، تمایل زیاد به استفاده از منابع منطقه ای و کاهش اتکا به واردات در کشورهای اصلی مصرف کننده اوره است.

در کشورهای مصرف کننده عمده، تمایل زیادی برای افزودن ظرفیت های تولیدی جدید وجود دارد که این امر ممکن است باعث تبدیل شدن این کشورها از واردکننده به صادرکننده در میان مدت شود.

تا سال 2017 تولید اوره به 236 تن می‌رسد

بر اساس گزارش انجمن بین المللی صنعت کود(2013-IFA)، رشد برنامه ریزی شده برای ظرفیت اوره در سطح جهان برای سالهای بعد از 2012 بالغ بر 22 درصد است به طوری که ظرفیت تولید اوره تا سال 2017 با افزایش 43 میلیون تنی به 236 میلیون تن بالغ خواهد شد.

این میزان افزایش در ظرفیت اوره معادل رشد مرکب سالانه 4.4 درصد است. بین سالهای 2013 تا 2017 در سطح جهان 55 کارخانه جدید اوره به بهره برداری خواهد رسید که اکثر این کارخانه ها مربوط به غرب آسیا، امریکای لاتین و جنوب آسیا بوده است.

طبق برآوردها در سال 2017 میزان تقاضای اوره به 195 میلیون تن بالغ می شود که نشانگر رشد مرکب سالانه 3.8 درصد است. عمده این افزایش 24 میلیون تنی مربوط به مصارف کود است. بیشترین میزان این افزایش مربوط به افزایش مربوط به شرق و جنوب آسیا، شمال آمریکا و آمریکای لاتین است. در شرق آسیا عامل دو سوم این رشد تقاضا مربوط به کاربردهای صنعتی است.

در حال حاضر 5 مجتمع پتروشیمی در کشور به کار تولید کود اوره اشتغال دارند که در مجموع میزان تولید این محصول در کشور تقریبا 4.4 میلیون تن است.

آمار ارائه شده توسط وزارت کشاورزی، حاکی از وجود 2 میلیون تن مصرف اوره در کشور است که کاملا از طریق منابع داخلی تامین می شود و بنابراین صادرات کشور به حدود 2.4 میلیون تن بالغ می شود.

با بهره برداری از تمامی طرح های در دست اجرای اوره به شرح زیر، ظرفیت این محصول در کشور به حدود 11.7 میلیون تن خواهد رسید و پس از اتمام  طرح های پتروشیمی حدود 8 میلیون تن اوره مازاد مصرف داخلی موجود خواهد بود که به صادرات اختصاص خواهد یافت.

پیش بینی صادرات 23.7 میلیون تن اوره در سال 2017

بازارهای هدف صادراتی مناسب برای ایران، منطقه اروپای غربی و کشورهای هند، تایلند، استرالیا، پاکستان و ترکیه است که میزان واردات آنها به حدود 23.7 میلیون تن تا سال 2017 خواهد رسید.

در بلند مدت قیمت اوره هم راستا با قیمت نفت، گندم، برنج و ذرت حرکت می کند به طوری که ضریب همبستگی قیمت اوره با قیمت این کالاها از آگوست 2008( شروع بحران مالی) تا می 2012 به ترتیب برابر است با 0.69 درصد، 0.67 درصد، 0.54 رصد و 0.66 درصد در کوتاه مدت اما بیشترین همبستگی قیمت اوره با قیمت برنج است به طوری که این ضریب از ابتدای سال 2011 برابر با 0.67 درصد و از ابتدای سال 2012 برابر 0.92 درصد بوده است. 

نتیجه اینکه طبق برآوردهای موسسه CRU قیمت اوره گرانوله بر اساس فوب  خلیج فارس در سال 2017، 334 دلار بر تن و اوره پریل 329 دلار بر تن است.

بر اساس این گزارش با توجه به اهمیت محصولاتی همچون اوره و آمونیاک  به ویژه در بخش کشاورزی کشور ما در تولید این محصولات بی نیاز است در همین راستا پتروشیمی شیراز به عنوان قدیمی ترین مجتمع در آستانه راه اندازی واحد سوم تولید اوره و امونیاک قرار  گرفته که از این واحد 2050 تن آمونیاک و 3250 تن اوره تولید خواهد کرد.

لازم به ذکر است واحد سوم اوره و آمونیاک پتروشیمی شیراز سه شنبه هفته جاری با حضور معاون اول رئیس جمهور افتتاح می‌شود.