طرحهای پیشنهادی ٨ قرارداد میدان محور نفت نهایی شد

به گزارش ایلنا، ابراهیم طالقانی در گفتگو یی تفصیلی از نهایی شدن و ابلاغ طرح پیشنهادی (RFP) هشت میدان نفتی از مجموع ٩ میدانی که قرارداد توسعه فناورانه آنها در قالب فاز اول پروژه ای دانش بنیان بین شرکت ملی نفت ایران و دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور به امضا رسید، خبر می دهد و می گوید: این پروژه همسو با سیاستهای کلان کشور در مسیر اجرای فعالیتهای دانش بنیان است. مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید:

آقای مهندس! امضای قراردادهای همکاری بین شرکت ملی نفت ایران و دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور را می توان نخستین همکاری جدی صنعت و دانشگاه به شمار آورد؟

بله. سرانجام بعد از گذشت بیش از صد سال از اکتشاف و تولید نفت در ایران، برای نخستین بار رابطه معناداری بین نهادهای علمی و صنعت نفت به وجود آمده است. البته پیش از این هم ارتباط بین دانشگاه و صنعت برقرار بود بطوریکه هم دانشگاهها در ارتباط با صنعت بودند و هم صنعت با مراکز تحقیقاتی بیگانه نبود، اما این همکاریها خیلی محکم و هدفمند نبودند و زیرساختهای آن، نیازمند سازماندهی بود. به عبارت دیگر، اگرچه فعالیتهای ارزشمندی با همکاری صنعت و دانشگاه انجام می شد، اما پراکندگی این فعالیتها مانع هم افزایی و ایجاد دانش افزوده می شد.

هم اکنون این قراردادها در چه مرحله ای است؟

از بین ٩ میدان نفتی که در مرحله نخست اجرای قرارداد توسعه فناورانه مخازن نفت و گاز کشور در دستور کار مشترک شرکت ملی نفت ایران و دانشگاههای طرف قرارداد قرار گرفته، تاکنون طرح پیشنهادی (RFP) هشت میدان نهایی و ابلاغ شده و جلسات کمیته راهبردی و کارگروه بالادستی نیز در ارتباط با این میدانها تشکیل شده است و تنها طرح پیشنهادی میدان بی بی حکیمه که توسعه فناورانه آن با همکاری پژوهشکده ازدیاد برداشت از مخازن نفت و گاز و شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب دنبال می شود، نهایی نشده است.

با توجه به اینکه بیش از یکسال از امضای این قراردادها می گذرد، روند پیشرفت کار را مطلوب ارزیابی می کنید؟

دقت داشته باشید؛ این شکل قرارداد تا به حال در کشور سابقه نداشته است؛ به این منظور لازم بود کار با در نظر گرفتن ملاحظاتی پیش رود. بخش عمده ای از زمان ما در سال گذشته صرف فراهم کردن زیرساختهای اجرایی شدن این قراردادها در صنعت و دانشگاه شد. فراهم کردن زیرساختها برای دسترسی دانشگاهها به داده های مخزنی، تدوین نقشه راه اولیه و مواردی از این دست، اقداماتی بود که به زمان نیاز داشت. به طور نمونه، برای تدوین نقشه راه فناورانه چند کارگاه آموزشی برگزار شد. همچنین پارسال در معاونت پژوهش و فناوری وزارت نفت و به منظور اعمال نظارت عالیه بر پیشرفت کار، سه کمیته مشورتی ایجاد و در جلسات این کمیته ها آیین نامه ها و استانداردهای تهیه RFP مشخص و  اقدامهای رگولاتوری مناسبی انجام شد.

کارگاه آموزشی برای نمایندگان صنعت برگزار شد یا دانشگاهها؟

هر دو. ما معمولا از تیم پروژه نام می بریم و قائل به خط کشی بین کارفرما و پیمانکار نیستیم. عملکردی می تواند موفق باشد که با همراهی تیم پروژه پیگیری شود.

کمیته راهبردی و کارگروه بالادستی که از آنها نام بردید، در این قراردادها چه نقشی ایفا می کنند؟

کمیته راهبردی به ریاست مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران برگزار می شود و مسائل فنی و اجرایی قراردادها و نحوه بکارگیری نتایج در شرکتهای تابعه را بررسی می کند. کارگروه بالادستی نیز به ریاست معاون وزیر نفت در امور پژوهش و فناوری برگزار می شود و بیشتر مباحث حاکمیتی قراردادها و مواردی مانند صحت و دقت در انتخاب شریک خارجی، توجه کافی به انتقال فناوری و توصیه ها و پیشنهادهای موجود در این زمینه در آن بررسی می شود.

چرا بازه زمانی ١٠ ساله برای این قراردادها تعریف شده است؟

قراردادهای میدان محور با این هدف بین شرکت ملی نفت ایران و دانشگاه ها به امضا رسید که یک دانشگاه طرف قرارداد، فرصت کافی برای تمرکز بر یک میدان و نمایش قابلیتها و استعدادهای خود را در بعد نرم افزاری و سخت افزاری داشته باشد و در یک بازه زمانی ١٠ ساله، به مرکز فکری و فناوری آن میدان تبدیل شود؛ به این معنا که طی این مدت، با تمام چالشها و فرصتهای آن میدان خاص آشنا شود و به راه حلهای فناورانه در میدان اشراف پیدا کرده و سطح علمی و تجهیزات آزمایشگاهی خود را تقویت کند. به منظور ایجاد تمرکز در میدان، دانشگاه طرف قرارداد می تواند از توانمندی دانشگاههای دیگر نیز با محوریت دانشگاه مبدا استفاده کند که این قابلیت نیز به شکل گیری شبکه ای پژوهشی و افزایش ارتباط دانشگاهها با هم کمک می کند. در حقیقت، دانشگاه برای میدان نقشی مشابه پزشک خانواده ایفا می کند و همانطور که پزشک خانواده در صورت نیاز و حسب شرایط موجود، بیمار را به پزشک دیگری ارجاع می دهد، دانشگاه نیز می تواند از تخصص و دانش دانشگاههای دیگر در موارد مختلف مرتبط با میدان بهره مند شود.

عملکرد دانشگاهها را در این قراردادها چگونه ارزیابی می کنید؟

فضای دانشگاههای طرف قرارداد، بسیار شاداب شده است و برخی دانشگاهها، ساختمان مجزایی را به انجام کارهای مرتبط با این قرارداد اختصاص داده اند؛ شروع به تجهیز امکانات کرده و تعاملات خود را با شرکتهای بین المللی نیز آغاز کرده اند. اما خب طبیعی است با توجه به تازگی کار و زمانبر بودن تطابق انتظارات دو طرف، هنوز جای هماهنگیهای بیشتر وجود دارد. ممکن است در ابتدای راه، نفت به عنوان کارفرما نقش آفرینی بیشتری داشته باشد، اما مطمئن باشید در آینده، نقش دانشگاهها به عنوان مشاور میدانها پررنگ تر و موثرتر می شود.

ارزیابی شما از عملکرد شرکتهای تابعه شرکت ملی نفت ایران به عنوان کارفرما در این قراردادها چیست؟ بعضا مقاومتی برای همکاری با دانشگاهها ندارند؟

به هیچ عنوان. نگاه پژوهشی و دانشی متخصصان صنعت نفت نسبت به همکاری با دانشگاهها طی یکسال اخیر به طور چشمگیری متفاوت شده و بهبود یافته و نگاه پیش برنده و کارشناسانه ای حاکم شده است. شرکتها به این باور رسیده اند که باید برای پیشبرد این مسیر و توسعه فناوری در میدانها با دانشگاهها همکاری و آنها را مساعدت کنند.

از بین ٢٠ میدان مشتمل بر ٥٢ مخزن، تاکنون برای توسعه فناورانه ٩ میدان برنامه ریزی شده است. تکلیف میدانهای دیگر موضوع این پروژه چه می شود؟ دانشگاهها چه زمانی کار بر روی دیگر میدانها را آغاز می کنند؟

این موضوع به طور کامل بستگی به عملکرد دانشگاهها دارد. اگر دانشگاهی پیشرفت کاری خوبی داشته باشد و بررسیهای ما نشان دهد که امکانات، تجهیزات و اساتید مجرب و کافی را برای آغاز کار بر روی میدان دوم نیز در اختیار دارد، کار بر روی میدانهای دیگر نیز شروع می شود.

قراردادهای میدان محور با دانشگاهها یکی از محورهای مورد بحث و بررسی در حضور دکتر جهانگیری در غرفه ١٠ گروه کالای صنعت نفت در نمایشگاه نفت امسال بود. فکر می کنید این میزان اهمیت پروژه که منجر به طرح موضوع با حضور معاون اول رئیس جمهوری شد، از کجا نشات می گیرد؟

این طرح با توجه به تاکید سیاستهای اقتصاد مقاومتی بر فعالیتهای دانش بنیان، از سوی معاون اول رئیس جمهوری به عنوان یکی از طرحهای اقتصاد مقاومتی صنعت نفت ابلاغ شده است و از این رو از ابعاد ملی برخوردار شده و ما موظفیم گزارش عملکرد طرح را مانند دیگر طرحهای اقتصاد مقاومتی به طور مرتب آماده و ارائه کنیم. ستاد اقتصاد مقاومتی دستورالعملی دارد به نام نیپا که مخفف نظام یکپارچه پایش و پیشبرد اقتصاد مقاومتی است. بر اساس این دستورالعمل، باید چارچوب اولیه پروژه و منشور آن هر دو هفته یکبار به ستاد اقتصاد مقاومتی ارسال شود. به این منظور، پیش نویس اولیه ای را تهیه کرده ایم که در حال نهایی شدن است. علاوه بر این، برای پایداری طرح نیازمند موافقتنامه مستقلی بین شرکت ملی نفت ایران و سازمان مدیریت و برنامه ریزی بودیم که این موافقتنامه اواخر پارسال بین دوطرف امضا و به شناسنامه ای برای این قراردادها مبدل شد. به این ترتیب، این قراردادها دارای زمانبندی، بودجه و برنامه مشخص و تکلیفی معین شده اند. پیام اصلی من این است که قراردادهای میدان محور از ابعاد ملی برخوردار شده و گزارشهای آن در مراکز متعددی بررسی می شود. به عبارت دیگر، این تفکر و فرایند، برگشت پذیر نیست.