ارائه اظهارنامه مالیاتی؛ راهی برای دستیابی به شفافیت اقتصادی و عدالت مالیاتی

به گزارش ایلنا؛ مالیات ‏ علاوه بر اینکه منبع درآمدی پایداری را برای تامین هزینه خدمات و کالاهای عمومی فراهم می‏کند، مزیت مهم دیگری نیز در بر دارد و آن اینکه، زمینه ایجاد فضای رقابتی سالم برای فعالان اقتصادی، دستیابی به شفافیت اقتصادی و بازتوزیع درآمد در جامعه و به تبع آن تحقق عدالت اقتصادی و اجتماعی را نیز به دست می‏ دهد.

محاسبه مجموع هزینه‌‏‏ها و درآمدهای اعضای جامعه، اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی، که با هدف محاسبه مالیات صورت می‏گیرد، زمینه مناسبی را فراهم می کند که به کمک آن می توان فعالیت‏های اقتصادی را به شیوه شفاف‏تری رصد کرد. از جمله ابزارهای اثربخش برای تحقق این مهم، ارائه اظهارنامه مالیاتی از سوی مودیان است تا حساب سود و زیان و هزینه‎‏های خود را به صورت دقیق به اطلاع سازمان امور مالیاتی کشور برسانند و از این طریق هم بستر مساعدی برای افزایش شفافیت اقتصادی و عدالت مالیاتی فراهم کنند و هم هزینه محاسبه مالیات و مالیات‏ ستانی را کاهش دهند.

از سوی دیگر، از این مهم نیز نباید غافل شد که ارائه اظهارنامه مالیاتیِ ناقص و خلاف واقع به افزایش فرار مالیاتی و در نهایت تضعیف عدالت مالیاتی خواهد انجامید. تدوین قوانین الزام آور و دقیق در خصوص نحوه تنظیم و ارائه اظهارنامه مالیاتی و پیش‏بینی سازوکارهای فنی لازم نیز از همین رهگذر ضرورت یافته است. با تدوین و اجرای این قوانین و سازوکارها می توان هم در جهت افزایش شفافیت اقتصادی و تحقق عدالت مالیاتی کوشید و هم در جهت افزایش درآمدهای مالیاتی.

از این روست که قانونگذار در متن قوانین مالیاتی ارائه اظهارنامه مالیاتی را به جد مورد تاکید قرار داده است. از جمله شواهد این مدعا آن است که برخورداری از هر گونه معافیت مالیاتی یا به عبارت دقیق‏تر «نرخ صفر مالیاتی» را در وهله اول به ارائه اظهارنامه مالیاتی منوط کرده است. سازمان امور مالیاتی نیز مکلف شده است پس از بررسی اظهارنامه و تعیین درآمد مشمول مالیات مودیان بر اساس مستندات و مدارک موجود در مورد مالیات یا معافیت مالیاتی آنها تصمیم‏ گیری کند.

در متن قانون به صراحت تاکید شده است در صورتی که مودی از ارائه اظهارنامه مالیاتی در مهلت قانون و مطابق با مقررات خودداری کند، سازمان امور مالیاتی کشور نسبت به تهیه اظهارنامه مالیاتی برآوردی براساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی کسب شده مودیان از طرح جامع و مطالبه مالیات به موجب برگ تشخیص مالیات اقدام می کند.

استفاده از شیوه هایی مثل استفاده از شماره اقتصادی در کلیه صورتحساب‏ها و قراردادها، الزامی کردن نصب سامانه صندوق فروش، ایجاد سامانه های اطلاعاتی مختلف از سوی دستگاه های مختلفی مثل وزارت مسکن، وزات صنعت و معدن و بویژه طرح جامع مالیاتی که اجرای آن بر عهده سازمان امور مالیاتی گذارده شده است، از جمله سازوکارهایی هستند که تکمیل‏کننده نقش اظهارنامه های مالیاتی در دستیابی به شفافیت اقتصادی و تحقق عدالت مالیاتی است.

مرور تمهیدات مندرج در متن قوانین مالیاتی تردیدی باقی نمی گذارد که اجرای موفقیت آمیز این قوانین در خصوص اظهارنامه مالیاتی زمینه مساعدی را برای ارتقای شفافیت اقتصادی و در نتیجه اجرای سیاست‏های اقتصادی عدالت‏محور و رونق‏بخش فراهم خواهد کرد و سایر اهداف و آرمان‏های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نیز از رهگذر این سیاست‏ها محقق خواهد شد.

نکته دیگری نیز که نباید از آن غافل شد این است که ارائه اظهارنامه مالیاتی شیوه ای مطمئن برای تقویت اعتماد دو طرفه بین مودی و سازمان امور مالیاتی است و نقش زیادی در ارتقای فرهنگ مالیاتی جامعه خواهد داشت.