پیچیدگی‌های سیاسی و اقتصادی در مسیر یکسان سازی نرخ ارز
سال‌هاست که دستیابی به نرخ واقعی ارز به عنوان یک رویا تلقی می شود و همواره بانک مرکزی که به سبب عدم استقلال تحت نفوذ سیاسی و اقتصادی حاکمیت و دولت است نرخ ارز را براساس تامین نیازهای بودجه‌ای کشور تعیین می کند .
محمود جامساز در گفتگو با خبرنگار ایلنا در واکنش به وعده رییس کل بانک مرکزی در مورد یکسان سازی نرخ ارز تا 6 ماه آینده اظهار داشت: یکسان‌سازی نرخ ارز از پیچیدگی‌های سیاسی و اقتصادی فراوانی برخوردار است.
وی افزود: سال‌هاست که دستیابی به نرخ واقعی ارز به عنوان یک رویا تلقی می شود و همواره بانک مرکزی که به سبب عدم استقلال تحت نفوذ سیاسی و اقتصادی حاکمیت و دولت است نرخ ارز را براساس تامین نیازهای بودجه‌ای کشور تعیین می کند .
جام ساز تصریح کرد: هیچ‌گاه این نرخ نشانگر فعل و انفعالات واقعی اقتصاد کشور ( به لحاظ ظرفیت‌های تولیدی ، خدماتی و ثروت‌های طبیعی کشور) و هم به جهت حجم تجارت خارجی نبوده است.
این کارشناس ارشد اقتصادی در ادامه خاطر نشان کرد: نرخ رسمی ارز فارغ از نرخ تورم کشور و سایر کشورهای دارای ارزهای معتبر تامین شده است و نرخ برابری قدرت خرید بین کشور ایران و سایر کشورها در این مورد مغفول مانده است.
وی گفت: از سوی دیگر نرخ ارز از درآمدهای حاصل از فروش ثروت ملی متاثر شده و هنوز هم متاسفانه بر همان منوال است زیرا هیچ حرکت بنیادینی در جهت تغییرات نرخ واقعی ارز صورت نگرفته است.
جام ساز تصریح کرد: زمانی که درآمدهای ارزی که یک درآمد آسان‌رس برای دولت‌ها محسوب می‌شد رو به فزونی گذاشت طبیعتاً دولت را به لحاظ پشتوانه ارزی در موقعیتی قرار داد که بتواند در بازار عرضه و تقاضا ارز را مدیریت کند زیرا به اقتضاء و اعتبار مجموعه اقتصاد دولتی، نفتی و رانتی بزرگترین عرضه‌کننده و تقاضاکننده ارز دولت است.
وی تصریح کرد: لذا دولت در زمان کاهش قیمت ارز می‌تواند خریدار آن باشد و بالعکس در زمانی که ارز افزایش قیمت پیدا کند قادر است که با عرضه آن به بازار بهای آن را براساس سیاست‌های ارزی خود کاهش دهد.
جام ساز با بیان اینکه همواره ما شاهد چند نرخی بودن ارز در کشور هستیم افزود: ارز وارداتی؛ ارز مسافرتی، ارز صادراتی و ارز آزاد و امثالهم همیشه مطرح بوده اند، اما در حال حاضر که دولت از سیاست نرخ ارز شناور مدیریت شده پیروی می‌کند نیز بازار دو نرخی بودن ارز همچنان برقرار است که یکی ارز مبادلاتی و دیگری ارز آزاد است.
وی افزود: البته نرخ ارز در بودجه نیز نرخ دیگری است که همراه قانون بودجه مصوب و به دولت ابلاغ می‌شود که ممکن است به نرخ مبادلاتی نزدیک باشد.
جام ساز افزود: در حال حاضر که دولت با دیپلماسی موفق به اجرای برجام شد متاسفانه هنوز خزانه فاقد ارز کافی برای امور جاری کشور است. چه رسد به آنکه بتواند بازار ارز از عرضه و تقاضای خرد جامعه پیروی کند. زیرا تجارت خارجی به سبب محدودیت‌های داخلی و خارجی به حدی نبوده که در نرخ ارز تاثیرگذار باشد و طی این دو سال تقریباً دولت کمترین دخالت را به سبب فقدان موجودی عرضه بر بازار ارز داشته است.
وی گفت: به هرحال با اجرای برجام که آثار آن بر اقتصاد کشور دیرهنگام آشکار می‌شود امید است با رونق تجارت خارجی و با هدف دستیابی به تراز تجاری مثبت از یک سو و فروش نفت به ویژه فرآوردهای نفتی و ارزی از سوی دیگر بتوان بازار را کنترل کرد، گرچه بازارها نباید عرصه کنترل و دخالت دولت‌ها باشند.
جام ساز خاطر نشان کرد: ضرورت دارد که نرخ‌ها به طور آزاد و رقابتی بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعریف شده که تا رسیدن به آن مرحله وجود یک نظام اقتصاد آزاد رقابتی را می‌طلبد و فاصله زیادی مانده است.
وی افزود: دولت و بانک مرکزی تصور می‌کنند با افزایش نرخ ارز مبادله‌ای بتوان بهای ارز آزاد را به آن نزدیک کرد غافل از آنکه به اعتبار علم و تجربه هرگاه دولت نرخ ارز خود را افزایش داده نرخ بازار آزاد رشدی فراتر از افزایش بهای ارز دولتی داشته است.